Στον μόλο της Καλαμάτας εδώ και δύο μήνες είναι δεμένο ένα πλοίο. Το όνομά του «Καπετάν Μπάμπης». Οσο για το πλήρωμά του… και ο πολυμήχανος Οδυσσέας να το είχε προσλάβει στον γυρισμό από την Τροία στην Ιθάκη, οι ναύτες του λιγότερα μαρτύρια θα είχαν περάσει…
Ηταν πριν από δύο χρόνια που το πλήρωμα του «Καπετάν Μπάμπης» πρωτάκουσε το τραγούδι των Σειρήνων. Στο κάλεσμά τους να κωφεύσει δεν μπορούσε γιατί ήταν ο ήχος του πανομοιότυπος με κουδούνισμα άπειρων χρυσών λιρών… Οι Σειρήνες εκείνες, βλέπετε, τραγουδούσαν την ιστορία ενός γερμανού αξιωματικού της Βέρμαχτ, του Μαξ Μέρτεν. Και έλεγαν ότι ο Μαξ ήταν άπληστος άνθρωπος από τις 9.000 οικογένειες Εβραίων της Θεσσαλονίκης που έστειλε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έκλεψε ολόκληρο θησαυρό: πενήντα σεντούκια γεμάτα χρυσάφι, αξίας 850 δισ. δρχ.! Τα φόρτωσε σε ένα πλοίο, το οποίο ύστερα βύθισε στα ανοιχτά της Καλαμάτας, νότια του κάβου «Νησακούλι» του ακρωτηρίου Ακρίτας, για να το βρει τον καιρό της ειρήνης… Μόνο που μετά τον πόλεμο ο Μαξ βρέθηκε στη φυλακή γιατί, θα το ξέρετε, όταν πρόκειται για αληθινά παραμύθια εκείνοι που τα διηγούνται ζουν πράγματι καλύτερα από εκείνους που τα έζησαν…
Οταν πια ο Μαξ εξέτισε την ποινή του, δεν αποτόλμησε να γυρίσει στην Ελλάδα για να πάρει τον θησαυρό ως το 1976, που πέθανε, φοβόταν μήπως ανακαλύψουν ότι τον είχε κλέψει και τον φυλακίσουν ξανά. Οσο για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης, οι πιο πολλοί δεν επιβίωσαν του πολέμου. Από τις 50.000 μόνο 6.000 απέμειναν ζωντανοί. Και έτσι κάπως η ιστορία χάθηκε στον λαβύρινθο της μνήμης.
Ωσπου ενεφανίσθη η… Αριάδνη της ιστορίας μας, με τον μίτο ανά χείρας. Το όνομά της «Πληροφοριοδότης Χ» έτσι τον αποκαλούν οι ελάχιστοι που τον γνωρίζουν. Και λένε ότι είναι κάποιος 64χρονος Γερμανός, που έτυχε να φυλακισθεί στο διπλανό κελί του Μαξ και να ακούσει την ιστορία του. Οσο για τον μίτο που κρατά, είναι οι συντεταγμένες του σημείου όπου ο Μαξ πόντισε τα 50 σεντούκια. Με αυτές τις συντεταγμένες καλά φυλαγμένες στον νου ο μυστηριώδης κύριος Χ πήγε στο Κεντρικό Ισραηλινό Συμβούλιο (ΚΙΣ) και υποσχέθηκε ότι θα τις αποκαλύψει, με αντάλλαγμα το ένα τέταρτο του θησαυρού.
Αυτά τραγουδούσαν πριν από δύο χρόνια οι Σειρήνες διά στόματος Κεντρικού Ισραηλινού Συμβουλίου. Και όπως ήταν φυσικό, το πλήρωμα του «Καπετάν Μπάμπης» ξελογιάστηκε… Οι δύτες του δέχθηκαν να τους προσλάβει το ΚΙΣ, για να είναι εκείνοι που θα βρουν τον θησαυρό. Αλλά ο άγριος Ποσειδώνας παραμόνευε: στη σύγχρονη εκδοχή του, γραβατωμένος γραφειοκράτης πλέον, αντί τρίαινας κρατούσε τον νόμο του 1934, που προβλέπει αφενός ότι το κράτος θα πάρει τον μισό θησαυρό (και τον άλλο μισό θα μοιρασθούν οι Ισραηλίτες με τον κύριο Χ) και αφετέρου ότι η ανάσυρση θησαυρού σε στεριά ή θάλασσα είναι ένα και το αυτό πράγμα (το ’34, βλέπετε, οι δύτες σε ελάχιστο βάθος μπορούσαν να φθάσουν). Εξαιτίας του συγκεκριμένου νόμου, η διαδικασία έκδοσης αδειών μετεβλήθη σε μαραθώνιο ενάμισης χρόνος χρειάστηκε για να μαζευτούν όλα τα απαιτούμενα έγγραφα… Οταν πια το πλήρωμα με το πακέτο των αδειών ανά χείρας έδεσε το καράβι του στον μόλο της Καλαμάτας στα μέσα του Ιουνίου, ένα μονάχα πράγμα τους χώριζε από τον θησαυρό: η καθαρά τυπικού χαρακτήρα έγκριση της Κτηματικής Υπηρεσίας Μεσσηνίας για την έναρξη της έρευνας. Ή τουλάχιστον έτσι νόμιζαν.
Εν μια νυκτί ενέσκηψε εκ νέου η Σκύλλα της γραφειοκρατίας· κωλυσιεργώντας ασυστόλως η Κτηματική Υπηρεσία ηρνείτο την έκδοση της άδειας. Από κοντά και η Χάρυβδη του Δημοσίου, να παλεύει να τσακίσει τα σχέδιά τους εμπλέκοντας διάφορες κρατικές υπηρεσίες, όπως το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΚΘΕ), στην ανέλκυση του θησαυρού. Μετά τους περιέλαβε η Κίρκη των εφημερίδων της Καλαμάτας μπορεί να μην τους μεταμόρφωσε σε γουρούνια, τους αντιμετώπισε όμως αναλόγως υπαινισσόμενη ότι επαγγελματίες άνθρωποι ετοιμάζονται να κλέψουν τον θησαυρό…
Σήμερα πλέον, αποκαμωμένοι και απογοητευμένοι, οι δύτες αναβιώνουν κλίμα ανάλογο του νησιού των Λωτοφάγων, το οποίο για τις ανάγκες του μαρτυρίου τους έχει μεταφερθεί στο λιμάνι της Καλαμάτας… Αν οι δύτες όταν πρωτοέδεσαν εκεί πίστευαν ότι είναι θέμα ημερών (αν όχι ωρών) να τους δοθεί η άδεια, και έτσι έκαναν κάθε μέρα προετοιμαστικές καταδύσεις, τώρα πια δεν βουτούν τόσο συχνά. Τα πούλια από το τάβλι στο κατάστρωμα παίρνουν τα απογεύματα φωτιά· όσο για τα βράδια… στα μαγαζιά της πόλης μόνο που δεν τους χαιρετούν διά χειραψίας. Και οι ημέρες περνούν, καθεμιά πανομοιότυπη με την προηγούμενη ή περίπου. Γιατί στο σενάριο της «ημέρας της Μαρμότας» που βιώνουν προβλέπεται απαραιτήτως μια αλλόκοτη εμπειρία ανά 24ωρο. Οπως αυτή της Τετάρτης που μας πέρασε, ας πούμε.
* Ραβδοσκόπος εν δράσει
Νωρίς το πρωί ένας κύριος ενεφανίσθη ξάφνου στην προκυμαία με ένα ραβδί στο δεξί χέρι. Πλησίασε το σκάφος και ζήτησε να συμμετάσχει στις ασκήσεις της ημέρας καθ’ ότι είναι «συνάδελφος». Οι δύτες παραξενεύτηκαν αλλά, επειδή δεν είναι αγενείς, τον δέχθηκαν στο κατάστρωμα. Με το που πήραν μπρος οι μηχανές, ο κύριος φρόντισε να διευκρινίσει τη… συναδελφική του ιδιότητα. Δήλωσε και εκείνος κυνηγός θησαυρών. Μόνο που χρησιμοποιούσε διαφορετική μέθοδο στην ανεύρεσή τους, την οποία και ανέλυσε εκτενώς: ήταν η μέθοδος της ράβδου! Βλέπετε, όπως εξήγησε ο κύριος, το ραβδί που κουβαλούσε μαζί του δεν ήταν μια τυχαία βέργα. Τα δύο σιδεράκια που είχε καρφωμένα επάνω της τα είλκυε… ο χρυσός. Και ο κύριος ήταν απολύτως βέβαιος ότι με το που θα περνούσε πάνω από τον θησαυρό το σκάφος τα σιδεράκια θα άρχιζαν να κουνιούνται. Το οποίο βεβαίως συνέβαινε καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, αφού το μεν πλοίο κουνούσε, τα δε σιδεράκια δεν ήταν και τόσο στέρεα προσαρμοσμένα στο ξύλο. Το αποτέλεσμα ήταν ο «ραβδοσκόπος» (έτσι τον ονόμασε εκ των υστέρων σύσσωμο το πλήρωμα) να ωρύεται ανά πεντάλεπτο από την αρχή ως το τέλος της πλεύσης: «Εδώ! Εδώ είναι ο θησαυρός! Δεν βλέπετε; Κουνιέται το ραβδί!».
Στην αρχή το χάπενινγκ φάνηκε στους ναύτες αρκούντως φαιδρό (κρύβονταν στις κουκέτες τους και ξεκαρδίζονταν…). Μόνο που στη συνέχεια το γέλιο τούς βγήκε ξινό. Διότι ο εν λόγω κύριος τους είπε ότι αυτός εξασφάλισε την άδεια που εκείνοι μήνες παλεύουν να αποκτήσουν. Δηλαδή και το υπουργείο Εξωτερικών και η Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου Μεσσηνίας έχουν εγκρίνει τη διά της βακτηρίας αναζήτηση του θησαυρού από μέρους του! Βεβαίως η Κτηματική Υπηρεσία αρνείται ότι χορήγησε άδεια. Ο αναπληρωτής προϊστάμενός της κ. Χρήστος Δρίλιας λέει ότι ουδέποτε εδόθη η εν λόγω άδεια απλώς ο ραβδοσκόπος απευθύνθηκε σε αυτούς και εκείνοι τον παρέπεμψαν στο υπουργείο Εξωτερικών. Αλλά πάλι, ποιος μπορεί να ξέρει; Τα γεγονότα δείχνουν ότι οι εκπρόσωποι της Κτηματικής έχουν αναγάγει σε φιλοσοφία ζωής το γνωστό «ήξεις αφήξεις…».
Οταν «Το Βήμα» απευθύνθηκε σε αυτούς για να λύσουν το μυστήριο της άδειας του «Καπετάν Μπάμπης», της οποίας η τύχη από τις 27 Ιουνίου (τότε υπεβλήθη η αίτηση) και μέχρι τούδε αγνοείται, ο κ. Δρίλιας χαμογέλασε πλατιά. Μετά Βαΐων και κλάδων ανακοίνωσε ότι «τώρα τελείωσαν όλα αυτά, ο προϊστάμενος μόλις μου είπε πως δόθηκε η άδεια στο «Καπετάν Μπάμπης»»… Αλλο αν δέκα λεπτά αργότερα, όταν ζητήσαμε να δούμε την άδεια, απάντησε ότι «ε, αυτό δεν γίνεται. Αφού ακόμη ο προϊστάμενος κάνει διορθώσεις στο κείμενο!». Ο εν λόγω προϊστάμενος ονομάζεται Γιώργος Ηλιόπουλος. Είναι ο άνθρωπος εξαιτίας του οποίου από τον Ιούνιο και μετά οι δύτες του «Καπετάν Μπάμπης» εύχονται να ήξεραν βουντού…
* Ο Σολομών της Κτηματικής
«Από τότε που ήρθαμε κάθε ημέρα μας λέει «αύριο θα πάρετε την άδεια»» λέει ο υπεύθυνος του καταδυτικού συνεργείου κ. Χαράλαμπος Γκαζινάκης. «Στην πραγματικότητα το να τη συντάξει είναι θέμα μιας ώρας». Πόσο πήρε η εργασία μιας ώρας στον κ. Ηλιόπουλο; Μέχρι στιγμής περί τις 47 ημέρες! Αντιμετώπισε, βλέπετε, σημαντικά προβλήματα. Πρώτον, πρέπει να οριστεί μια επιτροπή εποπτείας των ερευνών, της οποίας τα μέλη είναι δημόσιοι υπάλληλοι και συνεπώς… δεν μπορούν να εργάζονται 12 ώρες την ημέρα τόσο θα διαρκεί η έρευνα! Είς των δημοσίων υπαλλήλων δε έφθασε στο σημείο να ρωτά το πλήρωμα του σκάφους: «Και σε εμάς ποιος θα πληρώσει τις υπερωρίες μας;». Το πρόβλημα αυτό λύθηκε τελικώς απεφασίσθη η επιτροπή να δουλεύει σε βάρδιες… Δεύτερο πρόβλημα, από ποιο σκάφος θα επιβλέπει η επιτροπή αφού στο «Καπετάν Μπάμπης» τα μέλη της δεν χωρούν; Βεβαίως υπάρχει σκάφος του ΣΔΟΕ στην περιοχή, άκρως κατάλληλο για τη συγκεκριμένη αποστολή, αλλά ο κ. Ηλιόπουλος διά στόματος κ. Δρίλια λέει ότι αυτό το σκάφος δεν του κάνει, διότι «πού θα βάλουν οι άνθρωποι ένα τραπέζι να καθήσουν, να κάνουν άνετα τη δουλειά τους;». Τελικώς και αυτό το θέμα λύθηκε αλλά με σχετικώς αλλόκοτο τρόπο. Θα έρθει, λέει, το σκάφος του Λιμενικού που κυνηγά λαθρέμπορους στα ανοιχτά της Κρήτης για να βάλει εκεί η επιτροπή το τραπέζι της, ενώ οι λαθρέμποροι του Λιβυκού πελάγους θα τρίβουν τα χέρια τους… Και τρίτον (και σημαντικότερο, καθ’ ότι εξελίχθηκε σε σίριαλ τύπου «Λάμψη»), πώς θα εποπτεύονται οι δύτες στον βυθό, ώστε να διασφαλισθούν τα συμφέροντα του ελληνικού Δημοσίου; Αρχικώς το μυαλό όλων πήγε στο σκάφος «Αιγαίο» του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΚΘΕ), που διαθέτει ένα βαθυσκάφος, το «Θέτις». Ο κ. Δρίλιας λέει ότι επικοινώνησε τηλεφωνικώς με τον πρόεδρο του ΕΚΘΕ κ. Δημήτρη Παπανικολάου, ο οποίος ήταν παντελώς απρόθυμος να βοηθήσει την κατάσταση. «Εμοιαζε χολωμένος που δεν ανέλαβε το ΕΚΘΕ να πραγματοποιήσει την ανέλκυση του θησαυρού. Μου κατέστησε σαφές ότι τώρα το σκάφος βρίσκεται σε άλλη αποστολή και το θέμα είναι τελειωμένο το «Αιγαίο» δεν θα έρθει». Κατόπιν αυτού υιοθετήθηκε η πλέον αποτελεσματική των λύσεων: Διακριτικά ο κ. Ηλιόπουλος… παρέκαμψε το πρόβλημα και απεφάνθη ότι απλώς δεν θα εποπτεύονται οι υποβρύχιες έρευνες!
Εν ολίγοις, ο κ. Ηλιόπουλος κατανάλωσε ενάμιση μήνα για να βρει στα τρία προβλήματα μια λογική λύση, μια αλλόκοτη λύση και μια… μη λύση. Εννοείται ότι σε αυτό το διάστημα οι υπεύθυνοι του ΚΙΣ έφθασαν σε κατάσταση απελπισίας. «Κάναμε χιλιάδες τηλεφωνήματα» λένε. «Αποτέλεσμα κανένα. Ολο εφευρίσκουν προβλήματα. Τι να πούμε; Πως μας κοροϊδεύουν; Πως μας εμπαίζουν; Εχει και η υπομονή όρια…». Ακόμη και ο γάλλος ωκεανογράφος που έχει αναλάβει να μαγνητοσκοπεί τις έρευνες για λογαριασμό γαλλικού καναλιού δηλώνει ότι «με αυτά που βλέπω τσιμπιέμαι να ξυπνήσω». Ο άνθρωπος ήταν στο συνεργείο του Ζακ Υβ Κουστό, και έχει γυρίσει μαζί του όλο τον κόσμο. «Νόμιζα» λέει «ότι οι καταδύσεις στην Κίνα ήταν ό,τι χειρότερο μου έχει τύχει… Πόσο λάθος έκανα!».
Οσο για τον έλληνα χρηματοδότη του συνεργείου ανέλκυσης (κάποιες πληροφορίες λένε ότι το ΚΙΣ προς το παρόν δεν έχει ξοδέψει ούτε μία δραχμή για την υπόθεση «θησαυρός»), διερωτάται πόσο ακόμη φτωχότερο μπορεί να τον καταστήσει η γραφειοκρατία. Εχει φθάσει σε σημείο να υποπτεύεται ότι κάποιος έχει ήδη ανασύρει τον θησαυρό και δεν επιτρέπουν στο συνεργείο του να κάνει έρευνες για να μη βρει τα άδεια αμπάρια και αποκαλυφθεί η απάτη. Το συνεργείο δυτών που έχει έρθει από την Κρήτη έχει ήδη κάνει έξοδα 20 εκατ. δρχ. και έπεται συνέχεια καθημερινά το σκάφος ξοδεύει πετρέλαιο για να βγαίνει στα ανοιχτά και να βουτούν οι δύτες για να συνηθίσει ο οργανισμός τους. Οφείλουν να είναι έτοιμοι όταν (και αν…) έρθει η ώρα για την έρευνα, που θα πραγματοποιηθεί σε βάθος μέχρι και 130 μέτρων.
Εν πάση περιπτώσει, αφού βασάνισε αρκούντως Ισραηλίτες, Γάλλους και Ελληνες, ο κ. Ηλιόπουλος προ δύο ημερών κατέληξε τελικώς σε ένα προσχέδιο της άδειας. Κατόπιν αυτού (και εκτός απροόπτου βεβαίως), οι έρευνες θα ξεκινήσουν την ερχόμενη Παρασκευή. Τότε γιατί δεν χαίρεται το πολύπαθο πλήρωμα του «Καπετάν Μπάμπης»; Διότι (όπως δαγκωμένα μάς διευκρίνισε ο κ. Δρίλιας) το κείμενο της άδειας προβλέπει ότι οι έρευνές τους θα διαρκέσουν πέντε μόλις ημέρες. Αν μέσα σε αυτές δεν βρεθεί ο θησαυρός, το «Καπετάν Μπάμπης» οφείλει να αποχωρήσει για να αναλάβει δράση ο επόμενος που έχει υποβάλει αίτηση για έρευνα. Ελλείψει άλλου υποψηφίου, ο επόμενος είναι ο… ραβδοσκόπος! Κατόπιν όλων αυτών, είναι βέβαιον ότι, αν υπάρχει μετά θάνατον ζωή, ο Μαξ Μέρτεν σε κάποιο καζάνι της Κόλασης γελάει τώρα σαρδονίως…
