Ποιος θα μας σώσει από το πυρηνικό λάθος;

Είναι ουτοπικό να πιστεύει κανείς ότι μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι όπως πάμε χωρίς να σημειωθεί κάποια έκρηξη αργά ή γρήγορα

Γνωρίζετε μήπως την ιστορία της αρκούδας που παραλίγο να καταστρέψει τον κόσμο; Μοιάζει με παρανοϊκό παραμύθι, αλλά είναι αλήθεια. Τη νύχτα της 25ης Οκτωβρίου 1962, όταν ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν στο αποκορύφωμά του και τα χέρια των Κένεντι και Χρουστσόφ βρίσκονταν πάνω από τα κουμπιά εκτόξευσης πυρηνικών πυραύλων, μια ψηλή, μαύρη φιγούρα προσπάθησε να σκαρφαλώσει τον φράκτη και να εισέλθει σε μια στρατιωτική εγκατάσταση των ΗΠΑ κοντά στο Ντάλουθ της Μινεσότα.

Πανικόβλητος ο φρουρός πυροβόλησε εναντίον της σκιάς, η οποία εν τούτοις συνέχισε να κατευθύνεται προς το μέρος του. Ο φρουρός σήμανε συναγερμό για το ενδεχόμενο εισβολής. Εξαιτίας όμως μιας λάθος σύνδεσης ενεργοποιήθηκε άλλος συναγερμός: ο διαπεραστικός ήχος που ανακοίνωνε την «άφιξη» μιας σοβιετικής πυρηνικής κεφαλής ακούστηκε. Ολοι στη συγκεκριμένη βάση γνώριζαν ότι εκείνη την περίοδο δεν πραγματοποιούνταν στρατιωτικές ασκήσεις. Κάτωχροι οι άνδρες που επάνδρωναν το κέντρο προχώρησαν ενεργοποιώντας την «επιχείρηση αντιποίνων» κατά της Μόσχας.

Ηταν μόλις την τελευταία στιγμή που ο φρουρός εισήλθε στον σταθμό. «Λάθος! » φώναξε. Και εξήγησε: «Είναι μια αρκούδα που έφτασε στον φράχτη!». Αν ο φρουρός είχε μπει πέντε λεπτά αργότερα, μάλλον σήμερα δεν θα διαβάζατε αυτό το άρθρο.

Πρόσφατα θυμήθηκα αυτή την αρκούδα καθώς σημειώθηκαν μια σειρά από απίστευτα λάθη στις πυρηνικές αποθήκες τόσο της Βρετανίας όσο και των ΗΠΑ. Μόνο το 2007 φορτηγό που μετέφερε συναρμολογημένο πυρηνικό όπλο γλίστρησε εκτός οδικής αρτηρίας στο Γουιλτσάιρ και συνετρίβη, ενώ έξι πυρηνικές κεφαλές του αμερικανικού στρατού παρέμεναν άφαντες επί 36 ώρες.

Ενα νέο ντοκυμαντέρ με τίτλο «Deadly Cargo» («Φονικό φορτίο») προβλήθηκε πρόσφατα στη Γλασκώβη. Θέμα του ένα απλό και απίστευτο στοιχείο: κάθε εβδομάδα πλήρως συναρμολογημένα όπλα μαζικής καταστροφής μεταφέρονται σε λεωφόρους και δρόμους της Βρετανίας. Τα τέσσερα πυρηνικά υποβρύχια της Βρετανίας βρίσκονται στη Σκωτία, ενώ τα εργοστάσια που είναι απαραίτητα για τον έλεγχο και τον ανεφοδιασμό τους βρίσκονται στο Ρέντινγκ. Γι΄ αυτό τα πυρηνικά μεταφέρονται συνεχώς μέσα σε πράσινα φορτηγά, τα οποία ακολουθούνται σε απόσταση σχεδόν ενός χιλιομέτρου από μονάδες εξουδετέρωσης της ραδιενεργού μόλυνσης.

Το ντοκυμαντέρ παρουσιάζει μια ομάδα γενναίων διαδηλωτών με την επωνυμία «Νuke Watch», οι οποίοι κατόρθωσαν να εντοπίσουν τη συγκεκριμένη διαδρομή. Εγγραφα τα οποία έχουν διαρρεύσει από το βρετανικό υπουργείο Αμυνας αποκαλύπτουν τον φόβο ότι μια επίθεση στην αυτοκινητοπομπή «ενδέχεται να οδηγήσει στη βλάβη ή στην καταστροφή μιας πυρηνικής κεφαλής μέσα σε βρετανικό έδαφος (…) και σε σημαντικές ανθρώπινες απώλειες». Ακόμη μεγαλύτερη έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι τα βρετανικά πυρηνικά δεν διαθέτουν μυστικό κωδικό εκτόξευσης. Μπορούν να εκτοξευθούν από τον οποιονδήποτε υπεύθυνο με ένα απλό άνοιγμα και με το πάτημα κάποιων κουμπιών. Κάθε άλλο πυρηνικό όπλο έχει έναν διακριτικό κωδικό, γνωστό μόνο στον αρχηγό του κράτους, ο οποίος πρέπει να διαβαστεί στον αρμόδιο στρατιώτη πριν από τη χρήση. Αυτό όμως δεν ισχύει για τη Βρετανία. Οποτε η βρετανική κυβέρνηση επιχείρησε να εισαγάγει αυτή τη βασική διαδικασία ασφαλείας, το Ναυτικό αρνήθηκε να συμμετάσχει, υποστηρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι οι αξιωματούχοι του δεν είναι «πραγματικοί τζέντλεμεν».

Για το βρετανικό ναυτικό ο κίνδυνος μιας πειρατείας σε πυρηνικό υποβρύχιο ή η περίπτωση να «τρελαθεί» κάποιος αξιωματικός απλώς δεν υφίστανται. Το τελευταίο ωστόσο έχει ήδη συμβεί. Το 1963 το πλήρωμα ενός αμερικανικού μαχητικού Β-47 ανακάλυψε ότι ένα από τα μέλη είχε σπάσει όλες τις σφραγίδες, είχε αφαιρέσει όλα τα καλώδια ασφαλείας και είχε ενεργοποιήσει τον διακόπτη ετοιμότητας του πιλότου και του συστήματος πλοήγησης για την πυρηνική βόμβα! Ο άνθρωπος φαίνεται ότι βρισκόταν σε κρίση παράνοιας.

Το περασμένο καλοκαίρι συνέβη στις ΗΠΑ ένα ακόμη πιο εκπληκτικό λάθος: βόμβες ικανές για 60 εκρήξεις όπως αυτή που σημειώθηκε στη Χιροσίμα απλώς «εξαφανίστηκαν» από τα χέρια του στρατού. Στις 29 Αυγούστου μια ομάδα μελών της αμερικανικής αεροπορίας προσάρτησαν κατά λάθος στο αεροπλάνο τους έξι πυρηνικές κεφαλές νομίζοντας ότι ήταν πύραυλοι που προορίζονταν για νεκροταφείο όπλων. Οι άνδρες πέταξαν έπειτα κατά μήκος των ΗΠΑ και προσγειώθηκαν, χωρίς να τους πάρει κανείς είδηση, σε περιοχή της Λουιζιάνα. Κανένας δεν πρόσεξε ότι έλειπαν πάνω από μία ημέρα. Και δεν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό. Ο γενικός επιθεωρητής της πολεμικής αεροπορίας των ΗΠΑ ανακάλυψε το 2003 ότι οι μισές από τις επιθεωρήσεις πυρηνικής ασφάλειας που είχαν πραγματοποιηθεί εκείνο το έτος ήταν λανθασμένες.

Και όλα αυτά συμβαίνουν σε σχετικά ευνομούμενες και ανοικτές κοινωνίες. Σίγουρα θα υπάρχουν περιστατικά στην Κίνα, στη Βόρεια Κορέα και στο Πακιστάν που δεν θα μάθουμε ποτέ.

Ο κίνδυνος μαζικών θανάτων δεν φαίνεται πλέον τόσο μικρός. Αυτό που είναι ουτοπικό είναι να πιστεύει κανείς ότι μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι όπως πάμε χωρίς να σημειωθεί κάποια έκρηξη αργά ή γρήγορα.

Είναι λοιπόν ανησυχητικό το ενδεχόμενο να αυξηθεί δραματικά ο αριθμός των πυρηνικών όπλων σε Ρωσία και Κίνα. Η κυβέρνηση Μπους με τη στήριξη της Βρετανίας προωθεί εδώ και 20 χρόνια τη δημιουργία μιας «πυρηνικής ασπίδας» για την προστασία της Αμερικής και των συμμάχων της.

Αντίθετα από τον Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος πιέζει για έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά, ο Τζον Μακ Κέιν τάσσεται υπέρ της τρελής ιδέας της «πυρηνικής ασπίδας» του Μπους.

Απούσας μιας πολυμερούς αποσυναρμολόγησης αυτών των όπλων, πολλά από αυτά θα παραμείνουν διασκορπισμένα στον πλανήτη, αναμένοντας ίσως κάποιο ατύχημα- με μια αρκούδα, μια επίθεση σε αυτοκινητοπομπή, έναν ψυχοπαθή κτλ.

Εσείς πόσες πυρηνικές εμπειρίες επιθυμείτε να βιώσετε;