Τις τελευταίες ημέρες μια επίσκεψη στο www.how-old.net έμοιαζε επιβεβλημένη. Η ολοκαίνουργια εφαρμογή της Μicrosoft, η οποία μέσω φωτογραφίας υπολογίζει την ηλικία του απεικονιζόμενου προσώπου, δέχτηκε εκατομμύρια «κλικ». Σε όλους φάνταζε ως κάτι αστείο, κάτι που κάναμε για πλάκα, σε εκείνα όμως τα κλάσματα του δευτερολέπτου που μεσολαβούσαν πριν από την ετυμηγορία ενδόμυχα ευχόμασταν το αποτέλεσμα να μας καταδείξει νεότερους, τουλάχιστον όχι μεγαλύτερους από την πραγματική μας ηλικία. Γιατί η ερώτηση «How old do Ι look?» (Πόσων ετών δείχνω;) που θέτει η Microsoft είναι σαφώς πιο σημαντική και ουσιώδης τις τελευταίες δεκαετίες από την απλά «γραφειοκρατική» ερώτηση «Ηοw old am I?» (Πόσων ετών είμαι;). Και έτσι η εφαρμογή που προειδοποιούσε και ζητούσε συγγνώμη αν δεν μάντευε σωστά τις ηλικίες, τις τελευταίες ημέρες γκρέμισε αρκετές φορές τα σύνορα ανάμεσα στο «φαίνεσθαι» και στο «είναι».
Ισως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αειθαλής Τζόαν Κόλινς. Mια φωτογραφία της γνωστής ηθοποιού τραβηγμένη το 2007 –εκείνη την εποχή είχε κλείσει ήδη τα 74 –σύμφωνα με την εφαρμογή απεικόνιζε μια γυναίκα 45 ετών. Είχε καταφέρει να ξεγελάσει τους αλγόριθμους και η κακιά της «Δυναστείας» με το κατάλευκο χαμόγελό της θα μπορούσε να επαναλάβει για μία ακόμη φορά το μυστικό της: τρώει ένα αβοκάντο κάθε ημέρα, κάνει συχνά κούρες ομορφιάς και δεν αποχωρίζεται το αντηλιακό της από την ηλικία των 20 ετών. Παραδείγματα σαν αυτά φανερώνουν ότι κάποιος, αν το επιθυμεί, μπορεί να «σκαλώσει» στα 35 για τα επόμενα 35 χρόνια. Ο Χιου Χέφνερ το έθεσε σωστά: «Η μεγάλη έκπληξη για εμένα είναι ότι η ηλικία είναι μόνο ένας αριθμός. Ενας αριθμός χωρίς καμία σημασία». Γιατί να μην ισχύει το ίδιο και για τις γυναίκες…
Σύμφωνα με στοιχεία της έκθεσης του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Η Υγεία με μια ματιά: Eυρώπη 2014», το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης αυξήθηκε κατά περισσότερο από πέντε χρόνια μεταξύ του 1990 και του 2012. Πλέον οι γυναίκες μπορούν να κυοφορήσουν το πρώτο παιδί τους στα 45. Επίσης, η μέση ηλικία είναι μια έννοια τόσο ελαστική και ακαθόριστη που μπορεί να εκτείνεται από τη δεκαετία των 40 και να φτάνει μέχρι τη δεκαετία των 60. Η εποχή μας, την οποία σε άρθρο του το περιοδικό «Τime» το 2011 χαρακτήριζε εποχή της «αθνητότητας» (amortality), επιζητεί τη νεότητα και αυτό είναι καλό. Αρκεί να μην καταφεύγουμε σε υπερβολές και ως άλλοι Ντόριαν Γκρέι να πουλάμε την ψυχή μας για μια ζωή χωρίς ρυτίδες. Για παράδειγμα, ειδήσεις που θέλουν το πρώτο botox να ξεκινά στην εφηβεία ή αμερικανική αλυσίδα σουπερμάρκετ να έχει κυκλοφορήσει αντιγηραντική κρέμα για κορίτσια 8 ως 12 ετών ακούγονται θλιβερές. Η κίνηση όμως μιας 20χρονης που καταναλώνει πράσινο τσάι, κάνει γιόγκα και στο ντουλαπάκι του μπάνιου έχει τοποθετήσει ενυδατικές κρέμες φαντάζει απολύτως σωστή και λογική. Γιατί αυτή η γυναίκα προσέχει τον εαυτό της και την υγεία της. Αποτέλεσμα; Στα 45 της χρόνια, το πολύ πολύ να μοιάζει με την 30χρονη αδελφή της.
Μπορούμε λοιπόν να καθυστερήσουμε το γήρας; «Βεβαίως» απαντά ο γηρίατρος – γεροντολόγος Γεώργιος Σπαθαράκης και συμπληρώνει: «Δεν μπορούμε να το σταματήσουμε αλλά σίγουρα μπορούμε να το επιβραδύνουμε και μάλιστα αυτή τη διαπίστωση την έκανε πρώτος ο Γαληνός, ο δεύτερος σπουδαιότερος ιατρός της αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη. Η καθυστέρηση του γήρατος σχετίζεται κυρίως με τον τρόπο ζωής. Αν δεν καπνίζεις, αν έχεις το σωστό σωματικό βάρος, αν ακολουθείς τη μεσογειακή διατροφή, αν ασκείσαι και αν διατηρείς μια καλή ψυχολογία συνδυασμένη με μια καλή κοινωνική ζωή, μπορείς να μεγαλώσεις σαν το παλιό καλό κρασί».
Ο Ισπανός Σαλουστιάνο Σάντσες-Μπλάζκες, ο οποίος απεβίωσε στις 13 Σεπτεμβρίου του 2013 σε ηλικία 112 χρόνων, έδινε την εξής διατροφική συμβουλή: να τρώτε μία μπανάνα καθημερινά και να παίρνετε 6 ταμπλέτες αναλγητικού Αnacin. Οι μελέτες για τα τρόφιμα με αντιγηραντικές ιδιότητες είναι σαφώς πολλές. Για παράδειγμα, ο διάσημος δερματολόγος και διατροφολόγος Νίκολας Περικόνε, γκουρού αντιγήρανσης αρκετών σταρ του Χόλιγουντ όπως η Ούμα Θέρμαν και η Εβα Μέντες, στην ιστοσελίδα του προτείνει μια δίαιτα τριών ημερών, η οποία μπορεί να μας μεταμορφώσει, υποστηρίζοντας έτσι ότι ένα καλό facelift τελικά κρύβεται στα ράφια του ψυγείου μας. Η δίαιτά του, πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικές ουσίες, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πολύ σολομό, μπλούμπερι και ράσμπερι, πράσινα λαχανικά και μεταλλικό νερό.
Η άλλη όψη της αντιγήρανσης συμβαδίζει με την άσκηση. Οι κατευθυντήριες οδηγίες των ειδικών συνιστούν 150 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση την εβδομάδα –χωρίς όμως μέχρι τώρα να διευκρινίζεται αν αυτή η σύσταση των 150 λεπτών άσκησης αποτελεί τον ελάχιστο χρόνο που πρέπει να αφιερώνει κανείς ή τον ιδεατό. Απάντηση στο ερώτημα έδωσαν πρόσφατα επιστήμονες από το Εθνικό Ιδρυμα Καρκίνου (NCI) των ΗΠΑ, το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και άλλα ερευνητικά κέντρα που εξέτασαν στοιχεία από περισσότερους από 661.000 ενηλίκους, η πλειονότητα των οποίων ήταν μεσήλικοι. Τους χώρισαν, λοιπόν, σε ομάδες ανάλογα με το πόσο γυμνάζονταν και εξέτασαν τη θνησιμότητά τους σε διάστημα 14 ετών. Οι συμμετέχοντες που δεν γυμνάζονταν, όπως ήταν λογικό, είχαν τις περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν πρόωρο θάνατο. Οσοι γυμνάζονταν έστω και λίγο είχαν μειωμένες πιθανότητες θανάτου κατά 20% ενώ εκείνοι που ακολουθούσαν τη συνιστώμενη διάρκεια των 150 λεπτών γυμναστικής την εβδομάδα είχαν 31% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν πρόωρα. Τα καλύτερα, όμως, αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε όσους γυμνάζονταν με μέτρο κάνοντας κυρίως βάδην για χρόνο τριπλάσιο του συνιστώμενου, δηλαδή 450 λεπτά την εβδομάδα, καθώς είχαν 39% λιγότερες πιθανότητες πρόωρου θανάτου σε σχέση με όσους δεν γυμνάζονταν καθόλου. Από εκεί και πέρα, πρόσθετο όφελος δεν υπήρχε, αλλά ούτε και κίνδυνος. Η χρυσή τομή ίσως και να βρέθηκε.
Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στη «Σκανδιναβική Καρδιαγγειακή Επιθεώρηση» επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Γκέτενμποργκ αποκάλυψαν τα εννέα μυστικά των υπεραιωνόβιων ανθρώπων, εξετάζοντας την πορεία της υγείας και τον τρόπο ζωής 855 ανδρών οι οποίοι γεννήθηκαν το 1913.

Οι «εντολές» ήταν οι εξής: «Μην καπνίζετε», «μην πίνετε πάνω από τέσσερις καφέδες την ημέρα», «να είστε αισιόδοξοι», «διατηρήστε χαμηλή πίεση και χοληστερόλη», «μην παχύνετε», «αποκτήστε δικό σας σπίτι πριν από τα 50», «να διατηρήστε σε καλή φυσική κατάσταση». Το τελευταίο μυστικό μακροζωίας εξαρτιόταν από τη μητέρα: έπρεπε να έχει ξεπεράσει τα 80 έτη ζωής.

Η μελέτη των σουηδών επιστημόνων μάς παραπέμπει στο παράδειγμα της Ικαρίας, σε αυτό το όμορφο νησί του Ανατολικού Αιγαίου, το οποίο, μαζί με τη Σαρδηνία, τη Λόμα Λίντα του Μεξικού, τη Νικόγια της Κόστα Ρίκα και την Οκινάουα της Ιαπωνίας, ανήκει στις περιοχές του πλανήτη με τα υψηλότερα ποσοστά υπερηλίκων. Εκεί, λοιπόν, οι κάτοικοι δεν παίρνουν χάπια, ζουν μέχρι τα 100, κάνουν σεξ μέχρι τα βαθιά γεράματα, ακολουθούν μια μεσογειακή διατροφή με ψάρια, χόρτα, δημητριακά, όσπρια και κρασί και ασκούνται κάνοντας αγροτικές δουλειές. Πέρα όμως από όλα αυτά, οι επιστήμονες θεωρούν ότι στη μακροζωία τους, η οποία συνδυάζεται με ποιοτική ζωή, συμβάλλουν οι αργοί ρυθμοί ζωής, ο μεσημεριανός ύπνος, η έλλειψη άγχους και οι δυνατοί κοινωνικοί δεσμοί.
Αλλωστε, μια ματιά στις συμβουλές όσων κράτησαν τον τίτλο του πιο ηλικιωμένου ανθρώπου στον πλανήτη τα τελευταία δέκα χρόνια, όπως τις δημοσίευσε το «New York Times Magazine», αποδεικνύει τη σημασία της καλής ψυχολογίας. Ανάμεσα στα αποφθέγματά τους συναντάμε φράσεις όπως: «Να ζείτε ήρεμα και να φέρεστε με σεβασμό στους ανθρώπους». «Να φροντίζετε τον εαυτό σας και να γνωρίζετε τα όριά σας». «Να αφήνετε τα πράγματα να γίνονται με φυσικό τρόπο». «Δουλέψτε σκληρά και κρατήστε το μέτρο». «Απολαύστε έναν καλό βραδινό ύπνο». «Προσπαθήστε να μην κάνετε εχθρούς. Να ζείτε μια τίμια ζωή».
Τη σημασία της αισιοδοξίας καταδεικνύουν και ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ οι οποίοι αντλώντας στοιχεία από την έρευνα «Women’s Health Initiative» διαπίστωσαν ότι όσες γυναίκες αντιμετώπιζαν τη ζωή αισιόδοξα είχαν 14% μεγαλύτερες πιθανότητες να ζήσουν περισσότερο από ό,τι οι γυναίκες που ήταν απαισιόδοξες. Πάντως, πέρα από τους βασικούς πυλώνες της διατροφής, της άσκησης και της καλής ψυχολογίας, τα μικρά μυστικά της αντιγήρανσης είναι ουκ ολίγα. Η Ντέμι Μουρ, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί βδέλλες, η Νικόλ Κίντμαν λούζει τα μαλλιά της με χυμό από κράνμπερι, η Νταϊάν Λέιν κάνει βελονισμό στο πρόσωπο. Η Χάλι Μπέρι είναι πιο ξεκάθαρη: «Για να δείχνεις όμορφη πρέπει να έχεις μια καλή βάση. Ολα έχουν να κάνουν με την περιποίηση του δέρματος». Περίπου στην ίδια γραμμή πλεύσης κινείται και η Ντέμι Μουρ, γιατί πέρα από τις βδέλλες, όπως έχει δηλώσει, οποιαδήποτε ώρα και αν γυρίσει στο σπίτι της δεν παραλείπει να αφαιρέσει το μέικ απ και να ενυδατώσει την επιδερμίδα της. Την επόμενη φορά που θα πέσετε στο κρεβάτι μακιγιαρισμένη θυμηθείτε την εικόνα της 52χρονης σήμερα Μουρ. Μάλλον θα κατευθυνθείτε στο μπάνιο και στην ασφάλεια της ενυδατικής σας. Καμιά φορά τα κάλλη δεν χρειάζονται πόνο αλλά απλές καθημερινές συνήθειες.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 10 Μαΐου 2015

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ