Το 2016 θα φανεί αν τα μέτρα που έλαβε η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) για την αντιμετώπιση της προσφυγικής ροής θα αποδώσουν ή θα αποτελέσουν άλλη μία αποτυχημένη προσπάθεια που θα ξεπεραστεί από πρόσφυγες και διακινητές –όπως το τείχος του Εβρου που κάποτε ήταν η «λύση» και σήμερα έχει ξεπεραστεί από το Αιγαίο. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο που δόθηκε στη δημοσιότητα στα τέλη Δεκεμβρίου, το θέμα της μετανάστευσης εμφανίζεται ως το σημαντικότερο που αντιμετωπίζει η ΕΕ σε όλα τα κράτη-μέλη πλην Πορτογαλίας.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες όμως καθυστερούν υπερβολικά να συμφωνήσουν μεταξύ τους. Σήμερα έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στον έλεγχο των ευρωπαϊκών συνόρων από τη νέα ευρωπαϊκή συνοριοφυλακή και ακτοφυλακή, στη συνεργασία της Τουρκίας, στη δημιουργία hotspots στα νησιά του Αιγαίου και στην Ιταλία καθώς και στη μετεγκατάσταση που κινείται με ρυθμούς χελώνας. Μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου είχαν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα μόλις 64 αιτούντες άσυλο ενώ μόνο εννέα κράτη-μέλη της προσέφεραν συνολικά 305 θέσεις για μετεγκατάσταση.
Με τα δεδομένα αυτά, δύσκολα θα έχουν μετεγκατασταθεί 66.400 πρόσφυγες από την Ελλάδα ως τα τέλη του 2016. Ο επίτροπος για τη Μετανάστευση Δημήτρης Αβραμόπουλος έχει δηλώσει ότι θα προωθήσει έναν μόνιμο μηχανισμό μετεγκατάστασης στην ΕΕ. Τα προγνωστικά δεν είναι ενθαρρυντικά ούτε παγκοσμίως. Ενας στους 122 ανθρώπους στον κόσμο σήμερα είναι είτε πρόσφυγας είτε εκτοπισμένος εντός της χώρας του. Ο αριθμός των προσφύγων το 2014 έφθασε το ρεκόρ των 59,5 εκατ. από 51,2 εκατ. το 2013 και 37,5 εκατ. πριν από μία δεκαετία. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και τη νέα χρονιά.
Φιλίπ Λεκλέρ
«Το να υψώνουν εμπόδια οι χώρες αποτελεί πολύ εφήμερη απάντηση»
Το 2016 ο προσφυγικές ροές μπορεί να μειωθούν αν στηριχθούν οι χώρες πρώτου ασύλου που συνορεύουν με τη Συρία, αλλά εξετάζεται και το σενάριο να φθάσουν στην Ευρώπη 1-1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες, λέει στο «Βήμα» ο Φιλίπ Λεκλέρ, εκτελών χρέη αντιπροσώπου του ύπατου αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, ο οποίος ανέλαβε τον Δεκέμβριο τα καθήκοντά του. Και τονίζει:
«Το 2015 1 εκατομμύριο πρόσφυγες έφθασε στην ΕΕ, κυρίως μέσω της Ελλάδας. Εδώ και μία πενταετία ο αριθμός των προσφύγων στον κόσμο αυξάνεται κάθε χρόνο επειδή η ικανότητα της διεθνούς κοινότητας να αποτρέπει και να δίνει μόνιμη λύση στις συγκρούσεις είναι πολύ πιο αδύναμη απ’ όσο στο παρελθόν. Ποσοστό πάνω από 80% των προσφύγων βρίσκεται στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή και στην Ασία, κοντά στις ζώνες της κρίσης. Γι’ αυτό οι περισσότεροι από τα 4,2 εκατομμύρια σύρων προσφύγων σήμερα παραμένουν στις γειτονικές χώρες. Το 2015 η Τουρκία ξεπέρασε το Πακιστάν και έγινε η χώρα που φιλοξενεί τους περισσότερους πρόσφυγες στον κόσμο. Αυτό που θα μείνει στην Ιστορία είναι η μαζική αύξηση των αφίξεων στην Ευρώπη το 2015, ιδίως από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Περισσότεροι από 800.000 πέρασαν μέσω των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και στη συνέχεια το Κόσοβο προκάλεσαν μετατοπίσεις πληθυσμών αλλά ποτέ άλλοτε στην πρόσφατη Ιστορία δεν υπήρξε τόσο σημαντικός αριθμός προσφύγων που πέρασαν από μια ήπειρο σε άλλη».
Φιλίπ Λεκλέρ
«Το να υψώνουν εμπόδια οι χώρες αποτελεί πολύ εφήμερη απάντηση»
Το 2016 ο προσφυγικές ροές μπορεί να μειωθούν αν στηριχθούν οι χώρες πρώτου ασύλου που συνορεύουν με τη Συρία, αλλά εξετάζεται και το σενάριο να φθάσουν στην Ευρώπη 1-1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες, λέει στο «Βήμα» ο Φιλίπ Λεκλέρ, εκτελών χρέη αντιπροσώπου του ύπατου αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, ο οποίος ανέλαβε τον Δεκέμβριο τα καθήκοντά του. Και τονίζει:
«Το 2015 1 εκατομμύριο πρόσφυγες έφθασε στην ΕΕ, κυρίως μέσω της Ελλάδας. Εδώ και μία πενταετία ο αριθμός των προσφύγων στον κόσμο αυξάνεται κάθε χρόνο επειδή η ικανότητα της διεθνούς κοινότητας να αποτρέπει και να δίνει μόνιμη λύση στις συγκρούσεις είναι πολύ πιο αδύναμη απ’ όσο στο παρελθόν. Ποσοστό πάνω από 80% των προσφύγων βρίσκεται στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή και στην Ασία, κοντά στις ζώνες της κρίσης. Γι’ αυτό οι περισσότεροι από τα 4,2 εκατομμύρια σύρων προσφύγων σήμερα παραμένουν στις γειτονικές χώρες. Το 2015 η Τουρκία ξεπέρασε το Πακιστάν και έγινε η χώρα που φιλοξενεί τους περισσότερους πρόσφυγες στον κόσμο. Αυτό που θα μείνει στην Ιστορία είναι η μαζική αύξηση των αφίξεων στην Ευρώπη το 2015, ιδίως από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Περισσότεροι από 800.000 πέρασαν μέσω των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και στη συνέχεια το Κόσοβο προκάλεσαν μετατοπίσεις πληθυσμών αλλά ποτέ άλλοτε στην πρόσφατη Ιστορία δεν υπήρξε τόσο σημαντικός αριθμός προσφύγων που πέρασαν από μια ήπειρο σε άλλη».
Η επιχείρηση της Υπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη σε χώρα της ΕΕ;
«Η ΥΑ βοηθά τις χώρες που δέχονται πρόσφυγες, αλλά γενικά όχι της ΕΕ, επειδή αντεπεξέρχονται μόνες τους. Το μέγεθος της κρίσης όμως ήταν τόσο μεγάλο στην Ελλάδα και οι μηχανισμοί αλληλεγγύης της ΕΕ τόσο αργοί που ο ύπατος αρμοστής αποφάσισε το 2015 να βοηθήσει την Ελλάδα. Εχει δεσμευθεί και για το 2016, και θα συνεχίσει όσο χρειάζεται να στηρίζει την Ελλάδα ώστε να αναπτύξει την ικανότητα διαχείρισης της κατάστασης».
Τι προβλέπετε για το 2016;
«Οι διεθνείς σχέσεις γίνονται όλο και πιο χαοτικές, γι’ αυτό τα προγνωστικά είναι δύσκολα. Δυστυχώς πρέπει να συνηθίσουμε, τουλάχιστον για το 2016, ότι η λύση στη Συρία θα πάρει χρόνο. Η χώρα έχει καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό –το Χαλέπι και η Χομς κατά 80%. Αυτό σημαίνει ότι οι Σύροι, αν και είναι πολύ συνδεδεμένοι με τη χώρα τους, θα αργήσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Είναι πολύ σημαντικό να βοηθήσουμε τις χώρες πρώτου ασύλου που συνορεύουν με τη Συρία να εξασφαλίσουν ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης στους πρόσφυγες. Αυτό θα μείωνε τον αριθμό των ατόμων που αισθάνονται την ανάγκη να έρθουν στην Ευρώπη. Σήμερα φθάνουν ενίοτε απευθείας από τη Συρία αλλά συχνά και από τις γειτονικές χώρες όπου οι συνθήκες διαβίωσης έχουν γίνει πολύ δύσκολες. Πρόσφατες έρευνες της ΥΑ έδειξαν ότι το 80% των σύρων προσφύγων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας στον Λίβανο και στην Ιορδανία».
Το 2016 να αναμένουμε άλλο ένα εκατομμύριο πρόσφυγες στην ΕΕ;
«Μαζί με τις ελληνικές Αρχές εξετάζουμε διάφορα σενάρια. Αν η Τουρκία ελέγξει καλύτερα τα θαλάσσια σύνορά της και αν ληφθούν πραγματικά αποτελεσματικά μέτρα στις χώρες πρώτου ασύλου, ο αριθμός των προσφύγων που φθάνουν στην ΕΕ θα μπορούσε να μειωθεί. Ωστόσο υπολογίζεται ότι 1-1,5 εκατομμύριο άτομα ενδέχεται να φθάσουν στην Ευρώπη. Το σημαντικό είναι να μην επαναλάβουμε τα λάθη του 2015. Το κυριότερο ήταν ότι κάθε ευρωπαϊκή χώρα πίστεψε πως μπορούσε να κλείσει τα μάτια ελπίζοντας ότι οι πρόσφυγες θα πήγαιναν αλλού. Παρατηρήθηκε μεγάλο έλλειμμα αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη-μέλη, ωστόσο σημειώθηκε πρόοδος, όπως με το σύστημα μετεγκατάστασης –προς το παρόν δεν λειτουργεί ακόμη ικανοποιητικά αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Σύροι και οι Ιρακινοί αρχίζουν να το λαμβάνουν υπόψη».
Ανάμεσα στα σενάρια που εξετάζετε είναι και εκείνο του εγκλωβισμού των προσφύγων στην Ελλάδα;
«Οφείλουμε να εξετάσουμε όλα τα σενάρια. Εχουμε διαπιστώσει ότι το να υψώνουν εμπόδια οι χώρες αποτελεί πολύ εφήμερη απάντηση διότι η ανάγκη προστασίας αυτών των ανθρώπων είναι τόσο μεγάλη που είναι έτοιμοι να διασχίσουν όλα τα τείχη. Θα είναι πιο δύσκολο, θα πληρώσουν ακριβότερα τους διακινητές, αλλά είναι λάθος να πιστεύουμε ότι μπορούμε να κάνουμε φρούριο την Ευρώπη. Το 2016 θα επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στο να ληφθούν μέτρα αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη-μέλη προκειμένου η Ελλάδα να μη μείνει μόνη της να αντιμετωπίσει αυτή την τεράστια ροή».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
