H αμερικανική πολιτική στο Ιράν και γενικότερα στην ευρύτερη περιοχή του Κόλπου στηρίζεται διαχρονικά στη «δημιουργική συνεργασία»(constructive cooperation) με τις κυβερνήσεις του μουσουλμανικού κόσμου της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Αυτή η καθησυχαστική διαβεβαίωση δόθηκε στην επιτροπή Αμυνας της Βουλής τον περασμένο Οκτώβριο από έναν αξιωματούχο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και δύο στρατιωτικούς του Γραφείου του υπουργού Αμυνας Ρόμπερτ Γκέιτς οι οποίοι κατέθεσαν και στοιχεία για το είδος και την ποιότητα της συνεργασίας του Πενταγώνου με το Εμιράτο του Κατάρ (αεροπορική) και του Μπαχρέιν (ναυτική). Είχαν κυκλοφορήσει φήμες εκείνον τον καιρό για κάποιες «περίεργες» επισκέψεις Ιρανών στον Λίβανο και στη Συρία όπου συναντήθηκαν με τοπικούς παράγοντες· μάλιστα στη «Wall Street Journal» ο πάντοτε υπερβολικός αλλά πολύ συχνά λαθεμένος (πρώην) πρέσβης Τζορτζ Μπόλτον προέβλεψε κατάληψη της αραβόφωνης Μέσης Ανατολής από τους ισλαμιστές.
Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αντίθετα, οι επαναστάτες στην Τυνησία, στην Αίγυπτο και τώρα στη Λιβύη, με συνθήματα για δημοκρατία και ελευθερία, κάθε άλλο παρά σκληρό ισλαμικό καθεστώς δημιουργούν στις χώρες τους. Και αυτό μάλλον ανησυχεί την Ουάσιγκτον, όσο και αν φαίνεται απίθανο και περίεργο. Υπάρχει, φυσικά, η εξήγηση.
Μια στοιχειωδώς, έστω, δημοκρατική Μέση Ανατολή θα είναι πολύ λιγότερο συνεργάσιμη με τις Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον μιας μουσουλμανικής χώρας, δηλαδή του Ιράν, απ΄ ό,τι η Αίγυπτος του Χόσνι Μουμπάρακ . Ενα λιγότερο εξαρτημένο από την Ουάσιγκτον Μπαχρέιν ή Κουβέιτ- δύο κρατίδια στον Κόλπο ακριβώς απέναντι από το Ιράν- με ευρύτερη τη λαϊκή συμμετοχή στη διακυβέρνησή τους δεν θα είναι τόσο πρόθυμα όσο ήταν μέχρι πρόσφατα να επιτρέψουν στο Ισραήλ να διέρχονται ελεύθερα τα αεροσκάφη του πάνω από τον εναέριο χώρο τους στις «αναγνωριστικές» (επί του παρόντος…) πτήσεις τους προς Συρία και Ιράν. Το επισήμανε από τον περασμένο Ιανουάριο η εφημερίδα «Χααρέτζ» του Ισραήλ. Εκείνο που απέφυγε να αναφέρει η έγκυρη εφημερίδα ήταν ότι ο δημοκρατικός άνεμος που φυσά στην ευρύτερη περιοχή μειώνει ακόμη περισσότερο τις πιθανότητες στρατιωτικής επέμβασης στο πυρηνικό σύστημα του Ιράν. Παρενθετικά ας σημειωθεί εδώ ότι αυτή τη στιγμή η Ουάσιγκτον ανησυχεί πολύ περισσότερο για το πυρηνικό πρόγραμμα του Πακιστάνσχεδόν διπλασιάστηκε ο αριθμός των πυρηνικών βομβών του στους τελευταίους δέκα μήνες, βεβαιώνουν αρμόδιες αμερικανικές πηγές – παρά για τις βόμβες που κάποτε θα διαθέτουν ενδεχομένως οι αγιατολάχ. Το φονταμενταλιστικό Ιράν είναι ίσως ο πλέον κερδισμένος από τη ριζική αλλαγή ισορροπιών και πολιτικού σκηνικού στον αραβόφωνο κόσμο που ξεκινά από το ατλαντικό Μαρόκο και φτάνει ως τον Περσικό Κόλπο. Το Βrookings Ιnstitution είχε διαπιστώσει πριν από καιρό ότι στην Αίγυπτο (του Μουμπάρακ) και στη Σαουδική Αραβία ένα ποσοστό ως και 65% του πληθυσμού- στη δεύτερη ως 55%- βλέπει με συμπάθεια το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και ως εκ τούτου, προσδοκώντας ότι αυτό καταλήγει στην παραγωγή ατομικής βόμβας, αν η Δύση ή το Ισραήλ πετύχαιναν την αναστολή του, θα θίγονταν τα αδελφικά τους αισθήματα.
Η Συρία και κατά δεύτερο λόγο ο Λίβανος, δύο χώρες που δέχονται πολιτική και υλική βοήθεια από το Ιράν, απέκτησαν ξαφνικά λόγο και προβάλλουν αιτήματα. Η Δαμασκός «προειδοποιεί» το Ισραήλ να σταματήσει την «πολιτική των εκβιασμών και προκλήσεων» (sic) και υπενθυμίζει ότι δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος στο ζήτημα της ασφάλειας της περιοχής χωρίς τη γνώμη της Συρίας. Η μόνιμα διασπασμένη Βηρυτός εκφράζει «ζωηρή ανησυχία», με τη μία πλευρά να διαπιστώνει ότι η κατάρρευση της «παλιάς τάξης» στην Αίγυπτο «έδωσε ρόλους» στο Ιράν, ενώ η άλλη πλευρά σαρκάζει την απομόνωση στην οποία περιήλθε το Ισραήλ, «ακριβώς την ώρα που το κήρυγμα της Τεχεράνης απλώνεται δυναμικά» στην περιοχή.
Η ως τώρα στάση της Τεχεράνης απέναντι στο ανατρεπτικό ρεύμα στη μεσογειακή Αφρική είναι ενδεικτική. Ηταν η πρώτη που χαιρέτισε- και εγκαρδίωσε- τους «επαναστάτες της πλατείας Ταχρίρ» και μολονότι ήταν αρχικά μάλλον διστακτική στις φοιτητικές εκδηλώσεις της Τύνιδας- συνέπεσαν με ανάλογες αντικυβερνητικές συγκεντρώσεις στην Τεχεράνη- αργότερα χαρακτήρισε την ανατροπή του Μπεν Αλι ως «λύτρωση». Την περασμένη Κυριακή ο Αλί Χαμενεΐ, θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, προέβλεψε την αποκατάσταση των «αδελφικών σχέσεων» της χώρας και του ιερατείου του με τις κυβερνήσεις και τις μουσουλμανικές σχολές των «απελευθερωμένων» χωρών. Είναι ακριβώς αυτή η στάση που δείχνει η πολιτική και η θρησκευτική ηγεσία του Ιράν η οποία οδήγησε τον ισραηλινό υπουργό Αμυνας Εχούντ Μπαράκ να αναγνωρίσει την περασμένη Κυριακή ότι το Ισραήλ δέχεται «μεγάλη πίεση», γεγονός που το αναγκάζει να βρίσκεται σε υψηλό βαθμό ετοιμότητας και να επανεξετάζει συνεχώς τη στάση του στη διαμορφούμενη νέα κατάσταση στην περιοχή.
Κάνοντας και επίδειξη ισχύος, με την αποστολή για πρώτη φορά δύο πολεμικών σκαφών του στα συριακά παράλια της Μεσογείου, την οποία η Ουάσιγκτον και η Ιερουσαλήμ ονόμασαν «θρασεία πρόκληση»αλλά η «Αλ Αχράμ» του Καΐρου- χωρίς λογοκρισία πλέον- χαρακτήρισε «κίνηση για νέες ισορροπίες ασφάλειας στη Μεσόγειο», το Ιράν δείχνει να ενδιαφέρεται την ανάληψη ενός σοβαρού ρόλου στη διαμόρφωση της νέας εικόνας της περιοχής. Η πολιτική απομόνωση στην οποία το είχαν καταδικάσει οι κυβερνήσεις του Καΐρου, της Ριάντ, του Ραμπάτ και της Τύνιδας, υπακούοντας «συστάσεις», υποχωρεί και δεν είναι ευσεβής πόθος της εφημερίδας «Le Μatin» της Βηρυτού η πρόβλεψη ότι καθώς περιορίζεται η αμερικανοϊσραηλινή «μονοκρατορία» στην Ανατολική Μεσόγειο θα αποκτά «κύρος και λόγο»το Ιράν. (Η εφημερίδα εκφράζει συνήθως απόψεις της Χεζμπολάχ.)
Κάτι τέτοιο βλέπει και η γαλλική «Le Figaro», αλλά από άλλη σκοπιά και με άλλο στόχο.«Θα είναι μεγάλη ανατροπή ισορροπιών σε επίπεδο ασφαλείας»έγραψε την περασμένη Τρίτη σχολιάζοντας τη διέλευση από το Σουέζ των δύο ιρανικών σκαφών, αν η νέα πολιτική κατάσταση που διαμορφώνεται στη μεσογειακή Αφρική βρεθεί«υπό την πίεση ενός φονταμενταλιστικού Ιράν».Η εφημερίδα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι προς αυτή την κατεύθυνση εξελίσσεται η κατάσταση, αποκαλύπτει ότι η κυβέρνηση Σαρκοζί«έχει την αίσθηση αυτής της εξέλιξης»και «ενεργεί αναλόγως».
ΑΡ ΡΗΟΤΟ/ ΕLΚΟ DΑΙLΥ FRΕΕ ΡRΕSS ,ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ