Οι εποχές των παχιών αγελάδων άρχισαν να περνούν στη σφαίρα της λήθης από το τέταρτο τρίμηνο του 2008. Οι καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων έχουν αλλάξει άρδην, ενώ και η οικονομική δραστηριότητα έχει συρρικνωθεί πλέον δραστικά. Το πιο χαρακτηριστικό, το «καλάθι της νοικοκυράς», έχει αδειάσει. Σύμφωνα με έρευνα της ΓΣΕΒΕΕ που δημοσιοποιήθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου, 7 στα 10 ελληνικά νοικοκυριά έχουν μειώσει την κατανάλωση βασικών ειδών διατροφής. Το γεμάτο καρότσι στους διαδρόμους των σουπερμάρκετ έχει αντικατασταθεί με σακούλες που μπορούν να πάρουν στα χέρια τους οι πελάτες. Αγοράζουν φρούτα με το κομμάτι και μετρημένες ποσότητες κρέατος. Παράλληλα, είναι αξιοσημείωτο ότι από την έρευνα προέκυψε πως σχεδόν τα μισά νοικοκυριά (42,5%) αγοράζουν προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας, ενώ το συντριπτικό 92% έχει κάνει περικοπές στις δαπάνες για ένδυση και υπόδηση.

Το διαρκώς συρρικνούμενο διαθέσιμο εισόδημα έχει αποτέλεσμα τη στροφή σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, καθώς οι τιμές τους είναι χαμηλότερες. Αυτό αποτυπώνεται και σε έρευνα της Nielsen: οι πωλήσεις τους διαμορφώθηκαν το 2012 σε 1,529 δισ. ευρώ σε σχέση με 1,46 δισ. το 2011, καταγράφοντας αύξηση 4,7% μέσα σε έναν χρόνο. Παράλληλα, η Ελληνική Στατιστική Αρχή κατέγραψε συνεχή πτωτική τάση του δείκτη κύκλου εργασιών στο λιανεμπόριο, με τον Νοέμβριο του 2012 να αναδεικνύεται χειρότερος μήνας για τον κλάδο.

Το παζλ συνθέτει και η δραματική πτώση στη ζήτηση και στην κατανάλωση καυσίμων θέρμανσης και κίνησης. Τα νοικοκυριά έχουν στείλει σήματα καπνού από τις ξυλόσομπες και τις καμινάδες τζακιών τη στιγμή που οι τιμές πετρελαίου (για σπίτια και οχήματα) και βενζίνης έχουν πάρει την ανηφόρα. Από τις αυξήσεις δεν γλίτωσε ούτε το υγραέριο κίνησης: αν και η τιμή του είναι προσιτή, η εγκατάσταση κοστίζει…
Το 2011 και το 2012 η πτώση στην κατανάλωση βενζίνης και στο πετρέλαιο κίνησης ήταν αθροιστικά της τάξης του 50% σε σχέση με το 2009, σύμφωνα με στοιχεία των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών. Επίσης, το 2013 η κατάσταση χειροτερεύει καθώς μόνο τον Ιανουάριο η κατανάλωση καυσίμων στα αυτοκίνητα έπεσε ως και 50% σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2012. Η κατανάλωση στο πετρέλαιο θέρμανσης το τρίμηνο Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2012 έπεσε 67% σε σχέση με το περυσινό αντίστοιχο τρίμηνο, ενώ ως τον Απρίλιο του 2013 εκτιμάται ότι θα πέσει συνολικά κατά 70%.
Η κρίση άνοιξε τους δρόμους


Εμφανής ήταν η τάση μείωσης των μετακινήσεων μέσα στην πρωτεύουσα. «Η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει σε σαφή βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών που επικρατούν στην Αθήνα» συμπεραίνουν οι μελετητές του Κέντρου Διαχείρισης Κυκλοφορίας της Περιφέρειας Αττικής κκ. Δ. Σερμπής, Α. Χαζίρης και Θ. Βορβολάκος. Σύμφωνα με μελέτη τους, ο μέσος ημερήσιος φόρτος τις καθημερινές μεταξύ 2009 και 2012 μειώθηκε στις κεντρικές λεωφόρους της Αθήνας, κυμαινόμενος από -6% (λεωφ. Μεσογείων προς κέντρο) ως και -16% (λεωφ. Συγγρού προς κέντρο). Μάλιστα, η μέση ταχύτητα κίνησης στις ώρες αιχμής ανέβηκε κατά περιπτώσεις ως και 20%, όπως για παράδειγμα στη λεωφόρο Κηφισού με κατεύθυνση τον Πειραιά. Ετσι, υπολογίζεται ότι κατά την τριετία αυτή και ο μέσος χρόνος διαδρομής μειώθηκε ως και κατά 20%, ενώ και η διάρκεια των ωρών αιχμής συρρικνώθηκε κατά 60%.
Ανάλογη με την κίνηση είναι και η διέλευση των οχημάτων από τα διόδια, καθώς σημειώνεται πτώση περίπου 10% κάθε χρόνο. Μάλιστα υπολογίζεται ότι από το 2009 ως τους πρώτους οκτώ μήνες του 2012 η μείωση των μετακινήσεων στην Αττική οδό έφτασε το 30%. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας, ο αριθμός των οχημάτων που χρησιμοποίησαν την Αττική οδό στα τέλη του 2012 ήταν 210.000 ημερησίως, ενώ το 2009 ήταν 307.000.
«Ψαλίδι» σε μεταφορές και ταξίδια


Οι μεταφορές έχουν πληρώσει βαρύ «τίμημα», καθώς, όπως έχει διαπιστωθεί επιστημονικά, κάθε μείωση του ΑΕΠ κατά 1% προκαλεί πτώση του κύκλου εργασιών στις επίγειες και αεροπορικές μεταφορές κατά 2,3% ως και 3%.
Ετσι, η συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας των τελευταίων ετών, σε συνδυασμό με την αύξηση των φόρων, έχει αφήσει αρνητικό αποτύπωμα στον τζίρο των επιχειρήσεων, που είχε αποτέλεσμα απολύσεις και «λουκέτα».
Ραγδαία είναι η πτώση της επιβατικής κίνησης στα αεροδρόμια. Είναι ενδεικτικό ότι μεταξύ 2009 και 2012 το Αεροδρόμιο της Αθήνας έχασε 3,2 εκατ. επιβάτες, καθώς μειώθηκαν οι ταξιδιώτες κατά περίπου 1,6 εκατ., των πτήσεων τόσο εσωτερικού όσο και εξωτερικού.
Κατόπιν όλων αυτών, δεν θα απορήσει κανείς με την καθίζηση (-40,2%) που υπέστη η αγορά αυτοκινήτων στην Ελλάδα το 2012, φθάνοντας στα επίπεδα της δεκαετίας του 1970. Σύμφωνα με τον ΣΕΑΑ (Σύνδεσμος Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκίνητων), η κάμψη οφείλεται στο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, στη συνεχιζόμενη ύφεση, στη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και στις υψηλές φορολογικές επιβαρύνσεις.

Μαχαίρι στις εξόδους
Σπιτόγατοι από ανάγκη

Οι Ελληνες έχουν γίνει σπιτόγατοι εξ ανάγκης, έχοντας στην πλειονότητά τους μειώσει αισθητά τις εξόδους τους, ακόμη και για… φαγοποσία. Οσο βαθαίνει η κρίση και τα πορτοφόλια αδειάζουν, όλο και λιγότερο προτιμούν τα γεύματα εκτός σπιτιού. Οπως άλλωστε αποτυπώνουν στοιχεία της Nielsen, το 88% των Ελλήνων αποφεύγει την έξοδο για φαγητό, περισσότερο από ό,τι άλλοι Ευρωπαίοι, ενώ ένας στους τρεις δεν έχει χρηματική ρευστότητα, και τα όποια επιπλέον χρήματα διατίθενται για την αποπληρωμή οφειλών σε δάνεια και πιστωτικές κάρτες.

«Εχουν αλλάξει τον τρόπο που βγαίνουν και καταναλώνουν, καθώς οι έξοδοι έχουν μειωθεί, όπως και τα πιάτα που θα επιλέξουν από τον κατάλογο»
ανέφερε ο ιδιοκτήτης του ομίλου εστιατορίων «Καστελόριζο» κ. Αντώνης Σταύρου. «Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αλλά αν συνεχιστεί η κατάσταση με τους ίδιους ρυθμούς, τότε η εστίαση θα δει και άλλα λουκέτα» σημειώνει. Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Ενωσης Εστιατόρων και Συναφών Επαγγελμάτων Αττικής κ. Γιώργος Κουτρουλιάς, η κατανάλωση στην εστίαση έχει μειωθεί δραματικά, με την πτώση το 2012 να ξεπερνά το 50% σε σχέση με το 2011 και ειδικά τις καθημερινές. Η κρίση αλλά και η αύξηση του ΦΠΑ στο 23% έχουν βουλιάξει την εστίαση στην Ελλάδα. Τελευταία έχουν κλείσει πάνω από 4.500 εστιατόρια και έχουν χάσει τη δουλειά τους περίπου 35.000 οικογενειάρχες, ενώ ο τζίρος σημειώνει μείωση 40%. Για το επόμενο διάστημα οι προβλέψεις, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Συνδέσμου Επώνυμων Οργανωμένων Αλυσίδων Εστίασης (ΣΕΠΟΑ), είναι ιδιαίτερα αρνητικές: αναμένεται να κλείσουν περισσότερα από 6.000 καταστήματα και να χαθούν ακόμη 70.000 θέσεις εργασίας.
Παράλληλα, και τα ντιλίβερι «ψαλιδίστηκαν», καθώς οι αριθμοί σκιαγραφούν μεγάλη πτώση πωλήσεων στην αγορά της πίτσας (30%), στα σουβλατζίδικα (28%), στις αλυσίδες ταχυφαγείων (26%), σε αντίστοιχες με σάντουιτς (24%), με καφέ (24%) και στα επώνυμα εστιατόρια (23%). Υπό τις συνθήκες αυτές, σύμφωνα με την Hellastat, οι εταιρείες έχουν αναπτύξει έντονο ανταγωνισμό εφαρμόζοντας πολιτικές όπως «happy hours» (χαμηλότερες τιμές σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μέσα στην ημέρα), χαμηλότερες χρεώσεις για online παραγγελίες κ.ά.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ