Ινδία: Στροφή δεξιά εν μέσω κρίσης- επιβραδύνεται η ανάπτυξη

Η μεγαλύτερη εκλογική διαδικασία που έχει δει ποτέ ο κόσμος βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ινδία: 814 εκατομμύρια είναι οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι (100 εκατ. περισσότεροι από τις εκλογές του 2009) που καλούνται να προσέλθουν σταδιακά μέσα σε πέντε εβδομάδες σε 935.000 εκλογικά τμήματα. Οι εκλογές πραγματοποιούνται σε εννέα διαφορετικές ημέρες, από τις 7 Απριλίου ως τις 12 Μαΐου, σε καθεμία από τις οποίες ψηφίζουν διαφορετικά κρατίδια (η μέρα των εκλογών για το καθένα αποφασίστηκε ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες, τις θρησκευτικές εορτές κτλ.). Οι ψήφοι θα μετρηθούν στις 16 Μαΐου και το αποτέλεσμα θα γίνει γνωστό αργότερα την ίδια ημέρα.

Υστερα από δύο θητείες διακυβέρνησης από το σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του Κογκρέσου, αυτή τη φορά όλοι οι δημοσκόποι συμφωνούν ότι επίκειται συντηρητική στροφή εν μέσω κρίσης. Το δεξιό εθνικιστικό κόμμα BJP (με ποσοστό που εκτιμούν ότι θα κυμανθεί από 33% ως 38%, σχεδόν διπλάσιο από εκείνο του Κόμματος του Κογκρέσου) θα νικήσει και θα διασφαλίσει την πρωθυπουργία, όχι όμως και την αυτοδυναμία. Αρα θα ηγηθεί ενός συνασπισμού, όπως συμβαίνει στην Ινδία τις τελευταίες δεκαετίες. Το Κογκρέσο, που κυβερνά τη χώρα τα 50 από τα 67 χρόνια της ανεξαρτησίας της, πληρώνει το τίμημα γιατί η ανάπτυξη έπεσε στο 4,5% (από διψήφιο ποσοστό πριν από λίγα χρόνια), ο πληθωρισμός καλπάζει παρασύροντας στα ύψη τις τιμές βασικών αγαθών και το κόμμα πλήττεται από μια σειρά σκάνδαλα διαφθοράς.

Ο 43χρονος Ραχούλ Γκάντι, γιος, εγγονός και δισεγγονός πρωθυπουργού (του Ρατζίβ Γκάντι, της Ιντιρα Γκάντι και του Τζαουαχαρλάλ Νεχρού αντίστοιχα) και γιος της προέδρου του Κογκρέσου Σόνια Γκάντι (της ιταλίδας χήρας του Ρατζίβ), δίνει την εντύπωση ότι είναι υποψήφιος περισσότερο λόγω οικογενειακής παράδοσης παρά επειδή το επιθυμεί. Πολλοί πιστεύουν ότι τον «θυσίασε» το Κογκρέσο επειδή η εκλογική αυτή αναμέτρηση είναι χαμένη για το κόμμα με στόχο να ρίξει στην αρένα τη χαρισματική αδερφή του, Πριγιάνκα, στις επόμενες εκλογές.

Πρωθυπουργός αναμένεται να εκλεγεί με το BJP ο 63χρονος Ναρέντρα Μόντι, ο πιο διχαστικός υποψήφιος, ένας φανατικός ινδουιστής εθνικιστής και αδίστακτα αποτελεσματικός μάνατζερ, τον οποίο απεχθάνονται οι μουσουλμάνοι (15% των ψηφοφόρων). Ως πρωθυπουργός του κρατιδίου Γκουτζαράτ ο Μόντι το οδήγησε μεν στην οικονομική ευημερία αλλά και σε αιματηρότατες σφαγές μεταξύ ινδουιστών και μουσουλμάνων.

Πολλοί εκφράζουν ανησυχίες για τις σχέσεις ινδουιστών – μουσουλμάνων αν εκλεγεί στην πρωθυπουργία της Ινδίας. «Προεκλογικά ο Μόντι δεν αναφέρθηκε στους μουσουλμάνους. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα σχηματίσει συνασπισμό με άλλα κόμματα, κανένα από τα οποία, πλην ενός, δεν συμμερίζεται τη σκληρή ατζέντα του στα θρησκευτικά ζητήματα» λέει στο «Βήμα» η Τάνβι Μαντάν, διευθύντρια του Προγράμματος για την Ινδία στο Brookings Institution στις ΗΠΑ. Και εξηγεί: «Οι κυβερνήσεις συνασπισμού μετριάζουν πάντα κάθε είδους εξτρεμισμό στην Ινδία. Ο Μόντι προεκλογικά δίνει έμφαση στην καλή διακυβέρνηση και στην ανάπτυξη. Ως πρωθυπουργός γνωρίζει καλά ότι στα θρησκευτικά ζητήματα θα βρίσκεται στο μικροσκόπιο τόσο εντός Ινδίας όσο και διεθνώς. Αλλωστε η αστάθεια που προκαλούν οι θρησκευτικές εντάσεις έρχεται σε αντίθεση με την ενίσχυση της οικονομίας, που αποτελεί την προτεραιότητά του. Το ερώτημα όμως είναι τι θα απαιτήσει το πιο ακραίο κομμάτι της βάσης του και αν αυτός θα είναι σε θέση να αντισταθεί σε τυχόν απαιτήσεις για σκληρή στάση έναντι των μουσουλμάνων».

Μετά τις σφαγές μουσουλμάνων του 2002, τις οποίες όχι απλώς ανέχθηκε αλλά υποδαύλισε με δηλώσεις του, ο Μόντι έγινε για λίγο παρίας της διεθνούς κοινότητας, σήμερα όμως έχει ξαναγίνει αποδεκτός. «Η Ουάσιγκτον απαγόρευσε την είσοδο του Μόντι στη χώρα ύστερα από τα γεγονότα στο Γκουτζαράτ, πρόσφατα όμως αποφάσισε να αλλάξει στάση. Η Ινδία είναι σημαντική χώρα για τις ΗΠΑ και, αν ο Μόντι εκλεγεί πρωθυπουργός, η αμερικανική κυβέρνηση θα βρει έναν τρόπο για να συνεργαστεί και να κάνει δουλειές μαζί του. Οι αμερικανικές εταιρείες πιέζουν τον Λευκό Οίκο γιατί επιθυμούν να εισχωρήσουν στην ινδική αγορά» συνεχίζει η κυρία Μαντάν.

Το θέμα της θέσης της γυναίκας, ύστερα από τους ομαδικούς βιασμούς γυναικών που σημειώθηκαν τον τελευταίο χρόνο και τις διαδηλώσεις υπέρ της παραδειγματικής τιμωρίας των βιαστών, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, μετά την οικονομία. Ορισμένοι εκφράζουν αμφιβολίες αν οι ακραία ινδουιστικές καταβολές του Μόντι θα ευνοήσουν τις Ινδές. «Ολα τα κόμματα υπόσχονται ισότητα των φύλων και εγγυώνται την ασφάλεια των γυναικών. Είναι η ίδια η κοινωνία που το ζητά από τα κόμματα, τα οποία κυκλοφόρησαν πολλά φεμινιστικά προεκλογικά συνθήματα. Οποια κυβέρνηση και αν εκλεγεί, θα αναγκαστεί να αναλάβει δράση» μας λέει η κυρία Μαντάν.

Το Κόμμα του Κογκρέσου μπορεί να χαρακτηρίστηκε από διαφθορά στην τελευταία θητεία του στην εξουσία, εισήγαγε όμως τεράστια προγράμματα για την ενίσχυση των φτωχών –υπό την καθοδήγηση της Σόνια Γκάντι, η οποία, με σειρά της, επηρεάστηκε από τον νομπελίστα ινδό οικονομολόγο Αμάρτια Σεν -, τα οποία περιγράφονται ως το «New Deal» της Ινδίας. «Η διαφορά ανάμεσα σε μια κυβέρνηση του BJP και σε μια του Κογκρέσου είναι ότι η πρώτη θα είναι πιο καπιταλιστική, πιο φιλοδυτική και θα προσπαθήσει να προσελκύσει επενδύσεις» λέει στο «Βήμα» ο Κρις Ογκντεν, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων με ειδικότητα στην ασφάλεια της Ασίας στο Πανεπιστήμιο του Σεντ Αντριους στη Βρετανία. «Οσον αφορά τις σχέσεις με το Πακιστάν, υπάρχει πιθανότητα να βελτιωθούν. Η ρητορική του BJP είναι συχνά κατά των μουσουλμάνων, αλλά την τελευταία φορά που βρέθηκε στην εξουσία βελτίωσε τις σχέσεις με τους Πακιστανούς».

Οι εκλογές αυτές είναι οι δέκατες έκτες από την ανεξαρτησία της Ινδίας, της μεγαλύτερης Δημοκρατίας στον κόσμο (με πληθυσμό 1,25 δισ.). «Η δημοκρατία λειτουργεί καλά στην Ινδία όσον αφορά την πολιτική διαδικασία. Υπάρχει όμως διαφθορά. Τα κόμματα δαπάνησαν 5 δισ. δολάρια σε αυτές τις εκλογές –το δεύτερο υψηλότερο ποσό μετά τις ΗΠΑ –και ίσως μέρος αυτών να πήγε σε δωροδοκίες. Το κυριότερο ερώτημα είναι αν εκείνοι που κατέχουν την εξουσία εκπροσωπούν πραγματικά τον λαό. Ωφελούνται όλοι από την ανάπτυξη; Οι εκλογές όμως είναι γενικώς δίκαιες και ελεύθερες» προσθέτει ο κ. Ογκντεν.

«Η συμμετοχή στις προηγούμενες εκλογές κυμάνθηκε γύρω στο 60%, αλλά αυτή τη φορά αναμένεται υψηλότερη λόγω των νέων ψηφοφόρων. Επίσης στην Ινδία η απογοήτευση των ψηφοφόρων στρέφεται κυρίως εναντίον του κυβερνώντος κόμματος, ενώ στην Ευρώπη προς όλα τα κόμματα, επειδή οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες είναι γηραιότερες και πιο κουρασμένες» καταλήγει ο κ. Ογκντεν.