Η πρώτη κίνηση που έκανε ο νέος βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Σαλμάν όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του μετά τον θάνατο του βασιλιά Αμπντάλα ήταν να ορίσει τους δύο διαδόχους του οι οποίοι εξασφαλίζουν τη συνέχιση της απόλυτης μοναρχίας τουλάχιστον ως τα μέσα του 21ου αιώνα. Η αίσθηση σταθερότητας όμως που ο 79χρονος Σαλμάν θέλησε να δώσει είναι πλασματική. Η Σαουδική Αραβία, ο πλούσιος ασθενής του αραβικού κόσμου, πλήττεται από τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου, τις αυξανόμενες αναταραχές εντός της επικράτειάς της και στην ευρύτερη περιοχή, καθώς και τις απειλές που αντιμετωπίζει στα σύνορά της από το Ισλαμικό Κράτος στα βόρεια και την Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP) στα νότια. Την ίδια ώρα προωθεί διεθνώς τον πιο αδιάλλακτο και επικίνδυνο σουνιτικό ισλαμισμό.

«Ο βασιλιάς Σαλμάν αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις σε σχέση με τις συγκρούσεις στη Συρία και στο Ιράκ και, ίσως ακόμη πιο σημαντικό, με την Υεμένη, αφού η άνοδός του στην εξουσία συνέπεσε με τη σχεδόν κατάρρευση της εκεί κυβέρνησης» λέει στο «Βήμα» ο Ανταμ Μπάρον, συνεργάτης του European Council on Foreign Relations, ειδικός στην Αραβική Χερσόνησο. «Κατά την άποψή μου, η σύγκρουση στην Υεμένη –στον προβληματικό και εξαθλιωμένο γείτονα της Σαουδικής Αραβίας στα νότια –θα αποδειχθεί η μεγαλύτερη πρόκληση που θα κληθεί να αντιμετωπίσει άμεσα ο νέος βασιλιάς. Ενώ οι Σαουδάραβες θα προτιμούσαν να νίψουν τας χείρας τους για την κατάσταση εκεί, αδυνατούν να το κάνουν λόγω της πιθανότητας οι αναταραχές να εξαπλωθούν και στην άλλη πλευρά των συνόρων».
Οι τζιχαντιστές της AQAP, του πιο δραστήριου και μαχητικού παρακλαδιού της Αλ Κάιντα το οποίο έχει βρει καταφύγιο στην Υεμένη, έχουν εισχωρήσει επανειλημμένως στη Σαουδική Αραβία για να πραγματοποιήσουν τρομοκρατικές ενέργειες. Επιπλέον, η Υεμένη βρίσκεται στα πρόθυρα της διάλυσης καθώς οι σιίτες αντάρτες Χούθι ελέγχουν πλέον την πρωτεύουσα Σαναά. Οι Χούθι είναι στρατηγικοί σύμμαχοι του Ιράν, του μεγαλύτερου περιφερειακού εχθρού και ανταγωνιστή της Σαουδικής Αραβίας.
Ο βασιλιάς Σαλμάν καλείται να συνεχίσει τη δύσκολη διπλή πολιτική του προκατόχου του: να περιορίσει την επιρροή του σιιτικού Ιράν και παράλληλα να ενισχύσει τους σουνίτες της περιοχής, όχι όμως και τους (επίσης σουνίτες) τζιχαντιστές οι οποίοι είναι εχθροί της μοναρχίας.
Οι σχέσεις με το Ιράν όχι μόνο δεν αναμένεται να βελτιωθούν αλλά μπορεί και να επιδεινωθούν καθώς ο Σαλμάν θεωρείται ιέρακας προς την Τεχεράνη.
Δήθεν «μεταρρυθμίσεις» και δεσμοί με τις ΗΠΑ


Αλλαγές δεν αναμένονται στις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Το Ριάντ συμμετέχει στην αμερικανική συμμαχία που βομβαρδίζει το Ισλαμικό Κράτος, αν και αποκλείει την αποστολή χερσαίων δυνάμεων στο Ιράκ και στη Συρία.

«Η επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα στο Ριάντ την Τρίτη αποσκοπούσε στο να στείλει το μήνυμα πως η συμμαχία Σαουδικής Αραβίας – ΗΠΑ θα παραμείνει δυνατή. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει σημαντικές αλλαγές πολιτικής από τον νέο βασιλιά» συνεχίζει μιλώντας στο «Βήμα» ο Ανταμ Μπάρον από το European Council on Foreign Relations.
Σχολιάζοντας τις αντιδράσεις της Δύσης στον θάνατο του βασιλιά Αμπντάλα ο κ. Μπάρον στηλιτεύει την επιθυμία των Δυτικών να δείξουν ότι η Σαουδική Αραβία «βρίσκεται στον δρόμο «μεταρρυθμίσεων», πράγμα που δικαιολογεί τη συνεχιζόμενη επένδυση σε ένα καθεστώς του οποίου η πολιτική καταπίεση, η οικονομική λεηλασία, οι αυτοσχέδιες περιφερειακές επεμβάσεις και ο εναγκαλισμός του θρησκευτικού σκοταδισμού και φανατισμού είναι σε κλίμακα ομολογουμένως μοναδική στη σύγχρονη εποχή». Η βρετανική κυβέρνηση έφθασε στο σημείο να υψώσει μεσίστιες τις σημαίες λόγω του θανάτου του «μεγάλου μεταρρυθμιστή» και «υποστηρικτή των γυναικών».
Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, η Σαουδική Αραβία καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα περισσότερο από κάθε άλλη χώρα αλλά «την έχει γλιτώσει» λόγω της υποστήριξης από την υποκριτική Δύση. Επί της βασιλείας του «μεταρρυθμιστή» Αμπντάλα η Σαουδική Αραβία εκτέλεσε περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα (μόνο στη διάρκεια 16 ημερών τον περασμένο Αύγουστο αποκεφαλίστηκαν δημοσίως 19 άτομα, εκ των οποίων ο ένας για «μαύρη μαγεία») και κατέφυγε σε μεσαιωνικές μεθόδους εναντίον όποιου δεν υπάκουε απόλυτα στις βίαιες και αυστηρές προσταγές του ουαχαμπιτικού Ισλάμ ή τολμούσε να αμφισβητήσει τη μοναρχία. Ο Σαλμάν είναι πιο συντηρητικός: ήδη αντικατέστησε δύο κληρικούς που ήταν επικεφαλής του υπουργείου Δικαιοσύνης και της θρησκευτικής αστυνομίας και οι οποίοι θεωρούνταν σχετικά φιλελεύθεροι.
Η ανεργία των νέων τροφοδοτεί τον τζιχάντ


Αλλο πρόβλημα που κληρονομεί ο βασιλιάς Σαλμάν είναι η υψηλή ανεργία των νέων –ο μισός και πλέον πληθυσμός των 20 εκατ. είναι κάτω των 25 ετών. Πολλές εκατοντάδες πολεμούν στις τάξεις του Ισλαμικού Κράτους και επιστρέφουν στη χώρα διαδίδοντας την τζιχαντιστική ιδεολογία.
Οι σαουδάραβες μονάρχες χρησιμοποιούν παραδοσιακά τα έσοδα από το πετρέλαιο για να κρατούν ήσυχο τον λαό τους, αλλά λόγω των σημερινών χαμηλών τιμών ο προϋπολογισμός της χώρας εμφανίζει έλλειμμα 38,6 δισ. δολαρίων. Η Σαουδική Αραβία όμως διαθέτει αποθέματα 750 δισ. δολαρίων που μπορούν να την εξασφαλίσουν για μία δεκαετία.
Ο βασιλιάς Σαλμάν αναμένεται να διατηρήσει απαράλλαχτη την πετρελαϊκή πολιτική (δηλαδή, να μη μειώσει την παραγωγή για να αυξηθούν οι τιμές) διότι με τις χαμηλές τιμές πλήττονται χειρότερα άλλες πετρελαιοπαραγωγοί χώρες, όπως το Ιράν, όπως και όλοι εκείνοι που αναζητούν ενεργειακή τροφοδοσία εκτός ΟPEC (οι νέες εξορύξεις πρέπει να είναι πολύ φθηνές για να είναι ανταγωνιστικές).
Κατά την Αραβική Ανοιξη η σαουδαραβική κυβέρνηση μοίρασε 127 δισ. δολάρια στους πολίτες της με τη μορφή διαφόρων επιδομάτων για να τους σβήσει την επιθυμία να ξεσηκωθούν. Οι αντιδραστικές φωνές όμως πληθαίνουν σήμερα με τη βοήθεια των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, ενώ τα έσοδα από το πετρέλαιο λιγοστεύουν και ο Σαλμάν θα έρθει αντιμέτωπος με το πρόβλημα πώς να διατηρήσει τη νομιμότητα της απόλυτης μοναρχίας του μοιράζοντας λιγότερα χρήματα στον λαό.


Μια Ελληνίδα στη Σαουδική Αραβία
Η θρησκευτική αστυνομία πληρώνεται με το κεφάλι για συλλήψεις σε θέματα αρετής
«Οι γυναίκες δεν έχουν το δικαίωμα να οδηγούν στη Σαουδική Αραβία. Πρόσφατα συνέλαβαν μία που οδηγούσε παράνομα και την έκλεισαν φυλακή, αλλά ο βασιλιάς της έδωσε χάρη. Ηταν προφανώς αντικομφορμίστρια, όπως πολλές που ζητούν αλλαγές, αλλά δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πόσες γιατί δεν πολυμιλάνε» λέει στο «Βήμα» Ελληνίδα που ζει και εργάζεται γύρω στα 25 χρόνια στη Σαουδική Αραβία (και θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της). «Απ’ έξω μαθαίνουμε ότι υπάρχουν ταραχές στο Νταμάμ (σ.σ.: πρωτεύουσα της Ανατολικής Επαρχίας της Σαουδικής Αραβίας όπου πλειοψηφούν οι σιίτες) αλλά εμείς εδώ δεν παίρνουμε χαμπάρι. Δεν λένε τίποτα στις ειδήσεις».
Οι ντόπιες όταν βρίσκονται παρουσία αντρών ή κυκλοφορούν στους δρόμους είναι υποχρεωμένες να φορούν αμπάγια (έναν μαύρο φαρδύ μανδύα που σκεπάζει πλήρως το σώμα και τα ρούχα) και μαντίλα που καλύπτει τα μαλλιά. Προαιρετικά καλύπτουν και το πρόσωπο αφήνοντας μια λωρίδα στα μάτια. Οι ξένες έχουν το δικαίωμα να μην καλύπτονται –άρα ήταν άκυρη η φασαρία που ξεσηκώθηκε για την ακάλυπτη Μισέλ Ομπάμα που συνόδευσε τον αμερικανό πρόεδρο στο Ριάντ την Τετάρτη. «Οσες ξένες όμως εργαζόμαστε για την κυβέρνηση, όπως εγώ, υπογράψαμε ότι πρέπει να φοράμε αμπάγια και μαντίλα στα μαλλιά όταν κυκλοφορούμε εκτός σπιτιού» συνεχίζει η ελληνίδα κάτοικος της χώρας.
Το αποτυχημένο μέτρο της «σαουδοποίησης»

«Μια γυναίκα απαγορεύεται να κυκλοφορήσει με οποιονδήποτε άντρα, εκτός αν είναι σύζυγος, πατέρας ή αδελφός της. Η θρησκευτική αστυνομία, Ματάουα, που πληρώνεται με το «κεφάλι» και υπάγεται στην Επιτροπή για την Προώθηση της Αρετής και την Πρόληψη της Ανηθικότητας, κάτι σαν υπουργείο Ηθών, σταματά στον δρόμο ζευγάρια και ελέγχει τη σχέση τους. Αν παραβούν τον κανόνα, συλλαμβάνονται και οδηγούνται στη φυλακή. Το τι θα τους συμβεί εξαρτάται από το ποιο μέσο έχουν. Αν μια γυναίκα βγει έξω με τον αδελφό της, απαγορεύεται να είναι μαζί και φίλοι του. Με τον άντρα της είναι πιο χαλαρά τα πράγματα, αλλά και πάλι σπάνια θα το κάνουν» μας λέει.
Η θέση των γυναικών «βελτιώθηκε» τα τελευταία χρόνια. «Σήμερα τους επιτρέπεται να δουλεύουν σε μαγαζιά με καλλυντικά, ενώ ως πρόσφατα δούλευαν άντρες –ξένοι, βεβαίως, διότι οι ντόπιοι δεν καταδέχονται να γίνουν πωλητές. Από μάνατζερ και πάνω. Τελευταία εισήγαγαν το μέτρο της «σαουδοποίησης», δηλαδή της πρόσληψης Σαουδαράβων για να καταπολεμηθεί η ανεργία, αλλά απέτυχε. Τα νέα παιδιά δεν θέλουν χαμαλίκια αλλά να γίνουν κατευθείαν διευθυντές».
Κάθε εταιρεία είναι υποχρεωμένη να απασχολεί συγκεκριμένο ποσοστό Σαουδαράβων. «Είναι τόσο κακοί εργαζόμενοι που οι ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα τους λένε να μένουν σπίτι τους ενώ συνεχίζουν να πληρώνονται. Αλλωστε συνέχεια απουσιάζουν από τη δουλειά προκειμένου να συνοδεύουν τις γυναίκες του σπιτιού στον γιατρό, στα μαγαζιά κ.τ.λ. Αν δεν έχουν οδηγό, πρέπει και να πηγαινοφέρνουν τα παιδιά στο σχολείο γιατί μια γυναίκα δεν κυκλοφορεί σε καμία περίπτωση ασυνόδευτη. Ο οδηγός είναι πάντα ξένος και δεν πειράζει και τόσο να συνοδεύσει μια γυναίκα γιατί θεωρείται υποδεέστερος» τονίζει.
Νεότερη λόγω του έτους της Εγείρας

«Υπάρχουν μαγαζιά μόνο για γυναίκες στα οποία απαγορεύεται να μπει άντρας. Χτυπάς το κουδούνι και σου ανοίγουν. Οι γυναίκες γίνονται γιατρίνες, δασκάλες, καθηγήτριες και αστυνομικίνες για τη σωματική έρευνα των γυναικών. Στα πανεπιστήμια, αν ο καθηγητής είναι άντρας, παραδίδει το μάθημα στις φοιτήτριες μέσω βίντεο. Δεν πρέπει να υπάρχει απολύτως καμία επαφή, ούτε ματιά, μεταξύ αντρών και γυναικών που δεν είναι πρώτου βαθμού συγγενείς. Τελευταίως υπάρχει μεγάλη ζήτηση για γυναίκες γυναικολόγους και τραπεζικούς καθώς πολλές τράπεζες ανοίγουν υποκαταστήματα μόνο για γυναίκες. Στα εστιατόρια, στα ζαχαροπλαστεία, στα καφέ και στους φούρνους δουλεύουν μόνο άντρες, ακόμη και στις αίθουσες που είναι για οικογένειες» (σ.σ.: στις μόνες όπου επιτρέπονται οι γυναίκες).

«Οταν πέθανε ο προηγούμενος βασιλιάς Φαχντ, έδωσαν διπλό μισθό στους κρατικούς υπαλλήλους αλλά μόνο στους Σαουδάραβες, όχι στους ξένους» (σ.σ.: για τον θάνατο του Αμπντάλα ανακοινώθηκε μπόνους δύο μισθών), καταλήγει η ελληνίδα συνομιλήτριά μας, που φιλοδοξεί να εργαστεί στη Σαουδική Αραβία ως την ηλικία των 60 ετών, όπως ορίζει ο νόμος. «Μόνο που τα 60 υπολογίζονται με βάση το έτος της Εγείρας. Για μας είναι ακριβώς 58 ετών και τριών μηνών».

Ιστορία συνυφασμένη με το Ισλάμ
Από τους βεδουίνους στα πετροδολάρια
Ο βασιλιάς Αμπντάλα έζησε μέσα στα πλούτη αλλά κηδεύτηκε απλά σε έναν ανώνυμο τάφο σε δημόσιο νεκροταφείο. Δεν υπήρξε περίοδος επίσημου πένθους στη χώρα και οι σημαίες δεν κυμάτισαν μεσίστιες. Ο λόγος είναι ότι ο οίκος των Σαούντ εφαρμόζει μία από τις αυστηρότερες ερμηνείες του Ισλάμ, τον ουαχαμπιτισμό, που προσπαθεί να μιμηθεί την εποχή του Μωάμεθ.
Η ιστορία της Σαουδικής Αραβίας είναι συνυφασμένη με το Ισλάμ και με τη δυναστεία των Σαούντ (άλλωστε το όνομά της σημαίνει «Αραβία των Σαούντ»). Οι ρίζες του οίκου χρονολογούνται από έναν βεδουίνο του 15ου αιώνα στην περιοχή του Ριάντ την οποία κυβέρνησαν ο ίδιος και οι απόγονοί του. Ενας από αυτούς, ο σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Σαούντ, συμμάχησε στα μέσα του 18ου αιώνα με τον θρησκευόμενο σουνίτη Μοχάμεντ Ιμπν Αμπντ αλ Ουαχάμπ παντρεύοντας τον γιο του Αμπντουλαζίζ με την κόρη αυτού. Ετσι γεννήθηκε ο ισχυρός οίκος των Σαούντ, αγκαλιά με τον ουαχαμπιτισμό, και οι δύο οικογένειες ξεκίνησαν ιερό πόλεμο για να καθαρίσουν την Αραβία από τις διάφορες μορφές του Ισλάμ που παρέκκλιναν από τον ορθόδοξο σουνιτισμό της εποχής του Μωάμεθ.
Οι απόγονοί τους κατέκτησαν την Αραβική Χερσόνησο και απωθήθηκαν αρκετές φορές. Ο Αμπντουλαζίζ Ιμπν Σαούντ, ιδρυτής της σύγχρονης μοναρχίας της Σαουδικής Αραβίας, γεννήθηκε στην εξορία, στο Κουβέιτ, το 1876. Από εκεί ηγήθηκε επιδρομών ώσπου το 1902 ξαναπήρε τον έλεγχο του Ριάντ, πρώην πρωτεύουσας του βασιλείου του πατέρα του.
Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε δύο μεγάλα βασίλεια να μοιράζονται την Αραβική Χερσόνησο: το σαουδικό ανατολικά και το χασεμιτικό δυτικά. Το 1924 οι Σαούντ προσάρτησαν ύστερα από πόλεμο το δυτικό βασίλειο που περιλάμβανε τις ιερές πόλεις Μέκκα και Μεδίνα και το 1932 ο Αμπντουλαζίζ αυτοανακηρύχθηκε απόλυτος μονάρχης της Σαουδικής Αραβίας. Το πετρέλαιο ανακαλύφθηκε το 1938 και πυροδότησε μια προνομιακή σχέση με τη Δύση, η οποία αγοράζει το μεγαλύτερο μέρος των υδρογονανθράκων της υπ’ αριθμόν 1 πετρελαιοπαραγωγού χώρας στον πλανήτη και κάνει τα στραβά μάτια για το απολυταρχικό καθεστώς του Ριάντ, ακόμη και για τη στήριξη ακραίων ισλαμιστών στον πλανήτη.

Χωρίς Βουλή και εκλογές


Πάνοπλο και ανελεύθερο καθεστώς

Στη Σαουδική Αραβία δεν υπάρχει κοινοβούλιο, δεν λειτουργούν πολιτικά κόμματα και βεβαίως δεν διεξάγονται εκλογές. Ο μοναρχικός οίκος των Σαούντ κυβερνά με γνώμονα τη σαρία και η οργάνωση Freedom House κατηγοριοποιεί το καθεστώς ως «απολυταρχικό» και «ανελεύθερο». Δισεκατομμύρια πετροδολάρια ξοδεύονται για εξοπλισμούς: η χώρα είναι τέταρτη στον κόσμο σε αγορά οπλικών συστημάτων.
Αμπντουλαζίζ: 40 γιοι, 100 παιδιά, 22 σύζυγοι
Από τον θάνατο του βασιλιά Αμπντουλαζίζ (το 1953) ως σήμερα παίρνει την εξουσία στη χώρα κάποιο από τα σχεδόν 100 παιδιά που απέκτησε με τις 22 συζύγους του. Ο νέος βασιλιάς Σαλμάν είναι ο 25ος από τους 40 γιους του.
Σχολή Πριγκίπων μέσα στο παλάτι
Ο 79χρονος νέος βασιλιάς Σαλμάν σπούδασε, όπως όλοι οι προκάτοχοί του, στη λεγόμενη Σχολή των Πριγκίπων που λειτουργεί στο παλάτι ο ιμάμης του Μεγάλου Τζαμιού της Μέκκας ειδικά για τους άρρενες γόνους της απόλυτης μοναρχίας. Μελέτησε «Θρησκεία και Σύγχρονη Επιστήμη». Για σχεδόν 50 χρόνια ήταν κυβερνήτης της επαρχίας του Ριάντ.
Twitter: δημοφιλές «συμβούλιο παλιάτσων»
Αν και ο μεγάλος μουφτής της Σαουδικής Αραβίας καταδίκασε το Twitter χαρακτηρίζοντάς το «συμβούλιο παλιάτσων», οι Σαουδάραβες το χρησιμοποιούν περισσότερο από κάθε άλλον λαό στην περιοχή. Τον βασιλιά Σαλμάν ακολουθούν στο Twitter 1,3 εκατ. άτομα, αλλά ο ίδιος δεν ακολουθεί κανέναν. Μόλις ανέβηκε στον θρόνο, την περασμένη Παρασκευή, «τιτίβισε» μήνυμα προς τον λαό του.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ