Το μέλλον του ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

Το γνωστό μέλημα της διαμορφούμενης Κοινωνίας της Πληροφορίας είναι ο ψηφιακός αλφαβητισμός και το δικαίωμα πρόσβασης όλων μας στον παγκόσμιο ιστό πληροφορίας και γνώσης. Αλλά κάτι που δεν γνωρίζουμε όλοι όσοι μεταλαμβάνουμε της «ιστοπλοΐας» είναι ότι, τεχνικά, η κοινωνία αυτή έχει όριο προσκλήσεων: Το πρωτόκολλο IPv4 – μέσω του οποίου γίνεται εφικτή αυτή η πολυδιάστατη τηλεματική επαφή – υποστηρίζει ως 4.294.967.296 διαδικτυακές διευθύνσεις. Πέραν ου!

Αυτή η διάσταση έγινε ευρύτερα γνωστή όταν κυκλοφόρησε μια μελέτη της εταιρείας ερευνών Frost & Sullivan, σύμφωνα με την οποία το νυν πρωτόκολλο IPv4 θα «στραγγίσει» και τις τελευταίες διευθύνσεις του ως το 2012. Τεχνικά, και πάλι, μιλώντας η απάντηση σε μια τέτοια ζοφερή προοπτική έχει δοθεί από το 1994: Ηταν ένα νέο πρωτόκολλο – το IPv6 – το οποίο μπορεί να υποστηρίξει περίπου 340×1036 (340 ακολουθούμενο από 36 μηδενικά) διευθύνσεις. H αποδοχή και αξιοποίησή του έχει καθυστερήσει με διάφορα προσχήματα, όπως ήταν η υιοθέτηση του συστήματος μεταγλώττισης των διαδικτυακών διευθύνσεων (NAT – Network Address Translation), που διηύρυνε προσωρινά το διευθυνσιολόγιο. Αλλά το σύστημα NAT φέρνει εμπόδια στη χρήση εφαρμογών επικοινωνίας από χρήστη σε χρήστη (peer to peer), όπως είναι η τηλεφωνία μέσω Διαδικτύου (VoIP) και τα πολυμετοχικά διαδικτυακά παιχνίδια (multi-user games). Αντίθετα, με το IPv6 όχι μόνο λύνονται αυτά τα προβλήματα αλλά και βελτιώνεται η απόδοση του όλου δικτύου, μειώνεται το διαχειριστικό κόστος και απλοποιείται η ενσωμάτωση κινητών συσκευών.

Το έναυσμα για τη μαζική προσχώρηση στο νέο πρωτόκολλο δεν ήλθε από τις «βολεμένες ΗΠΑ», αλλά από την ασφυκτιούσα διευθυνσιακά Κίνα: Εδώ και δύο χρόνια η κινεζική κυβέρνηση ανακοίνωσε την ανάπτυξη του επόμενου εθνικού διαδικτυακού κορμού της – του CERNET2 – με υιοθέτηση του IPv6. Το γεγονός θορύβησε την κυβέρνηση των ΗΠΑ και οι σχετικές γνωμοδοτικές επιτροπές που συστήθηκαν κατέληξαν στην αναφανδόν στροφή προς το IPv6. Στην πολύ πρόσφατη συνδιάσκεψη «Federal IPv6 Summit» ο πρόεδρος του αμερικανικού Επιμελητηρίου Ηλεκτρολόγων-Ηλεκτρονικών (ΙΕΕΕ-USA) δρ Ραλφ Γουίντρουμ (Ralph W. Wyndrum) κάλεσε για την άμεση μετάβαση στο νέο σύστημα. Στην επιχειρηματολογία του ανέφερε πλεονεκτήματα όπως η δυνατότητα να έχει η κάθε συσκευή τη δική της μοναδική ταυτότητα στο Διαδίκτυο. Με μια τέτοια δυνατότητα θα μπορούμε να ειδοποιούμαστε για κάθε κίνηση του τραπεζικού λογαριασμού μας (άρα, ασφαλέστερο e-banking), να χρησιμοποιούμε συσκευές που ελέγχονται μέσω Διαδικτύου και να έχουμε υπηρεσίες Διαδικτύου τη αιτήσει μας (Internet on demand). Ο δρ Γουίντρουμ κάλεσε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να επιβάλει σε όλα τα δημόσια δίκτυά της να υιοθετήσουν το νέο πρωτόκολλο ως τα μέσα του 2008, ώστε να επεκταθεί η χρήση του και στα κινητά δίκτυα ως το 2009.

Αναγέννηση ή… Μεσαίωνας;

Στην ομιλία του, στις 19 Μαΐου, o πρόεδρος του ΙΕΕΕ-USA οραματίστηκε μια Εποχή Αναγέννησης για τον 21ο αιώνα, όπου «το νέο Internet θα εξυπηρετήσει το κοινό αγαθό με μια εξισορρόπηση μεταξύ των αναγκών των χρηστών και της κοινωνίας». Μια άλλη φωνή όμως, αυτή του εφευρέτη του Παγκόσμιου Ιστού Τιμ Μπέρνερς-Λι (Tim Berners-Lee), φοβάται για τον ερχομό ενός τηλεματικού Μεσαίωνα…

H διευκρίνιση που χρειάζεται εδώ να κάνουμε είναι ότι τα πρωτόκολλα επικοινωνίας εντάσσονται στην υποδομή του Διαδικτύου, είναι δηλαδή κάτι σαν τις διασταυρώσεις στο οδικό δίκτυο. Το ποιος όμως έχει πρόσβαση στο «οδικό δίκτυο της πληροφορίας» και σε ποιο τμήμα του, με ποιους κανόνες και ποιο… κόστος διοδίων, είναι θέμα «Τροχαίας» του Παγκόσμιου Ιστού (του γνωστού ως www – WorldWideWeb). Ως σήμερα η «Τροχαία» αυτή δεν είχε αστυνομικό πρόσωπο, ούτε τη βλέπαμε παρκαρισμένη σε κάποια «διόδια». Αντίθετα, ο Παγκόσμιος Ιστός αναπτυσσόταν με την αναρχική άνεση ενός κοραλλιογενούς υφάλου, διανθισμένου έστω με έναν ηθικό κώδικα συμπεριφοράς εν Διαδικτύω. Με όλα του τα παρατράγουδα για υπερκορεσμό από πορνο-κόμβους, δεν παύει να είναι ό,τι πιο δημοκρατικό στον σύγχρονο κόσμο μας. Ο καθένας μπορεί να έχει τον κόμβο του και οι πάντες μπορούν να τον επισκεφθούν με ισότιμη «ταχύτητα πρόσβασης».

Στην προοπτική όμως ενός νέου Διαδικτύου, με πρωτόκολλο που επιτρέπει ακόμη πιο άμεση και αλληλεπιδραστική επικοινωνία, τα συμφέροντα των τηλεματικών κολοσσών χτύπησαν συναγερμό: Θα αφήσουμε τους πάντες να κάνουν τα πάντα – ακόμη και να τηλεφωνούν δωρεάν ή να βλέπουν ταινίες δωρεάν – χωρίς να εισπράττουμε τα «δέοντα»; Ιδιαίτερα από τη στιγμή που αντελήφθησαν ότι και τα τηλεοπτικά προγράμματα πρόκειται να εκπέμπονται μέσω Διαδικτύου, επαναστάτησαν. Με πρώτο τον διευθύνοντα σύμβουλο της ΑΤ&Τ – πέρυσι – δήλωσαν ότι δεν σκοπεύουν να συνεχίσουν να επιτρέπουν την ελεύθερη πρόσβαση μέσω των αγωγών τους. Συγκεκριμένα, θέλουν να επιβάλουν τουλάχιστον δύο «λωρίδες κυκλοφορίας», με «διόδια» για όποιον θέλει να «τρέχει γρηγορότερα»! Σε αυτή τη θέση συσπειρώθηκαν όλοι οι μεγάλοι τηλεπικοινωνιακοί φορείς των ΗΠΑ (ΑΤ&Τ, Verizon, Comcast) και οι μεγαλοπρομηθευτές τους σε δικτυακό εξοπλισμό (3Μ, Cisco, Corning και Qualcomm).

Αντιδρώντας σε μια τέτοια εξέλιξη, ο άνθρωπος που εφηύρε τον Παγκόσμιο Ιστό, το 1989, και διευθυντής του WWW Consortium, ο Τιμ Μπέρνερς-Λι, ξεσπάθωσε. Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου – 25 Μαΐου, στο Εδιμβούργο – στο πλαίσιο του συνεδρίου «WWW2006», δήλωσε: «Ο Ιστός πρέπει να παραμείνει ουδέτερος και να αντισταθεί στις προσπάθειες κατακερματισμού του σε διάφορα επίπεδα υπηρεσιών. Οι εν λόγω προσπάθειες δεν έχουν θέση στο διαδικτυακό μοντέλο και αν οι ΗΠΑ τις υιοθετήσουν το Διαδίκτυο μπορεί να μπει στη μαύρη εποχή του».

Ευτυχώς, ο «Sir Tim» δεν είναι μόνος στη σταυροφορία του. Εκτός από πάμπολλες μη κυβερνητικές οργανώσεις, αυτή τη φορά έχει στο πλευρό του και τους «μπαλαντέρ του Διαδικτύου»: Εταιρείες που αντλούν πόρους από τη μαζική διακίνηση περιεχομένου, όπως η Google και η Microsoft, δεν θα ήθελαν να δουν το περιεχόμενό τους να γίνεται προσβάσιμο μόνον από μια πλούσια ελίτ. Ενδεικτικά, η Microsoft υπέγραψε προσφάτως συμβόλαιο στη Γερμανία, σύμφωνα με το οποίο θα στήσει την υποδομή προβολής όλων των τηλεοπτικών καναλιών μέσω Διαδικτύου. Αν οι τηλεματικοί κολοσσοί επιβάλουν διόδια στους θεατές, ποια η διαφορά από τη συνδρομητική τηλεόραση;

Επονται λοιπόν επικές μάχες για την ελευθερία του Διαδικτύου. Ελπίζουμε ως το 2012 να μην πούμε ξανά «πήραν την Πόλη, πήραν την…».

1. Θα έχει τρισεκατομμύρια φορές περισσότερες διευθύνσεις, που θα επιτρέψουν τη σύνδεση υπερπολλαπλάσιων συσκευών στο Διαδίκτυο.

2. Το IPv6 «ανακαλύπτει» τις γειτονικές συσκευές με δυνατότητα σύνδεσης και αυτοπροσαρμόζεται.

3. Είναι συμβατό με τα ασύρματα δίκτυα τηλεφωνίας τρίτης γενιάς (3G) και διπλασιάζει τη διάρκεια της μπαταρίας των τηλεφώνων με την απόδοση στατικών διευθύνσεων Διαδικτύου.

4. Επιτρέπει την άμεση πρόσβαση υπολογιστών και άλλων συσκευών, χωρίς ιδιαίτερο προγραμματισμό από πλευράς χρηστών.

5. Κάνει πιο αποδοτική χρήση της ευρυζωνικότητας, μέσω των Jumbograms (πακέτα πληροφορίας ως και 32 GB) και του Flow Level (τριπλασιάζει την αξιοποίηση του Διαδικτύου, από το 27% που είναι σήμερα στο 81%).

6. Οι επικεφαλίδες των διευθύνσεων γίνονται απλούστερες.

7. Διασφαλίζει την επικοινωνία, μέσω του υποχρεωτικού IPSec, που ταυτοποιεί χρήστες, δίκτυα και εφαρμογές.

8. Διασφαλίζει την προτεραιότητα κρίσιμων υπηρεσιών (όπως τα δίκτυα αστυνομίας και άμυνας), ακόμη και όταν το Διαδίκτυο «έχει πήξει». Αυτό, στην ουσία, προσφέρει και την καλύτερη άμυνα σε περιπτώσεις επιθέσεων από χάκερ.

9. Συμπεριλαμβάνει δυνατότητες γεω-καταχώρισης (geoallocation), όπου οι διαδικτυακές διευθύνσεις αντιστοιχούνται σε νοητά τετράγωνα (ή εξάγωνα) πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη μας – με μέγεθος σχεδόν απειροελάχιστο.

Συνολικά, το νέο Διαδίκτυο θα μας επιτρέψει να διατηρούμε τα πάντα «επάνω του», να παίρνουμε όλο το λογισμικό και τις αναβαθμίσεις του από αυτό και να κινούμαστε σε έναν κόσμο όπου όλα τα προϊόντα και οι συσκευές θα βρίσκονται σε συνεχή διάλογο μεταξύ τους.