Η διεθνής πιστωτική κρίση, που εδώ και πάνω από έναν χρόνο πλήττει καθοριστικά το διεθνές οικονομικό σύστημα, δεν λέει να κοπάσει. Και κατά τα φαινόμενα δεν θα κοπάσει, παρά τις κατά καιρούς αισιόδοξες προγνώσεις τραπεζιτών και άλλων οικονομικών παραγόντων, που τελικώς αποδεικνύονται ευχές και ουδεμία σχέση έχουν με τα πραγματικά δεδομένα της συστημικής, όπως διαπιστώνεται, κρίσης.

Η χθεσινή πτώχευση της ιστορικής αμερικανικής επενδυτικής Τράπεζας Lehman Βrothers, η διάσωση στο παρά πέντε της επίσης ιστορικής Μerrill Lynch από την Βank of Αmerica, η επαπειλούμενη κατάρρευση της δεύτερης σε μέγεθος αμερικανικής ασφαλιστικής εταιρείας ΑΙG και οι φόβοι που διατρέχουν τις διεθνείς αγορές για επιδείνωση της οικονομικής θέσης των πολυεθνικών τραπεζικών μεγαθηρίων της UΒS και της CΙΤΙCRΟUΡ βεβαιώνουν ότι κάτι πολύ σοβαρότερο συμβαίνει στο διεθνές οικονομικό σύστημα από αυτό που περιοριστικά μεταδίδει ο όρος «πιστωτική κρίση».

Οταν «πέφτουν» κάστρα του διεθνούς οικονομικού συστήματος με σταθερή παρουσία σχεδόν δύο αιώνων δεν μπορούμε παρά να μιλάμε για συστημική κρίση, για δομικό πρόβλημα, για εξάντληση των δυνατοτήτων του κοινού μοντέλου, που επικράτησε την τελευταία εικοσαετία σε ολόκληρο τον κόσμο. Και είναι συστημική η κρίση γιατί η ανάπτυξη διά των πιστωτικών αγαθών έφερε την απληστία, η οποία διαχύθηκε σε όλα τα επίπεδα του συστήματος και ήταν αυτή που τελικώς προκάλεσε την κρίση. Η απληστία των αγορών, αυτή η μανία για κέρδη και υπερκέρδη, κλόνισε τους κοινωνικούς αρμούς, τους όρους της μισθωτής εργασίας κατέλυσε, τη μετέτρεψε σε δουλεία, χωρίς ασφάλεια και δυνατότητα διαπραγμάτευσης, την επανέφερε στα προ της εξέγερσης του Σικάγου κρατούντα, αφαίρεσε από το πλήθος δυνατότητες και ευκαιρίες.

Ομως το σύστημα δεν έβλεπε, δεν κατανοούσε το προφανές. Αφαιρούσε συνεχώς εισοδήματα και δυνατότητες από τη μεγάλη μάζα των εργαζομένων, αλλά επέμεινε να χρηματοδοτεί τα σπίτια και την κατανάλωσή τους. Συνέχισε να δίδει δάνεια σε ένα σώμα που δεν μπορούσε, που είχε εισοδηματικά εξαντληθεί. Και κάποια στιγμή προδόθηκε απολύτως. Οι εργαζόμενοι-πελάτες ξέμειναν από δυνάμεις, δεν μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους και έτσι όλο το οικοδόμημα των πιστωτικών αγαθών κατέρρευσε.

Το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο αυτή τη στιγμή εμφανώς πάσχει, δεν αποτιμά σωστά ούτε το κεφάλαιο, ούτε την εργασία, ούτε τα αγαθά. Οι εσωτερικές του συνέπειες έχουν χαθεί, οι αρμοί του έσπασαν, ο κλονισμός είναι μέγας. Το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα για να βρει το νέο σημείο ισορροπίας είναι υποχρεωμένο να ξαναδεί τα πράγματα από την αρχή. Να αποτιμήσει εκ νέου τη μισθωτή εργασία, τα δικαιώματα των εργαζομένων να επαναδιατυπώσει, τη βεβαιότητα μιας ζωής υποτυπωδώς ασφαλισμένης να εξασφαλίσει, τις σχέσεις των κοινωνικών εταίρων, των συμμετεχόντων στο παιγνίδι της οικονομίας να επανακαθορίσει. Χωρίς μια τέτοια μεγάλη αλλαγή η κατάκτηση της απαιτούμενης νέας ισορροπίας δεν θα κερδηθεί. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται…

akarakousis@dolnet.gr