Mahlon Hoagland, Bert DodsonΠώς λειτουργεί η ζωή.
Ενας εικονογραφημένος οδηγός
στην επιστήμη της Βιολογίας
Εκδόσεις Κάτοπτρο,
σελ. 272, τιμή 29 ευρώ
Ποιος είναι άραγε ο τρόπος να αναπαραστήσει κανείς είκοσι διαφορετικά αντικείμενα χρησιμοποιώντας τέσσερα διαφορετικά στοιχεία; Σε αυτό το ερώτημα συμπυκνώνεται η μετάφραση του DNA, η αξιοποίηση δηλαδή της γενετικής πληροφορίας που εμπεριέχεται σε αυτό (και η οποία είναι γραμμένη σε έναν κώδικα 4 νουκλεοτιδίων), για την παραγωγή χιλιάδων πρωτεϊνών (οι οποίες δομούνται από 20 αμινοξέα τοποθετημένα με ποικίλους πολύ συγκεκριμένους για την κάθε μία τρόπους). Τον τρόπο τον έχει επινοήσει η εξέλιξη, αλλά για τα εκατομμύρια των μαθητών ανά τον κόσμο που προσπαθούν να τον κατανοήσουν, τα πράγματα ίσως να μην είναι εύκολα. Και ας το παραδεχθούμε, έρχεται κάποια στιγμή που ακόμη και ο πιο εμπνευσμένος δάσκαλος στερεύει από ιδέες, από μικρές ευφυείς μεταφορές που θα μπορούσαν να κάνουν το μάθημά του εύληπτο και να διατηρήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον των μαθητών του. Δεν έχω να προτείνω λύσεις για όλους τους δασκάλους και όλα τα μαθήματα, αλλά εκτιμώ ότι όσοι διδάσκουν Βιολογία σε παιδιά δημοτικού, γυμνασίου ή λυκείου, θα βρουν έναν πακτωλό ιδεών στο βιβλίο «Πώς λειτουργεί η ζωή», κοινό πόνημα ενός βιολόγου και ενός ζωγράφου. Ο Mahlon Hoagland, καθηγητής και τέως πρόεδρος του Τμήματος Βιοχημείας της Ιατρικής Σχολής του Κολεγίου Dartmouth στο Νιου Χάμσαϊρ, ένωσε τις δυνάμεις του με τον πρωτοπόρο στην εικονογράφηση βιβλίων ζωγράφο Bert Dosdon και το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο-θησαυρός.
Ολοι απομνημόνευσαν τον κώδικα (κόκκινο + μπλε + κίτρινο = ζελέ, κίτρινο + κόκκινο + πράσινο = σοκολάτα, κ.λπ.) και το πρόβλημα λύθηκε. Αντί να φωνάζει την παραγγελία, ο ταμίας τοποθετούσε τις τριπλέτες από μανταλάκια σε έναν ιμάντα ο οποίος τα μετέφερε στο εργαστήριο. Η ταυτότητα των ντόνατ και η σειρά τους στο κουτί είχαν εξασφαλιστεί και οι πελάτες ήταν ευτυχείς». Περιττό να πούμε ότι ένα παιδί πολύ πιο εύκολα αντιλαμβάνεται κάτι που έχει σχέση με ντόνατ παρά με δύσκολους επιστημονικούς όρους. Ομως το να παραστήσει κάποιος τον πρωτεϊνοσυνθετικό μηχανισμό του κυττάρου με εργαστήριο δεν είναι καθόλου υπεραπλούστευση. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν έχει φροντίσει να διατηρήσει ακέραιες όλες τις επιστημονικές λεπτομέρειες. Παραδείγματος χάριν, διαχωρίζοντας με τοίχο την περιοχή όπου βρίσκεται ο ταμίας με την περιοχή όπου παρασκευάζονται τα γλυκά (όπως κατ’ αντιστοιχία, το DNA δεν «συγκατοικεί» με τον πρωτεϊνοσυνθετικό μηχανισμό μέσα στο κύτταρο). Αυτό το μοτίβο ακολουθείται σε όλο το βιβλίο που χωρίζεται σε 7 κεφάλαια. Στο πρώτο δίνονται συνοπτικά οι βασικές βιολογικές έννοιες, το δεύτερο αφορά την ενέργεια των βιολογικών συστημάτων, το τρίτο την πληροφορία βάσει της οποίας συντηρείται η ζωή, το τέταρτο τις ζωντανές μηχανές που αποτελούν οι ιστοί αλλά και τα ενδοκυτταρικά συστήματα, το πέμπτο τη ροή της πληροφορίας, το έκτο την «κοινωνικότητα» των βιολογικών συστημάτων (είτε πρόκειται για κύτταρα είτε για οργανισμούς) και το έβδομο την εξέλιξη.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
