Πεδιάδες της Ουγγαρίας, οι πανάρχαιες πύλες της Ευρώπης

Μια ματιά στον χάρτη, και στην Ιστορία, δείχνει ότι οι 100.000 πρόσφυγες που έχουν πλημμυρίσει τους δρόμους και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς της Ουγγαρίας ακολουθούν μια πανάρχαια διαδρομή εισόδου στην Ευρώπη. Είναι ο «βαλκανικός διάδρομος» που οδηγεί από τη Μέση Ανατολή και την Τουρκία στην Ελλάδα και από εκεί στα Σκόπια, στη Σερβία, στη Ουγγαρία, στην Αυστρία και στη Γερμανία. Η απέραντη στέπα της Μεγάλης Ουγγρικής Πεδιάδας (γνωστή ως Αλφελντ στα ουγγρικά) είναι πύλη από την Ανατολή στη Δύση από την προϊστορία ως σήμερα για όλους τους λαούς που ήθελαν να περάσουν στην Ευρώπη ή να κατέλθουν από τα βορειοανατολικά (Βαλτική, Ρωσία, Ουράλια) προς τον Νότο.

Από τις αρχαίες νομαδικές φυλές που άφησαν πίσω τους θολωτούς τάφους (κουργκάν) ως τους μαγιάρους πολεμιστές που έφθασαν στον 9ο αιώνα και κατοίκησαν στις όχθες του ποταμού Τίσα, η μεγάλη πεδιάδα ήταν ο πιο στρατηγικός τόπος διέλευσης στην Ευρώπη. Απλώνεται σε 52.000 τετραγωνικά χλμ. μόνο στην Ανατολική και στη Νότια Ουγγαρία αποτελώντας το 56% των εδαφών της χώρας. Αλλά η συνολική της έκταση είναι σχεδόν διπλάσια περιλαμβάνοντας μέρη της Ρουμανίας, της Σερβίας και της Κροατίας.

Δωριείς: ίσως έμειναν εκεί για χίλια χρόνια

Μερικοί ιστορικοί εκτιμούν ότι οι Δωριείς κατέβηκαν στην Ελλάδα από τις πεδιάδες της σημερινής Ουγγαρίας το 1100 π.Χ. έχοντας ζήσει σε αυτή την εύφορη γη τα προηγούμενα χίλια χρόνια. Σε αυτό το ιστορικό πέρασμα κατοίκησαν Θράκες, Ιλλυριοί και μετά Κέλτες (4ος αιώνας π.Χ.) προτού η πεδιάδα καταληφθεί από τους Ρωμαίους (35 π.Χ.). Εκείνα τα χρόνια λεγόταν Παννονία και οριζόταν βορείως από τον Δούναβη.

Με την πτώση της αυτοκρατορίας από την πεδιάδα περνούσαν οι Βησιγότθοι για να επιτεθούν στην Ιταλία. Περί το 450 μ.Χ. οι Ρωμαίοι εκκένωσαν τις τελευταίες πόλεις της που απειλούνταν από τους Ούνους. Από αυτά τα εδάφη της Παννονίας εξαπέλυε τις επιδρομές του ο Αττίλας. Μετά τον θάνατό του η πεδιάδα καταλήφθηκε διαδοχικά από τους Οστρογότθους και από τους πρώτους Σλάβους που έφτασαν από τον Βορρά.

Οι Αβαροι, λαός πολεμιστών από την Ασία, ίδρυσαν εκεί τη δική τους αυτοκρατορία, η οποία καταστράφηκε περί το 800 από τις επιθέσεις Φράγκων και Βουλγάρων. Η Ουγγαρία γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση τον 12ο αιώνα ως κέντρο εμπορίου και ενδιάμεσος σταθμός όσων ταξίδευαν στους Αγίους Τόπους, είτε ως προσκυνητές είτε ως σταυροφόροι πολεμιστές. Εναν αιώνα αργότερα, το 1240, υπέστη μεγάλη καταστροφή από τις ορδές των Μογγόλων, οι οποίοι άφησαν ισχυρό το ίχνος τους στη σημερινή ουγγρική γλώσσα.

Τους επόμενους αιώνες τα ρεύματα της μετανάστευσης προς και από την Ουγγαρία ακολούθησαν τις συχνές αλλαγές στον πολιτικό χάρτη ώσπου να γίνει αυτό που είναι σήμερα: χώρα-τράνζιτ για πρόσφυγες και μετανάστες.

Από τον 16ο αιώνα και μετά οι σημερινές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, μαζί με κάποιες δυτικές ευρωπαϊκές επικράτειες, αποτελούσαν τμήματα της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων.

Η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία λειτουργούσε ως μια ενιαία πολιτική και διοικητική οντότητα κάνοντας ρουτίνα τις μετακινήσεις πληθυσμών μεταξύ των περιοχών της Αυτοκρατορίας.

Το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου διέκοψε αυτές τις μεταναστευτικές κινήσεις και στο τέλος του η Συνθήκη των Βερσαλλιών έδωσε νέα σημασία στα ζητήματα της μετανάστευσης και των εθνοτικών μειονοτήτων.

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι επόμενες συνθήκες ειρήνης, οι διωγμοί και οι καταναγκαστικοί εκτοπισμοί οδήγησαν σε καινούργιες μεταναστευτικές ροές που άλλαξαν και πάλι τον εθνολογικό χάρτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Μετά την κομμουνιστική κατάληψη το 1947 τα σύνορα της Ουγγαρίας έκλεισαν, με το κράτος να απαγορεύει επισήμως τη μετανάστευση. Ανοιξαν για λίγο το 1956, στη διάρκεια της εξέγερσης κατά της κομμουνιστικής κυβέρνησης.

Μέσα σε μόλις τρεις μήνες σχεδόν 200.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα μέσω της Αυστρίας. Τα αυστηρά φυλασσόμενα σύνορα, οι δύσκολες προϋποθέσεις για τη χορήγηση βίζας και οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί για τις γύρω χώρες είχαν απομονώσει την Ουγγαρία ως την πτώση της ΕΣΣΔ.

Επειτα από αυτή τη ριζοσπαστική πολιτική και κοινωνική μεταμόρφωση της Ανατολικής Ευρώπης η έκταση και η φύση των πληθυσμιακών μετακινήσεων προς την ουγγρική επικράτεια άλλαξαν και πάλι.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 ως σήμερα οι πεδιάδες της Ουγγαρίας, οι πανάρχαιες πύλες της Ευρώπης, έχουν ξαναγίνει τόπος διέλευσης προς τη Δύση.