Η άβυσσος και ο Καζαντζάκης

Ολα ξεκινούν με το χειρόγραφο της Ασκητικής. Καθώς ο επισκέπτης μπαίνει στα έξι δωμάτια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης στο Ρέθυμνο γίνεται μάρτυρας της συνάντησης του Νίκου Καζαντζάκη με τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία διεθνών και ελλήνων καλλιτεχνών. Τριάντα τρία έργα 26 καλλιτεχνών από τη συλλογή Δ. Δασκαλόπουλου, τα οποία στην πλειονότητά τους δεν έχουν εκτεθεί ξανά, βρίσκονται σε επικοινωνία με αποσπάσματα της Ασκητικής που αναρτώνται στους τοίχους και μέσα από συγκεκριμένες θεματικές ενότητες αναστοχάζονται πάνω στους διαχρονικούς προβληματισμούς της ανθρώπινης κατάστασης. Από τη γένεση-τραύμα ως την επιστροφή στην άβυσσο και όλα τα ενδιάμεσα στάδια που μεσολαβούν. Ο τίτλος της έκθεσης ωστόσο, «Η υπέρβαση της άβυσσος», είναι μια παραφθορά του τίτλου του ζωγραφικού πίνακα «Οποιος αντικρίζει την άβυσσο, δεν θα πρέπει να εκπλήσσεται αν μπορεί να πετάξει» του Μάρτιν Κιπενμπέργκερ, η οποία σχετίζεται και με τη συχνή εμφάνιση της λέξης «άβυσσος» στο έργο του Καζαντζάκη. Στη Φορτέτσα, η εντυπωσιακή εγκατάσταση της Αμερικανίδας Μπέβερλι Σέμες αποπειράται να συνοψίσει το σύνολο της ανθρώπινης εμπειρίας. «Κάθε άνθρωπος γεννιέται και κουβαλάει μαζί του τις ατέλειες που έχει κληρονομήσει από τη «ράτσα» του, όπως την εννοούσε ο Καζαντζάκης» εξηγεί το σκεπτικό της θεματικής της έκθεσης ο επιμελητής της έκθεσης Δημήτρης Παλαιοκρασσάς.

«Το συνονθύλευμα επιδράσεων πάνω στην ψυχολογία του, η ιστορία του τόπου από όπου προέρχεται, η γεωγραφία, η ανατροφή του κ.τ.λ. Με άλλα λόγια, τις αποσκευές με τις οποίες μπαίνουμε στη ζωή και μαζί με τις οποίες πρέπει να παλέψουμε για να ξεπεράσουμε τις ατέλειές μας, να εκπληρώσουμε τον βασικό βιολογικό μας ρόλο πλησιάζοντας τον άλλον. Η δημιουργικότητα είναι αυτό που μας εγγράφει στην αιωνιότητα προκειμένου να δώσουμε στον εαυτό μας την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να αποφύγουμε τον θάνατο».

Το ΝΕΟΝ τηρεί, λοιπόν, την υπόσχεσή του ότι θα «φέρει τον σύγχρονο πολιτισμό κοντά στον σύγχρονο πολίτη σε όλη την Ελλάδα» και ταυτόχρονα βοηθάει ένα σημαντικό μουσείο όπως αυτό της Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης να προσελκύσει πολλούς επισκέπτες. «Το μουσείο έχει ένα υπέρλαμπρο παρελθόν αλλά το παρόν του δεν είναι και το καλύτερο δεδομένου ότι έχουμε και εμείς οικονομικές δυσχέρειες όπως έχουν όλοι. Δεν θα μπορούσαμε να διοργανώσουμε μια τόσο φιλόδοξη έκθεση αν δεν υπάρχει μια ευγενής χορηγία» λέει η Μαρία Μαραγκού, διευθύντρια του μουσείου και συνεπιμελήτρια της έκθεσης. Μετά το Ρέθυμνο η έκθεση θα ταξιδέψει τον Νοέμβριο στη Θεσσαλονίκη και τα έργα καλλιτεχνών –όπως οι Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Μάθιου Μπάρνεϊ, Πολ Τσαν, Ρόμπερτ Γκόμπερ, Μάρω Μιχαλακάκου, Στάθης Λογοθέτης (φωτό) –θα εκτεθούν στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, καθώς και σε οθωμανικά μνημεία της πόλης.