Το σημερινό Πανεπιστήμιο χρειάζεται ανθρώπους με όρεξη για δουλειά και πλήρη αυτονομία- θεσμική και οικονομική
Να ΄μαστε πάλι μπροστά στο ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς. Μιας χρονιάς που ξεκινά με αντιφατικές δηλώσεις τουλάχιστον. Από τη μία πλευρά, σύμφωνα με τον καθ΄ ύλην αρμόδιο υπουργό (κ. Στυλιανίδη), όλα είναι έτοιμα στα σχολειά. Σύμφωνα με την ΠΟΣΔΕΠ, όμως, ο Οκτώβριος θα είναι «καυτός». Ας προσπαθήσουμε, όμως, να ξεφύγουμε από αυτές τις δύο ακραίες θέσεις (ωραιοποίησης και κινδυνολογίας, αντίστοιχα) και ας δούμε τα πραγματικά προβλήματα της Παιδείας.
Ξεκινώντας, ας θυμηθούμε πόσοι φοιτητές κάθε χρόνο εγγράφονται σε ΑΕΙ και ΤΕΙ της αλλοδαπής χωρίς(!) να υπολογίσουμε τα πάσης φύσεως κολέγια της ημεδαπής. Το συνάλλαγμα που χρειάζεται κάθε σπουδαστής στο εξωτερικό είναι περίπου 20.000 ευρώ/έτος και οι (προπτυχιακοί) έλληνες φοιτητές υπολογίζονται συντηρητικά στους 30.000. Με άλλα λόγια, κάθε χρόνο «φεύγουν» από την Ελλάδα κάπου 600 εκατ. ευρώ! Πώς θα μπορούσαμε να σταματήσουμε αυτή την οικονομική αφαίμαξη της χώρας; Η απάντηση είναι μία και απλή: αναβαθμίζοντας την τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας μας ώστε τα πτυχία που δίνουν τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ να είναι επιστημονικώς σύγχρονα και πλήρως συνδεδεμένα με την αγορά εργασίας και να μην έχουμε απλά ΤΕΙ με άδειες θέσεις!
Και τι μας σταματά από το αναβαθμίσουμε τις σπουδές, τα συγγράμματα και να εκσυγχρονίσουμε την εκπαιδευτική διαδικασία που λαμβάνει χώρα κάθε μέρα στα ελληνικά αμφιθέατρα; Εδώ, δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι απλά. Από προσωπική εμπειρία, στο Τμήμα όπου εργάζομαι η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός των μεταπτυχιακών σπουδών είναι μια πολύπλοκη γραφειοκρατική διαδικασία που απαιτεί Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ)! Ναι, χρειαζόμαστε ΠΔ για να εισάγουμε νέα μαθήματα σε μεταπτυχιακά προγράμματα! Αντίστοιχα, όταν αποφασίσαμε στο Πανεπιστήμιο του Leeds στο Ην. Βασίλειο να σχεδιάσουμε νέα μεταπτυχιακά προγράμματα, μέσα σε έξι μήνες είχαμε σχεδιάσει τα μαθήματα για τρία νέα μάστερ, είχαμε λάβει έγκριση από τις εκεί πρυτανικές αρχές και είχαμε ξεκινήσει και τη διαφήμισή τους στο Διαδίκτυο! Αποτέλεσμα: ο αριθμός των μεταπτυχιακών φοιτητών τετραπλασιάστηκε την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά! Εδώ, όμως, στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας, τι κίνητρο έχουν τα μέλη ΔΕΠ να τετραπλασιάσουν τους μεταπτυχιακούς τους φοιτητές όταν κάτι τέτοιο δεν θα αυξήσει ούτε τον μισθό τους αλλά ούτε και τα έσοδα του εργαστηρίου τους; Η ΠΟΣΔΕΠ και οι «αριστερές» φοιτητικές οργανώσεις, που είναι κατά των διδάκτρων σε μεταπτυχιακό επίπεδο, πώς μπορούν να μας εξηγήσουν οικονομοτεχνικά αυτή την άρνησή τους; Με αυτή την άρνησή τους μήπως σπρώχνουν κάποιους επιστήμονες στο εξωτερικό για τις μεταπτυχιακές τους σπουδές και έτσι μεγαλώνει τόσο η οικονομική όσο και η επιστημονική αφαίμαξη της χώρας;
Από την άλλη πλευρά, η παντελής έλλειψη αξιολόγησης και η καθολική της άρνηση καθιστούν τον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Πανεπιστημίου μια δυσεπίλυτη (αν όχι άλυτη!) εξίσωση. Λες και η αξιολόγηση θα έλθει να μας πάρει το κεφάλι! Λες και στα ΑΕΙ του εξωτερικού, όπου η αξιολόγηση είναι καθημερινή πρακτική, αλλάζει το προσωπικό που δεν έχει καλούς βαθμούς! Το χειρότερο που συμβαίνει στα ελληνικά ΑΕΙ και ΤΕΙ είναι το εξής: μια μεγάλη πλειοψηφία νομίζει- τελείως λανθασμένα- ότι η αξιολόγηση είναι τρόπος απόλυσης ή μείωσης της χρηματοδότησης και ότι δεν είναι απλά ένας τρόπος να γίνουμε όλοι μας καλύτεροι τόσο οι δάσκαλοι όσο και οι φοιτητές (τα έμβια όντα των ΑΕΙ), αλλά και τα άψυχα αντικείμενα. Εχοντας, όμως, καθολική άρνηση και από τα θεσμικά όργανα- πρυτανικές αρχές του Πανεπιστημίου όπου εργάζομαι και από την ΠΟΣΔΕΠ για την αξιολόγηση- πώς θα μάθουμε επιτέλους αν μας αρέσουν τα γραφεία μας, τα κυλικεία μας με τα γκραφίτι, οι διάδρομοι με τις αφίσες, η (ανύπαρκτη) διασύνδεση των σπουδών με την αγορά εργασίας;
Το σημερινό Πανεπιστήμιο θέλει δύο πράγματα για να γίνει ξανά ελκυστικό και παραγωγικό. Χρειάζεται ανθρώπους με όρεξη για δουλειά και πλήρη αυτονομία – θεσμική και οικονομική! Αυτονομία έχουν όλα τα μεγάλα Πανεπιστήμια της Γης. Γιατί όχι τα ελληνικά; Από εδώ δεν ξεκίνησε η Επιστήμη; Δεν αξίζει, λοιπόν, να υπηρετούμε την Επιστήμη (και τη Γνώση και την Παιδεία) με αυτόνομο τρόπο χωρίς να έχουμε πάνω από το κεφάλι μας το κράτος; Το κράτος που μας υποχρεώνει, με τον νέο νόμο για τα ΑΕΙ, να καταρτίζουμε τετραετή προϋπολογισμό για να συνεχίσει το κράτος να μας χρηματοδοτεί. Πώς, όμως, να καταρτίσουμε τέτοιο προϋπολογισμό όταν δεν έχουμε το δικαίωμα να ορίζουμε αυτόνομα τον αριθμό των εισακτέων, άρα τα χρήματα που χρειάζονται για τις εκπαιδευτικές μας ανάγκες; Ιδού ο φαύλος κύκλος της άρνησης και του μηδενισμού.
Καλή χρονιά σε όλους τους μαθητές και τους φοιτητές! Η μάθηση πέρα από υπουργεία, κόμματα και ΠΟΣΔΕΠ είναι μία από τις όμορφες διαδικασίες αρνητικής εντροπίας, δηλαδή Ζωής!
Ο κ. Ι. Ζαμπετάκης είναι λέκτορας της Χημείας Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
