▅ Νέα έρευνα του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ δείχνει ότι οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων άλλαξαν προς το χειρότερο

▅ Στην Ευρώπη περίπου 14 εκατομμύρια μαθητές είναι υπέρβαροι, ενώ άλλα τρία εκατομμύρια υποφέρουν από παχυσαρκία

▅ Μόνο παρήγορο στοιχείο ότι στους Ελληνες αντιστοιχούν τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά από οποιονδήποτε άλλον λαό της Ευρώπης

Π ρωταθλητές Ευρώπης στην παχυσαρκία αναδεικνύονται για μία ακόμη φορά οι Ελληνες. Σύμφωνα με νέα έρευνα του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FΑΟ), τρεις στους τέσσερις συμπολίτες μας είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, καθώς η μεσογειακή διατροφή φαίνεται να αποτελεί παρελθόν για τους περισσότερους. Βέβαια, αυτή η τάση δεν αποτελεί τόσο ελληνικό «προνόμιο» όσο κοινό φαινόμενο σε Ιταλία και Ισπανία.

«Χρυσό» στα περιττά κιλά

Μέσα στις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες η ποσότητα άλατος και ζάχαρης που αντιστοιχεί σε κάθε Ελληνα έχει σχεδόν διπλασιαστεί

Η Ελλάδα πήρε το «χρυσό» της κατηγορίας των υπέρβαρων και των παχύσαρκων, καθώς περισσότεροι από οκτώ εκατομύρια Ελληνες εντάσσονται στην πρώτη ομάδα και σχεδόν τρία στη δεύτερη. Στη χώρα μας τα στοιχεία είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, καθώς ο δείκτης μάζας σώματος του Ελληνα έχει αυξηθεί σε ποσοστό 30% σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1960. Η διατροφική μετάλλαξη των μεσογειακών λαών αναποδογυρίζει και μακραίωνες συνήθειες. Μέσα σε τέσσερις δεκαετίες η ποσότητα άλατος και ζάχαρης που αντιστοιχεί σε κάθε Ελληνα έχει σχεδόν διπλασιαστεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στο διατροφικό μοντέλο που ακολουθείται, ειδικά στους νέους και στα σχολικά κυλικεία. Οσον αφορά τα λιπαρά, τα πράγματα εξελίχθηκαν καλύτερα, καθώς αν και η διαθέσιμη- προς κατανάλωση – ποσότητα ήδη από τη δεκαετία του 1960 κινούταν σε ευρωπαϊκούς ρυθμούς, πλέον η Ελλάδα παρέδωσε τα «πρωτεία» της στους Ιταλούς και στους Ισπανούς. Βέβαια, δεν είναι όλοι οι δείκτες της χώρας μας ανησυχητικοί. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, εδώ και 40 χρόνια στους Ελληνες αντιστοιχούν τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά απ΄ οποιονδήποτε άλλον λαό της Ευρώπης, και μάλιστα οι διαθέσιμες προς κατανάλωση ποσότητες έχουν σχεδόν διπλασιαστεί.

Από τη δεκαετία του 1960 ως σήμερα το οικογενειακό τραπέζι αλλά και οι συνθήκες ζωής έχουν αλλάξει άρδην. Η ραγδαία εξέλιξη και χρήση των συντηρητικών στα τρόφιμα έφερε νέα προϊόντα στα σουπερμάρκετ που κατέληξαν στο πιάτο μας. Η οι κονομική ανάπτυξη προκάλεσε και μεγαλύτερη προσφορά και, όπως δείχνουν οι περισσότερες έρευνες, οι μεσογειακοί λαοί και ειδικά οι Ελληνες διοχέτευσαν το οικονομικό πλεόνασμα σε πιο λιπαρές, παχυντικές και λιχούδικες τροφές. Ακόμη, η μετεξέλιξη του τρόπου ζωής επί το… καθιστικότερον, όπως η δουλειά γραφείου, η εγκατάλειψη του βαδίσματος λόγω του αυτοκινήτου και το «κλείδωμα» των παιδιών στην ασφάλεια της τηλεόρασης και των βιντεοπαιχνιδιών έχουν μειώσει κατά πολύ τις θερμίδες που «καίει» καθημερινά ο οργανισμός. Επίσης, σημαντικό ρόλο στο φαινόμενο έχει παίξει και η αύξηση του αριθμού των σουπερμάρκετ, οι κατ΄ οίκον διανομές, αλλά και η έλλειψη χρόνου των εργαζομένων γυναικών, που συνεπάγεται και λιγότερη μαγειρική στο σπίτι. Σε μικρούς και μεγάλους αυτό το μοντέλο ζωής δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, αφού ο οργανισμός απαιτεί λιγότερη ενέργεια και το πλεόνασμά της κατακάθεται στον οργανισμό και αποκτά μορφή λίπους.

Η μεσογειακή διατροφή έχει χάσει τη θέση που κατείχε στο πιάτο των λαών της περιοχής, εκτινάσσοντας τα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων

«Οι μεσογειακές χώρες είδαν τη μεγαλύτερη επιδείνωση της διατροφής τους. Η κατανάλωση λιπαρών τροφών αυξήθηκε σε τέτοιον βαθμό ώστε έφθασαν ή και ξεπέρασαν τον ευρωπαϊκό μέσον όρο» σημειώνει ο οικονομολόγος Γιόζεφ Σμιτχούμπερ που επιμελήθηκε την έρευνα του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FΑΟ). «Τα τελευταία 40 χρόνιαη ευρωπαϊκή διατροφή έχει γίνει πολύ λιπαρή,πολύ γλυκιά και έχει πολύ αλάτι» και το αποτέλεσμα είναι ότι η διάσημη μεσογειακή διατροφή έχει χάσει τη θέση που κατείχε στο πιάτο των λαών της περιοχής, εκτινάσσοντας τα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων στα ύψη.

Ακόμη, η έρευνα γύρω από τη διατροφή των Ευρωπαίων δείχνει ότι είναι πιθανότερο να γίνουν υπέρβαροι οι άνδρες και ότι η παχυσαρκία επηρεάζει ευκολότερα τις γυναίκες. Στα σχολεία τα πράγματα δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά, καθώς στην Ευρώπη περίπου 14 εκατομύρια μαθητές είναι υπέρβαροι, ενώ άλλα τρία εκατομμύρια υποφέρουν από παχυσαρκία. Η έρευνα επισημαίνει ότι οι χώρες της Γηραιάς Ηπείρου- και ειδικά οι μεσογειακές- αγνοούν τις εκκλήσεις και τις συστάσεις του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας ότι τα λίπη δεν πρέπει να ξεπερνούν το 30% της συνολικής πρόσληψης ενέργειας μέσω της διατροφής.

Ο ερευνητής επισημαίνει ότι η τάση μετάλλαξης της διατροφής των μεσογειακών λαών επιταχύνεται ραγδαία από τη δεκαετία του 1990 και έχει εγείρει ανησυχίες στον επιστημονικό κόσμο. Τα περισσότερα δυτικά κράτη έχουν αρχίσει να εκλαμβάνουν την παχυσαρκία ως τη νέα επιδημία που κυκλοφορεί σαν βόμβα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, καθώς όλο και περισσότεροι χρεώνουν σε αυτή τη μείωση της μακροζωίας και την επιδείνωση του ανθρώπινου οργανισμού, που μπορεί να φθάσει ακόμη και στην εμφάνιση του καρκίνου.

Οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες αναποδογύρισαν και τον αντίστοιχο χάρτη της ηπείρου. Το 50% των θερμίδων που αναλογούν στον μέσο Ευρωπαίο προέρχεται από τους υδρογονάνθρακες, όμως στη Μεσόγειο, αν και τη δεκαετία του 1960 η αναλογία τους κατ΄ άτομο ήταν ιδιαίτερα υψηλή, σήμερα εμφανίζει μεγάλη πτώση. Αυτή η αλλαγή μεταφράζεται από πολλούς στη σταδιακή αντικατάσταστη των υδρογονανθράκων από τα λίπη- αν και ένα κομμάτι τους, το ελαιόλαδο, εντάσσεται στα λεγόμενα καλά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο οικονομολόγος του διεθνούς οργανισμού που εκπόνησε την έρευνα αξιοποίησε μιαν άλλη οπτική, που δεν εστιάζει τόσο στην καθ΄ εαυτή κατανάλωση των τροφίμων όσο στις ποσότητες που αναλογούν σε κάθε Ευρωπαίο. Αυτό σημαίνει ότι τα ευρήματα που παρουσιάζει δεν συμπεριλαμβάνουν μόνο το τι περιέχει το πιάτο, αλλά και το τι αγοράζουμε και πετάμε στα σκουπίδια, αφού δεν… χωράει στο στομάχι.

Η νέα μελέτη ήρθε να επιβεβαιώσει τα ευρήματα παλαιότερων ερευνών. Στα τέλη της περασμένης χρονιάς, σε έρευνα της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή, είχε γίνει γνωστό ότι σχεδόν επτά στους δέκα νέους τρέφονται μονάχα απέξω, ενώ όσον αφορά τους γονείς οι μισοί παραδέχονταν ότι έχουν απολέσει την εποπτεία της διατροφής των τέκνων τους. Τα ίδια και χειρότερα έδειχνε και παλαιότερη μέτρηση, που παρουσίαζε τέσσερα στα δέκα άτομα να ομολογούν ότι η διατροφή τους είναι κακή, επισημαίνοντας ότι καταναλώνουν 3,5 φορές παραπάνω κόκκινο κρέας.

Ζητείται επειγόντως λύση
Σε όλον τον ανεπτυγμένο κόσμο το πρόβλημα της παχυσαρκίας παραμένει ένα ανοιχτό μέτωπο. Τόσο οι φορείς των κρατών και ο ιατρικός κόσμος όσο και μη κυβερνητικές οργανώσεις προσπαθούν να εφαρμόσουν σχέδια ανάσχεσης του κύματος της κακής διατροφής. Σε επίπεδο αγοράς και επικοινωνίας έχει προταθεί, μεταξύ άλλων, η λεπτομερέστερη σήμανση των τροφίμων στα σουπερμάρκετ, ο εντατικότερος έλεγχος στη διαφήμιση, η χρήση της φορολογίας για «επιβράβευση» επιχειρήσεων που παράγουν υγιεινές τροφές, ακόμη και η σμίκρυνση των μερίδων και των συσκευασιών που παράγουν οι βιομηχανίες τροφίμων. Στο επίπεδο της εκπαίδευσης ξεχωρίζουν τα μαθήματα μαγειρικής και διατροφολογίας στα σχολεία και, φυσικά, το αίτημα για περισσότερη φυσική άσκηση.