Η αμερικανική πρεσβεία και τα αρχηγεία των νατοϊκών δυνάμεων μοιάζουν με κάστρο οχυρωμένο και στην πρώτη γραμμή, βορά των όπλων, αφγανοί στρατιώτες οπλισμένοι με ένα απλό Καλάσνικοφ
Η ενέδρα που πρόσφατα στοίχισε τη ζωή σε δέκα γάλλους στρατιώτες υπενθύμισε στον λαό της Γαλλίας ότι το Αφγανιστάν βρίσκεται συνεχώς σε πόλεμο εδώ και επτά χρόνια, από την επέμβαση των αμερικανικών δυνάμεων για την υποτιθέμενη απελευθέρωση των Αφγανών από τους Ταλιμπάν.
Η συγκεκριμένη ενέδρα σημειώθηκε σε πολυσύχναστη περιοχή: από την κατασκευή του, ο δρόμος από Πεσαβάρ- Καμπούλ, μέσω του Σαρόμπι και των φαραγγιών του Τανγκ-ι-Γκαρού, εδώ και πάνω από έναν αιώνα δηλαδή, αποτελεί δρόμο των καραβανιών. Ο λόγος που οι δικοί μας στρατιώτες περιπολούν εκεί είναι για να προστατεύσουν τη μεγάλη αμερικανική βάση του Μπαγκράμ, η οποία προστατεύει την Καμπούλ και στην οποία καταλήγει αυτός ο δρόμος. Είναι ωστόσο χρήσιμο να πει κάποιος στους γάλλους πολίτες ποια είναι η πραγματική αποστολή των στρατιωτών τους στο Οζμπίν.
Η γαλλική περίπολος αιφνιδιάστηκε. Οι στρατιωτικοί αναλυτές μάς λένε ότι πρόκειται για λάθος αναγνώριση των αεροπορικών δυνάμεων και ότι χρειάζονταν στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων για να συλλέξουν πληροφορίες. Στη συγκεκριμένη περιοχή ωστόσο υπάρχουν πολλά χωριά, ο πληθυσμός των οποίων μιλάει πασάι ή και παστό. Επειτα από επτά χρόνια είμαστε τόσο λαομίσητοι ώστε να μην πληροφορεί κανείς για το παραμικρό αυτούς που ήρθαν ως απελευθερωτές;
Η κοιλάδα του Οζμπίν είναι πολύ κοντά στην κοιλάδα του Πανσίρ, προπύργιο του νεκρού φιλοδυτικού πολέμαρχου Μασούντ, οι πνευματικοί απόγονοι του οποίου έχουν τον έλεγχο της Καμπούλ. Μα ούτε οι κάτοικοι του Πανσίρ δεν στηρίζουν πλέον τους στρατιώτες του ΝΑΤΟ; Είναι η κατάσταση τόσο απελπιστική ώστε για να περιπολήσουμε σε αυτήν την οδό χρειαζόμαστε τουλάχιστον εκατό άνδρες και αρκετά θωρακισμένα;
Η πραγματικότητα είναι ότι οι στρατιώτες του ΝΑΤΟ βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση απ΄ ό,τι κάποτε τα σοβιετικά στρατεύματα. Οι Σοβιετικοί πολεμούσαν εναντίον όλων. Το Πακιστάν, οι χώρες του Κόλπου, η Σαουδική Αραβία, οι ΗΠΑ και βεβαίως η Γαλλία βοηθούσαν τους ισλαμιστές «μαχητές της ελευθερίας». Και οι Ταλιμπάν, οι «κληρονόμοι» αυτών των «μαχητών της ελευθερίας», καθοδηγούμενοι κάποιες φορές από τους ίδιους αρχηγούς, είναι θεωρητικά μόνοι τους, καταδικασμένοι ακόμα και από εκείνα τα κράτη που προέρχονται από τη διάλυση της ΕΣΣΔ και από τις χώρες που είναι στην πλειονότητά τους μουσουλμανικές. Και όμως: οι δυνάμεις το ΝΑΤΟ δεν ελέγχουν το Αφγανιστάν περισσότερο από ό,τι το ήλεγχαν οι Σοβιετικοί.
Ο λόγος είναι απλός. Αντιμετωπίζονται, αλλά και συμπεριφέρονται, ως στρατός κατοχής. Οι εικόνες που μεταδόθηκαν μετά την ενέδρα στο Οζμπίν θυμίζουν στη γενιά μου εικόνες από τις μάχες της Αλγερίας. Στην Καμπούλ, η αμερικανική πρεσβεία και τα αρχηγεία των νατοϊκών δυνάμεων μοιάζουν με κάστρο οχυρωμένο με ψηλά τείχη, με σάκους από άμμο, και στην πρώτη γραμμή, βορά των όπλων, αφγανοί στρατιώτες οπλισμένοι με ένα απλό Καλάσνικοφ.
Οταν βγαίνει η αμερικανική περίπολος, οι στρατιώτες είναι καμουφλαρισμένοι σαν να πηγαίνουν στη ζούγκλα. Καλύτερα να μην ακολουθήσετε κάποιο από τα αυτοκίνητά τους και ακόμα περισσότερο ένα αυτοκίνητο «μισθοφόρων», που είναι πολλοί στο Αφγανιστάν: δεν διστάζουν να πυροβολήσουν όταν αισθανθούν ότι απειλούνται.
Οσο για τους Γάλλους, δεν βγαίνουν από την περιοχή τους, την οχυρωμένη με ψηλά τείχη και συρματοπλέγματα. Οταν κυκλοφορούν στην πόλη είναι μέσα σε οχήματα 4×4, με τζάμια φιμέ και συχνά τεθωρακισμένα. Ο μισθός τους δεν έχει καμία σχέση με τον μισθό του μέσου Αφγανού.
Πώς θέλουμε λοιπόν να μην αισθάνονται οι Αφγανοί ότι βρίσκονται σε μια χώρα υπό κατοχή; Πώς θέλουμε να μη νιώθουν πιο κοντά στους μαχητές που ζουν όπως αυτοί; Πώς θέλουμε να αισθάνονται κοντά σε μια κυβέρνηση θεωρητικώς «δημοκρατικά εκλεγμένη»;
Οχι ότι η δυτική παρουσία δεν ήταν επωφελής: επισκευή των δρόμων, ανάπτυξη του εμπορίου, λειτουργία πολλών σχολείων, μια κάποια ελευθερία λόγου είναι κάποια στοιχεία. Ομως όλα τούτα εξαλείφονται από την αβάσταχτη φτώχεια του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού- που η χώρα, ακόμα και σε καιρό ειρήνης, αδυνατεί να θρέψει – και από το αίσθημα που διακατέχει τον λαό ότι βρίσκεται υπό ξένη κατοχή.
Οι γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν αποτελούν αυτό που κάποτε ονομάζαμε αποικιοκρατικές.
Παρ΄ όλα αυτά η αποχώρησή μας σήμερα από το Αφγανιστάν θα αποτελούσε έγκλημα. Υπάρχουν στην Καμπούλ Αφγανοί που μάχονται για την επιβίωσή τους, άνθρωποι που πίστεψαν στα λόγια μας. Δεν μπορούμε να αφήσουμε να επιστρέψουν στην εξουσία αυτοί που απαγορεύουν στις γυναίκες την πρόσβαση στην εκπαίδευση, που λιθοβολούν τις γυναίκες που διέπραξαν μοιχεία, που επιβάλλουν για Παιδεία την αποστήθιση του Κορανίου.
Για να πολεμήσουμε τους Ταλιμπάν πρέπει να τους αποκόψουμε από τον πληθυσμό. Αυτό σημαίνει ότι οι δυτικοί στρατιώτες πρέπει να είναι πιο διακριτικοί, ότι οι Αφγανοί θα έχουν τουλάχιστον την αίσθηση ότι είναι κύριοι του εαυτού τους.
Από ποιους εξαρτώνται όλα αυτά; Από τους Αμερικανούς. Από στρατιωτικής, οικονομικής και πολιτικής απόψεως δεν είμαστε παρά αυτοί που τους συμπληρώνουν.
Ο κ. Ζεράρ Φουσμάν είναι καθηγητής στο College de France.
