Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τον Απρίλιο του 2012 η ανεργία έφτασε το 22,5%, τον Μάρτιο ήταν στο 22%, ενώ τον Απρίλιο του 2011 στο 16,6%. Την ίδια στιγμή η ανεργία στους νέους ως 24 ετών ξεπέρασε το 50%, ενώ στην ηλικιακή ομάδα 25-34 χρόνων αγγίζει το 30%. Οι προβλέψεις της ΓΣΕΕ είναι ότι στο τέλος του έτους η επίσημη ανεργία θα φτάσει το 24%, ενώ η πραγματική υπολογίζεται κατά 4 μονάδες υψηλότερη, νούμερα πρωτοφανή για τη χώρα μας εδώ και πολλές δεκαετίες.

Πρόσφατα το ΙΟΒΕ αναθεώρησε επί το δυσμενέστερο τις προβλέψεις του για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2012, κάνοντας λόγο για ύφεση που στο τέλος του έτους θα φτάσει το 6,9% (αντί για 5% που ήταν η αρχική πρόβλεψη) και με την ανεργία στο 23,9%. Οσο δραματικά και να φαίνονται (και είναι) αυτά τα νούμερα παραμένουν απλώς στατιστικά στοιχεία.

Οι ιστορίες που τα επιβεβαιώνουν βρίσκονται στις ουρές των γραφείων του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού. Εκεί όπου συγκεντρώνονται οι όλο και περισσότεροι δικαιούχοι των (μειωμένων πλέον) επιδομάτων ανεργίας. Εκεί όπου πηγαίνουν για να ανανεώσουν την κάρτα ανεργίας τους οι μακροχρόνια άνεργοι, πιο πολύ από συνήθεια παρά επειδή περιμένουν κάποια ανταπόδοση ή κάποια πιθανή εργασιακή ευκαιρία μέσω του ΟΑΕΔ. Και εκεί όπου αν και ο όγκος δουλειάς έχει αυξηθεί υπάρχουν λιγότεροι υπάλληλοι, καθώς την τελευταία διετία, όπως και σε όλο το Δημόσιο, υπήρξε μαζικό κύμα συνταξιοδοτήσεων υπό τον φόβο του… «κάθε χρόνο και χειρότερα».

Εξω από το μεγάλο υποκατάστημα του ΟΑΕΔ στην οδό Πειραιώς βρίσκονται περίπου πέντε με έξι άνθρωποι. Μοιράζουν φυλλάδια που διαφημίζουν κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης (ΚΕΚ). Τις προηγούμενες ημέρες ανακοινώθηκαν οι δικαιούχοι του voucher, μιας δράσης του ΟΑΕΔ που προσφέρει δωρεάν μαθήματα ECDL σε κάποιο ΚΕΚ. Πέρα από την απόκτηση της πιστοποίησης στους δικαιούχους καταβάλλεται και ένα επίδομα της τάξης των 500 ευρώ. Οι νέοι άνθρωποι που μοιράζουν τα διαφημιστικά φυλλάδια είναι συνήθως και οι ίδιοι κάτοχοι κάρτας ανεργίας.

Οπως ο Σπύρος που αποφοίτησε πριν από δυόμισι χρόνια από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και ως τώρα δεν έχει καταφέρει να βρει εργασία στο αντικείμενό του. «Αυτές τις μέρες δεν υπάρχει τίποτα. Ακόμη και για να βρω μια τετράωρη δουλειά σε αποθήκη σουπερμάρκετ έπρεπε να επιστρατεύσω μέσο».

Δουλειά για χαρτζιλίκι

Οπως και οι υπόλοιποι εδώ, με τα φυλλάδια εξασφαλίζει κάποιο προσωρινό χαρτζιλίκι. «Ετσι όπως είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή αναγκάζεσαι να πεις «πάλι καλά που υπάρχει και αυτό»» λέει η Ιωάννα, απόφοιτος Οικονομικού ΤΕΙ και για αυτές τις μέρες διανομέας φυλλαδίων. Από τον ΟΑΕΔ, την κάρτα ανεργίας και τα επιδοτούμενα προγράμματά του δεν έχει να περιμένει πολλά. «Εχω έρθει δεκάδες φορές εδώ είτε για να μοιράσω φυλλάδια είτε για να ανανεώσω την κάρτα μου. Δεν έχω ακούσει σχεδόν ποτέ κανένας να βρήκε μόνιμη δουλειά μέσω του ΟΑΕΔ. Ακόμη και όλα αυτά τα εποχικά προγράμματα νομίζω πιο πολύ είναι ένας τρόπος για να μειώνουν με τεχνητό τρόπο την ανεργία».
Η ίδια πέρασε πρόσφατα από «πέντε διαδοχικές συνεντεύξεις, στην άλλη άκρη της Αθήνας, για μία θέση γραμματέως σε μεγάλη εταιρεία. Ενιωσα μεγάλη απογοήτευση που δεν πήρα τη θέση. Πάντως η εντύπωση που έχω τόσο από μόνη μου όσο και συζητώντας με φίλους είναι ότι οι μεγάλες εταιρείες αναρτούν αγγελίες απλώς και μόνο για να μαζεύουν βιογραφικά, δεν έχουν πραγματικά διάθεση να προσλάβουν προσωπικό».

Ηλικιωμένη ετών… 27

Η Ελενα Σπυροπούλου είναι από την καινούργια φουρνιά δικαιούχων του επιδόματος ανεργίας. Ως πρόσφατα εργαζόταν ως βοηθός λογιστή, αντικαθιστώντας εργαζόμενη με άδεια κυήσεως. «Ηδη έχω ξεκινήσει να ψάχνω για δουλειά, κανείς δεν μπορεί να ζήσει με τα 360 ευρώ του επιδόματος». Βρίσκεται κατά κάποιον τρόπο σε μια εργασιακή… ζώνη του λυκόφωτος. «Οσες αγγελίες έχω δει είτε ζητάνε ανθρώπους με τέτοια προϋπηρεσία και επαγγελματικά δικαιώματα που δεν θα μπορούσα να έχω λόγω ηλικίας είτε νέους κάτω των 25 ετών. Εγώ είμαι 27 ετών και… μισθολογικά ηλικιωμένη». Είναι από εκείνους που έχει κατά καιρούς συναντήσει συμβούλους του ΟΑΕΔ. «Ολοι έδειχναν πρόθυμοι και συνεργάσιμοι, το αποτέλεσμα ήταν όμως συνήθως αρνητικό». Την προηγούμενη ημέρα είχε πάει σε μια επαγγελματική συνέντευξη. «Νομίζω πήγα καλά, αν με προσλάβουν θα παίρνω γύρω στα 700-800 ευρώ. Δεν ήλπιζα και σε τίποτα καλύτερο».
Ο διοικητής του ΟΑΕΔ Ηλίας Κικίλιας παραδέχεται το συγκεκριμένο πρόβλημα, ότι δηλαδή ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού – ακόμα και πριν από την κρίση – λειτουργεί περισσότερο ως πάροχος επιδομάτων παρά ως οργανισμός που βοηθάει τον άνεργο στην εύρεση εργασίας. «Αυτό έχει να κάνει με την ύφεση, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ο ΟΑΕΔ τα πραγματικά προβλήματα της οικονομίας. Υπάρχει όμως και μία επιπλέον παράμετρος που σχετίζεται άμεσα με το πρόβλημα της ανασφάλιστης εργασίας στη χώρα μας» σχολιάζει ο κ. Κικίλιας.
«Μια εταιρεία που προσφεύγει στον ΟΑΕΔ προς αναζήτηση εργαζομένου, έστω και αν έχει κάποιες ελαφρύνσεις στις ασφαλιστικές εισφορές, ξέρει ότι θα ελεγχθεί τουλάχιστον 3-4 φορές τον χρόνο ως προς το αν τηρεί την εργασιακή νομιμότητα. Σκεφτείτε ότι η ανασφάλιστη εργασία στη χώρα μας αγγίζει το 35%, σε κάποιους τομείς μπορεί να ξεπερνά και το 50%».
Εργαζόμενοι ανασφάλιστοι
Η Νικολέττα Κεφαλληνού ως πρόσφατα ανήκε σε αυτό το «35%». Εργαζόταν ως ταμίας σε αλυσίδα σουπερμάρκετ. «Οταν ακόμη και μεγάλες εταιρείες απασχολούν ανασφάλιστους εργαζομένους σε θέσεις που έρχεσαι σε επαφή με κόσμο και ανά πάσα στιγμή υποτίθεται μπορεί να γίνει έλεγχος από την Επιθεώρηση Εργασίας, καταλαβαίνεις τι συμβαίνει γύρω μας». Αυτή τη στιγμή είναι άνεργη, αν εξαιρέσουμε τις περιστασιακές διανομές φυλλαδίων. Μένει στον Αγιο Παντελεήμονα και θεωρεί πως «βασικός λόγος για το φαινόμενο της ανεργίας είναι τα άφθονα εργατικά χέρια μεταναστών».
«Τουλάχιστον ακόμη και το σημερινό επίδομα ανεργίας, των 360 ευρώ, είναι μια βοήθεια για την κάλυψη κάποιων ειδών πρώτης ανάγκης» λέει ο Θοδωρής Κωστής, πρόσφατα απολυμένος από διαφημιστική εταιρεία που σχετίζεται με τον χώρο του φαρμάκου. «Από τον Μάιο και μετά, η μη πληρωμές των ασφαλιστικών ταμείων προς τα φαρμακεία έχουν φέρει δραματικές συνέπειες στον χώρο, ο τζίρος έχει μειωθεί κατά πολύ». Συνεπώς θεωρεί δικαιολογημένη από την πλευρά της εργοδοσίας την απόλυσή του; «Σε καμία περίπτωση, όσοι άνθρωποι μείνανε πίσω δουλεύουν πολύ περισσότερες ώρες, ενώ και η κερδοφορία της εταιρείας συνεχίζεται». Δίπλα του είναι η σύζυγός του. Είναι η τυχερή της υπόθεσης, αφού διατηρεί ακόμα την εργασία της• εργάζεται ως παιδαγωγός σε ιδιωτικό εκπαιδευτήριο. Με μία «μικρή» διαφορά• πλέον το επίδομα αδείας έχει μετατραπεί σε άδεια άνευ αποδοχών.
«Δεν με ενημέρωσαν»
Είτε περιμένουν όρθιοι στην ουρά είτε κάθονται στις καρέκλες περιμένοντας, οι άνεργοι στο παράρτημα του ΟΑΕΔ στους Αμπελοκήπους δεν διαμαρτύρονται ιδιαίτερα για την αναμονή. Τα όποια παράπονα ξεκινούν μετά το τέλος της εξυπηρέτησής τους. «Δεν με ενημέρωσαν για κάποια γραφειοκρατική διαδικασία που έπρεπε να περάσω μετά τη λήξη της επιδότησής μου» λέει η Εύα. «Το αποτέλεσμα ήταν να χάσω πολύτιμα μόρια που πιθανότατα θα μου έδιναν το δικαίωμα να προσληφθώ με πεντάμηνη σύμβαση ως παιδαγωγός σε δήμο. Στην κεντρική διεύθυνση του ΟΑΕΔ μού είπαν πως προκειμένου να διορθωθεί αυτό πρέπει να προσκομίσω έγγραφη βεβαίωση από τον υπάλληλο του ΟΑΕΔ που να παραδέχεται ότι παρέλειψε να με ενημερώσει, κάτι που όμως αυτός αρνείται να κάνει».
Σύμφωνα με τη διοίκηση του ΟΑΕΔ, τέτοιες περιπτώσεις είναι μάλλον σπάνιες, καθώς όπως λέει ο διοικητής του «προσπαθούμε όλο και περισσότερες συναλλαγές να γίνονται ηλεκτρονικά και βέβαια η ενημέρωση των πολιτών γίνεται πάντα εγγράφως». Παραδέχεται πάντως πως την τελευταία διετία «έχουμε μια αποχώρηση προσωπικού λόγω μαζικών συνταξιοδοτήσεων -όπως συνέβη σε όλο το Δημόσιο – που αγγίζει το 25%, ενώ σε ορισμένους νομούς, όπως στον Νομό Λαρίσης, ακόμη και το 50%. Και μιλάμε πάντα για το πιο έμπειρο κομμάτι του προσωπικού. Την ίδια στιγμή ο όγκος εργασιών μας έχει σχεδόν πενταπλασιαστεί, αφενός μεν λόγω της αύξησης της ανεργίας, αφετέρου δε λόγω του πλήθους των προγραμμάτων που λειτουργούμε» επισημαίνει ο κ. Κικίλιας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει ο ΟΑΕΔ, «από τις αρχές του 2010 ως σήμερα περισσότερα από 1.000.000 άτομα, είτε ως εργαζόμενοι, είτε ως αυτοαπασχολούμενοι, είτε ως εκπαιδευόμενοι, έχουν ενταχθεί σε πενήντα εννέα (59) επιμέρους προγράμματα διατήρησης θέσεων εργασίας, προώθησης της απασχόλησης και επαγγελματικής εκπαίδευσης του ΟΑΕΔ, συνολικού προϋπολογισμού 3,6 δισ. ευρώ».

«Ερχομαι από συνήθεια»

Βέβαια η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων αφορά, πάντα σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, περιπτώσεις εκπαίδευσης εργατικού δυναμικού ή διατήρησης εργασιακών θέσεων. «Δεν νομίζω πως σε αυτή τη συγκυρία πιστεύει οποιοσδήποτε ότι θα βρει εργασία από εδώ» λέει ο Στράτος που ήρθε στο παράρτημα του ΟΑΕΔ της περιοχής του μόνο για να ανανεώσει την κάρτα ανεργίας του «πιο πολύ από συνήθεια». Είναι άνεργος εδώ και δυόμισι χρόνια, έχοντας εργαστεί στο παρελθόν τόσο ως υπάλληλος γραφείου όσο και σε χειρωνακτικές εργασίες. «Η μοναδική φορά που μου χρησίμεψε κάπου η κάρτα ανεργίας ήταν σε μια επίσκεψη σε δημοτική πλαζ. Την έδειξα και πλήρωσα ένα ευρώ λιγότερο στην είσοδο» λέει γελώντας. Σε ηλικία 33 ετών μένει με τους γονείς του, συνταξιούχοι και οι δύο, και δεν φαίνεται να ελπίζει σε πολλά. «Προσπάθησα να βρω καλοκαιρινή δουλειά, όμως ακόμη και αυτό στάθηκε αδύνατο».

«Ψεύτικες αγγελίες»

Μητέρα δύο παιδιών, η 37χρονη Εύα Τζαννετάκου απολύθηκε στα τέλη του 2010 από τεχνική εταιρεία, που τότε ουσιαστικά κήρυξε πτώχευση. «Φυσικά στεναχωρήθηκα πολύ, όμως τουλάχιστον εκείνη την περίοδο θεώρησα πως θα έχω περισσότερο χρόνο με τα παιδιά μου. Κάποια στιγμή, και όταν έληξε το επίδομα, έπρεπε να αναζητήσω δουλειά. Προφανώς δεν είχα κάποια βοήθεια από τον ΟΑΕΔ, έπρεπε να κινηθώ μόνη μου. Δυστυχώς οι αγγελίες που υπάρχουν είναι λίγες και κυρίως είναι κατά βάση ψεύτικες. Μιλάνε για δουλειά γραφείου, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για τηλεφωνικές πωλήσεις με ανύπαρκτο μισθό και αμοιβές που βασίζονται στις πωλήσεις που θα κάνεις. Μάλιστα σε μία από αυτές τις περιπτώσεις εργάστηκα για κάποιες ημέρες εκεί μόνο και μόνο για να διαπιστώσω ότι η πρακτική τής εταιρείας ήταν να ανακυκλώνει τους εργαζομένους αφήνοντάς τους απλήρωτους με το πρόσχημα της «δοκιμαστικής περιόδου»».

Οι τριαντάρηδες


«Οι πιο άτυχοι της εποχής»
Οταν ο οικονομολόγος Αντώνης Γκούμας, 34 χρόνων σήμερα, έμεινε χωρίς δουλειά το 2010 η κρίση δεν είχε δείξει ακόμα τα «δόντια» της. «Δούλευα σε μεγάλη εταιρεία όπου υπήρχαν στελέχη που αμείβονταν με δεκάδες χιλιάδες ευρώ τον μήνα και εργαζόμενοι που έπαιρναν 1.000 ως 1.500 ευρώ και θεωρούνταν αναλώσιμοι. Συνήθως έπειτα από έναν χρόνο τους έδιωχναν για να μην αναγκαστούν να τους δώσουν περισσότερα. Πίστευα πως θα καταφέρω να βρω μια δουλειά στον τομέα μου σχετικά σύντομα. Οχι μόνο αυτό δεν κατέστη δυνατό, αλλά συνεχώς μάθαινα από γνωστούς και φίλους ότι τα πράγματα χειροτερεύουν και αρκετοί έχασαν στο ενδιάμεσο διάστημα και εκείνοι τη δουλειά τους. Εχω αναγκαστεί στο μεταξύ να κάνω διάφορες δουλειές, πάντα περιστασιακές και πάντα χωρίς ένσημα. Αυτή τη στιγμή, όπως και οι περισσότεροι φαντάζομαι, έχω ρίξει τις απαιτήσεις μου» λέει. «Αν κάποτε αναζητούσα μια δουλειά αποκλειστικά στον κλάδο μου, αυτή τη στιγμή θα βολευόμουν με οτιδήποτε» σχολιάζει ο Αντώνης που θεωρεί πως κατά κάποιον τρόπο οι άνθρωποι της ηλικίας του είναι οι μεγάλοι άτυχοι της εποχής.
«Δούλευα ήδη έξι με επτά χρόνια στον χώρο, είχα αποκτήσει ένα αξιόλογο βιογραφικό, καθώς και εμπειρία. Πάνω που μπορείς να διεκδικήσεις κάτι περισσότερο τόσο από πλευράς αρμοδιοτήτων όσο και μισθολογικά, πέφτεις πάνω σε αυτή την κατάσταση». Οσον αφορά το μέλλον η άποψή του είναι πως «κακώς γίνεται τόση συζήτηση για τους κατώτατους μισθούς και δεν γίνεται καθόλου συζήτηση για το ύψος και κυρίως για το πού δίνονται οι μεγάλοι μισθοί. Ακόμη και στον ιδιωτικό τομέα υπάρχουν επιχειρηματίες που προτιμούν να απασχολούν συγγενικά τους πρόσωπα με υψηλές αμοιβές εις βάρος όσον εργαζομένων αξίζουν και τελικά εις βάρος της ίδιας της εταιρείας».
Πιστεύει πως «η συγκυρία αλλάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τα πράγματα. Από τον τρόπο που «τρέχει» κάποιος μια επιχείρηση, μέχρι τον τρόπο που διασκεδάζουμε. Ομως ακόμα αυτό συμβαίνει με αργούς ρυθμούς».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ