Οι αιτίες της έντασης μεταξύ Κίνας – Ιαπωνίας

Η κλιμάκωση της έντασης για τις τρεις διαφιλονικούμενες βραχονησίδες στη Θάλασσα της Κίνας απειλεί τις σχέσεις των δυο μεγαλύτερων οικονομιών της Ασίας. Η κρίση άρχισε όταν ο εθνικιστής κυβερνήτης του Τόκιο, Σιντάρο Ισιχάρα, ανακοίνωσε σχέδια για την αγορά των νησιών από τους ιδιώτες Ιάπωνες ιδιοκτήτες τους, μια ενέργεια που το Πεκίνο θεωρεί ότι συνιστά παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας της Κίνας.

Δεν άργησε να ξεσπάσει κύμα αντι-ιαπωνικών διαδηλώσεων σε δεκάδες κινεζικές πόλεις. Το CNN, δια της ανταποκρίτριάς του στο Χονγκ Κονγκ Χίλαρι Γουάιτμαν, δίνει ένα χρονικό της αντιπαράθεσης σε ερωτήσεις και απαντήσεις:

Το μεσημέρι της Τρίτης, εκατοντάδες Κινέζοι διαδήλωσαν μπροστά από την ιαπωνική πρεσβεία στο Πεκίνο, την οποία φρουρούσαν ισχυρές δυνάμεις της Αστυνομίας. Την ίδια ώρα δύο Ιάπωνες έφτασαν με φουσκωτό σε ένα από τα νησιά του συμπλέγματος, κολύμπησαν μέχρι τις ακτές και έμειναν για λίγη ώρα στην ξηρά, ανεμίζοντας ιαπωνικές σημαίες. Τα ακατοίκητα νησιά, που αποκαλούνται Σενκάκου στην Ιαπωνία και Ντιαόγιου στην Κίνα, τα οποία διεκδικεί και η Ταϊβάν, βρίσκονται 2.000 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Τόκιο.

Κυβερνήτης του Τόκιο, από το 1999, έχει μακρά ιστορία εμπρηστικών δηλώσεων για την Κίνα. Προτού μπει στην πολιτική, ήταν γνωστός συγγραφέας, το όνομα του οποίου έγινε διάσημο όταν έγραψε το βιβλίο «Η Εποχή του Ηλιου», που κέρδισε το πιο γνωστό λογοτεχνικό βραβείο στην Ιαπωνία. Θεωρείται από τους πιο εθνικιστές πολιτικούς στη χώρα. Είπε ότι, με τη διεκδίκηση των νησιών, η Κίνα φέρεται σαν «διαρρήκτης στο σπίτι της Ιαπωνίας».

Στις 11 Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση στο Τόκιο επιβεβαίωσε ότι ενέκρινε την αγορά των νησιών, από τους ιδιώτες ιδιοκτήτες τους, έναντι 2,05 δισ. γιέν (26,2 εκατ. δολ.) Σε συνέντευξη, στο CNN, ο πρωθυπουργός Γιοσιχίκο Νόντα, ισχυρίστηκε ότι δεν υπάρχει φιλονικία για την κυριαρχία τους. Η Κίνα αγνόησε την προειδοποίηση της ιαπωνικής ακτοφυλακής, και έστειλε περιπολικά του λιμενικού στα διαφιλονικούμενα ύδατα, για σύντομο χρονικό διάστημα.

Η φιλονικία άρχισε το 1895. Η Ιαπωνία λέει ότι η Κίνα παραχώρησε την κυριαρχία των νησιών μετά την ήττα της στον σινο-ιαπωνικό πόλεμο. Η Ιαπωνία πούλησε τα νησιά το 1932. Στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο τα διοίκησαν οι ΗΠΑ, αλλά το 1972 τα επέστραψαν στην Ιαπωνία, μετά την απόσυρση από την Οκινάουα. Η Κίνα ισχυρίζεται ότι το ζήτημα της κυριαρχίας παραμένει ανοιχτό από το 1978, όταν οι δύο χώρες συμφώνησαν να επιλύσουν το ζήτημα, στο μέλλον.

Παρά την ενίσχυση των οικονομικών δεσμών τους μεταπολεμικά, οι δύο χώρες δεν έχουν ξεχάσει το οδυνηρό παρελθόν. Η Ιαπωνία είχε καταλάβει μεγάλο μέρος της Κίνας, τις δεκαετίες του 1930 και του 1940, και είχε διαπράξει εγκλήματα πολέμου μεγάλης κλίμακας κατά του κινεζικού πληθυσμού.

Εκτός από το ζήτημα του εθνικισμού, τα νησιά είναι κοντά σε στρατηγικές θαλάσσιες οδούς, ενώ ενδέχεται να υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου στην υποθαλάσσια περιοχή.

Το Πεκίνο ζήτησε αυτοσυγκράτηση και «ορθολογικό πατριωτισμό» στις δημόσιες διαμαρτυρίες. Παραλλήλως, γίνεται λόγος για το ενδεχόμενο οικονομικών κυρώσεων, με περιορισμό των εξαγωγών προς την Ιαπωνία.

Πρώτα θύματα είναι οι ιαπωνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Κίνα, οι οποίες έχουν μπει στο στόχαστρο διαδηλωτών και εργαζομένων με αποτέλεσμα να διακόπτουν ή να αναστέλουν τη λειτουργία τους.

Η Panasonic ανακοίνωσε ότι ένα από τα εργοστάσιά της θα παραμείνουν κλειστά αφού οι Κινέζοι εργαζόμενοι σε αυτό δεν προσήλθαν στην εργασία τους. Προκειμένου να προστατέψει τους εργαζόμενούς της, η Canon είπε ότι διακόπτει την παραγωγή σε τρία από τα τέσσερα εργοστάσια που λειτουργούν στην Κίνα.

Η αεροπορική εταιρεία Nippon Airways ανακοίνωσε ότι παρατηρείται κύμα ακυρώσεων πτήσεων από την Κίνα προς την Ιαπωνία.