Δεκαπέντε εκατομμύρια στρέμματα αγροτικής γης υψηλής παραγωγικότητας κινδυνεύουν να γίνουν… τσιμέντο. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, που υποτίθεται ότι προστατεύει την αγροτική γη, ανοίγει διάπλατα «παράθυρα» στη νομοθεσία για τον αποχαρακτηρισμό τους. Η απειλή της οικοπεδοποίησης έρχεται και με την «υπογραφή» πρόσφατου νόμου. Μάλιστα η νέα ρύθμιση σε βάρος της αγροτικής γης υψηλής παραγωγικότητας ευνοεί τους μεγαλοκτηματίες εκατέρωθεν του άξονα εθνικών οδών και σε βάθος 600 μέτρων, σε περιοχές όπως π.χ. η Βοιωτία, γενέτειρα του υπουργού κ. Ευ. Μπασιάκου. Στελέχη της αντιπολίτευσης αφήνουν αιχμές ότι η ΝΔ, μέσω του νόμου που «απελευθερώνει» για άλλες χρήσεις εκατομμύρια στρέμματα σε όλη τη χώρα, εξυπηρετεί μικρά ή μεγάλα συμφέροντα.
Μια τραγική παράλειψη των προηγουμένων κυβερνήσεων αποτέλεσε «πάτημα» για να φθάσουμε σήμερα να κινδυνεύουν με αποχαρακτηρισμό εκτάσεις αγροτικής γης υψηλής παραγωγικότητας. Τον Οκτώβριο του 2001 η τότε ηγεσία του υπουργείου Γεωργίας εισήγαγε στον νόμο 2945 διατάξεις για τον καθορισμό των κριτηρίων σύμφωνα με τα οποία πρέπει να διαβαθμιστεί σε κατηγορίες παραγωγικότητας η αγροτική γη ώστε να προχωρήσει στη συνέχεια η χαρτογράφηση της γης υψηλής παραγωγικότητας. Αλλά δεν προχώρησε στην ποιοτική κατάταξη της αγροτικής γης. Ούτε και οι επόμενες πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου έδωσαν λύση στο θέμα. Ετσι, σύμφωνα με το αρμόδιο Τμήμα Χωροταξίας του υπουργείου, «υπό τις παρούσες συνθήκες και ως τον καθορισμό των κριτηρίων που θα θεσπιστούν με ΚΥΑ των δύο υπουργών (ΥΠΕΧΩΔΕ και ΥΠΑΑΤ), υφίσταται αδυναμία και δεν μπορούν να κριθούν αρμοδίως και να χαρακτηρισθούν οι αγροτικές γαίες ως υψηλής ή όχι παραγωγικότητας και επομένως υφίσταται αδυναμία και δεν μπορούν να καθορισθούν άλλες χρήσεις γης και να χωροθετηθούν άλλες δραστηριότητες σε πάσης φύσεως αγροτικές – γεωργικές γαίες ανά την επικράτεια». Ατυχώς το έγγραφο με το παραπάνω περιεχόμενο που απευθυνόταν από 3.11.2006 προς όλες τις Νομαρχιακές Επιτροπές Χωροταξίας και Περιβάλλοντος (ΝΕΧΩΠ) της χώρας παραμένει ακόμη στα συρτάρια του υπουργείου και δεν αποστέλλεται στους παραλήπτες.
* Οι επιτροπές
Οι ΝΕΧΩΠ ως και το τέλος του 2005 συνέχιζαν να στηρίζονται στη με κάθε τρόπο καθοδήγηση που τους παρείχε από το 1983 το Τμήμα Χωροταξίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης προκειμένου να γνωμοδοτήσουν για τις χωροθετήσεις των πάσης φύσεως δραστηριοτήτων στον αγροτικό χώρο. Η συγκρότηση αυτών των επιτροπών ωστόσο σταμάτησε προσωρινά το 2006 και πολλοί νομάρχες άρχισαν να βομβαρδίζουν το Τμήμα Χωροταξίας με επιστολές και να ζητούν σχετικές οδηγίες. Ο νομάρχης Καστοριάς, π.χ., κ. Π. Πετρίδης σε έγγραφό του (16.1.2006) αναφέρει χαρακτηριστικά ότι, αν δεν συγκροτηθεί νέα ΝΕΧΩΠ, αδυνατούν να γνωμοδοτήσουν για οποιοδήποτε έργο! Το ίδιο αναφέρει σε έγγραφό του (17.1.2006) και ο διευθυντής της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης Τρικάλων κ. Β. Γκορίτσας.
Την ίδια ώρα άλλες νομαρχίες (Λευκάδας και Μεσσηνίας) άρχισαν να πιέζουν για τον αποχαρακτηρισμό εκτάσεων υψηλής παραγωγικότητας για λόγους «δημοσίου συμφέροντος». Η μεταβολή της χρήσης, σύμφωνα με ένα «παράθυρο» της νομοθεσίας, μπορεί να γίνει «εφόσον πρόκειται για την εκτέλεση στρατιωτικών έργων που αφορούν την εθνική άμυνα της χώρας, καθώς και για την εκτέλεση μεγάλων αναπτυξιακών έργων του Δημοσίου και των ΟΤΑ». Η συγκεκριμένη διάταξη του νόμου ερμηνεύεται πολλές φορές κατά το δοκούν, με αποτέλεσμα οι νομαρχίες να προχωρούν από μόνες τους στον αποχαρακτηρισμό εκτάσεων.
Καθώς οι πιέσεις αυξάνονται, ο προϊστάμενος του Τμήματος Χωροταξίας κ. Α. Κατζηλάκης στέλνει επανειλημμένως εδώ και δύο χρόνια ενημερωτικά σημειώματα στον υπουργό κ. Μπασιάκο και ζητεί να συγκροτηθεί η Επιστημονική Επιτροπή που θα καθορίσει τα κριτήρια ποιοτικής κατάταξης της αγροτικής γης. Η πολιτική ηγεσία όμως δεν απαντά καθώς, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου, θέλει να προωθήσει τις αλλαγές που έκανε με τον νόμο 3399/2005 – τροποποίηση του άρθρου 56 του Ν. 2637.1998 – σύμφωνα με τις οποίες «η γη που κείται εκατέρωθεν του άξονα εθνικών οδών και σε βάθος μέχρι 600 μέτρων» δεν μπορεί να χαρακτηριστεί γη υψηλής παραγωγικότητας, ενώ πράξεις χαρακτηρισμού που εκδόθηκαν ως τη δημοσίευση του νόμου είναι «αυτοδικαίως άκυρες».
* Το σχέδιο
Τον Ιανουάριο του 2006, καθώς το υπουργείο δεν προχωρούσε στη σύσταση επιτροπής για τον καθορισμό των κριτηρίων ποιοτικής κατάταξης της γεωργικής γης, το Τμήμα Χωροταξίας συντάσσει και στέλνει στην πολιτική ηγεσία σχέδιο εγκυκλίου για τη συγκρότηση των ΝΕΧΩΠ ώστε να συνεχίσει να υπάρχει ένα όργανο που θα γνωμοδοτεί για τις αιτούμενες χωροθετήσεις δραστηριοτήτων αλλά και για το αν μια περιοχή στην οποία πρόκειται να γίνει κάποιο έργο χαρακτηρίζεται ή όχι υψηλής παραγωγικότητας έκταση. Το σχέδιο υπογράφουν ο προϊστάμενος Χωροταξίας κ. Α. Κατζηλάκης, ο κ. Ι. Βαλακάκης από τη Διεύθυνση Χωροταξίας και Προστασίας Περιβάλλοντος και η κυρία Βασιλεία Τσουρίδου από τη Γενική Διεύθυνση Ερευνας και Εφαρμογών. Λίγες ημέρες αργότερα ο ΓΓ του υπουργείου κ. Κ. Σκιαδάς στέλνει, διά του συνεργάτη του κ. Α. Μπαλτά, πίσω την εγκύκλιο ανυπόγραφη με την αιτιολογία ότι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης είναι αναρμόδιο! Αν όμως το υπουργείο είναι αναρμόδιο, πώς είχε αποστείλει στις νομαρχίες αντίστοιχη εγκύκλιο το 2003 για τη συγκρότηση των προηγούμενων ΝΕΧΩΠ; Και γιατί υπήρξαν οι φωνές διαμαρτυρίας των Τρικάλων και της Καστοριάς;
* Οι αντιδράσεις
Τα όσα «καινοφανή» «θεσπίζονται» με τον νόμο 3399/2005 για τη γη υψηλής παραγωγικότητας έχουν προκαλέσει την αντίδραση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. «Αποχαρακτηρίζεται πολύτιμη γη – συνολικά 1.200 μέτρων – ένθεν και ένθεν της εθνικής οδού ή επαρχιακού δρόμου (προηγηθείσης ΚΥΑ)» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» το μέλος του Κοινοβουλευτικού Συμβουλίου του ΠαΣοΚ και υπεύθυνος Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Βαγγέλης Αργύρης. Και προσθέτει: «Πρόκειται για μια παράγραφο κρυμμένη στις λοιπές διατάξεις του νόμου που βάζει ταφόπλακα στην ελληνική γεωργία». Οπως δε επισημαίνει, στα προβλήματα που έχει η ελληνική γεωργία είναι και το έλλειμμα πολιτικής για τη γη. «Η μεγάλη μας αδυναμία ήταν και είναι οι μικρές εκμεταλλεύσεις, απόρροια του μικρού κλήρου. Εθνική πολιτική θα έπρεπε να είναι η περιφρούρηση της παραγωγικής γης. Εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Προκειμένου να εξυπηρετεί μικρά ή μεγάλα συμφέροντα, η ΝΔ με νόμο δίδει βορά σε άλλες χρήσεις εκατομμύρια στρέμματα καλής γεωργικής γης σε όλη τη χώρα. Τα στρέμματα αυτά βρίσκονται εντός αρδευτικών εκτάσεων με έργα υποδομής που έγιναν με μεγάλο κόστος» επισημαίνει ο κ. Αργύρης. Το κράτος σε τιμές 2000 πλήρωνε 700.000 δραχμές ανά στρέμμα για αποστραγγιστικά έργα, έργα αγροτικής οδοποιίας, αρδευτικά και αναδασμού. «Τα έχουμε αγορασμένα» λέει χαρακτηριστικά. Και καταλήγει: «Ο νόμος αυτός είναι ο προάγγελος του τι θα ακολουθήσει με το άρθρο 24».
* Το Σύνταγμα
Η πολιτεία έχει αναγνωρίσει κατ’ αρχήν την αναγκαιότητα της προστασίας της γεωργικής γης και έχει θεσπίσει σχετική συνταγματική διάταξη, για την οποία υπάρχει και σχετική νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Σύμφωνα με την απόφαση 3698/2000 (Τμήμα Ε´) του ΣτΕ, «… φυσικό περιβάλλον εμπίπτον στην προστασία του άρθρου 24, παρ. 1, του Συντάγματος αποτελούν όχι μόνο τα φυσικά οικοσυστήματα αλλά και τα τεχνητά, ιδίως δε η γεωργική γη, της οποίας η διατήρηση και ορθή διαχείρισις είναι ουσιώδης όρος της βιωσίμου αναπτύξεως, ως αποτελούσα την αναντικατάστατον βάσιν του ανθρωπογενούς παραγωγικού συστήματος. Υπό την έννοια δε αυτήν η Agenda 21 επιβάλλει την καταγραφήν και συστηματικήν διαχείρισιν της γεωργικής γης, απαγορεύει την υποβάθμισίν της και συνιστά την ανάκτησίν της. Ταύτα ισχύουν κατά μείζονα λόγον προκειμένου περί κατ’ εξοχήν της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, της οποίας η κατ’ αρχήν διατήρηση και προστασία είναι συνταγματικώς επιβεβλημένη. Επομένως, κατά την υπό του κράτους άσκηση της χωροταξικής πολιτικής και της οικιστικής ανάπτυξης, σύμφωνα με τους κανόνες της βιώσιμης ανάπτυξης, πρέπει να προστατεύεται και να διατηρείται η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, η διαφύλαξη της οποίας εξυπηρετεί επιπλέον και αναπτυξιακούς στόχους, αποκλειομένης κατ’ αρχήν της οικιστικής εκμεταλλεύσεώς αυτής…».
Από την πλευρά τους, οι επιστήμονες προκειμένου να τονίσουν τη σπουδαιότητα της αγροτικής γης δίνουν έμφαση στην αναλογία πληθυσμού – εδάφους και θεωρούν αποδεκτό ότι τέσσερα (4) στρέμματα κατ’ άτομο είναι απαραίτητα για να είναι ένα κράτος αύταρκες σε τρόφιμα. Στην Ελλάδα σήμερα η σχετική αναλογία είναι 3,39 στρέμματα ανά κάτοικο.
