Αλληλεγγύη στους πρόσφυγες, ευθύνες στη Δύση και στην κυβέρνηση

«Πόσοι πρόσφυγες πιστεύετε ότι έφτασαν στην Ελλάδα το 2015;». Λιγότεροι από 100.000, απαντά αυθόρμητα ένας στους τέσσερις πολίτες στην έρευνα της διαΝΕΟσις την οποία διενήργησε η Public Issue στα μέσα Ιανουαρίου. Το 18% εκτιμά τον αριθμό των προσφύγων από 100.000 ως 500.000 και μόνο ένας στους πέντε πολίτες δίνει ακριβή απάντηση. Από τις αρχές του 2015 σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι πέρασαν από τις ακτές της Τουρκίας σε κάποιο από τα ελληνικά νησιά προσπαθώντας να φτάσουν σε μία από τις πλούσιες χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μαζική μετακίνηση πληθυσμού στην πρόσφατη Ιστορία και μία από τις σημαντικότερες ανθρωπιστικές κρίσεις που έχει αντιμετωπίσει η Ευρώπη μεταπολεμικά, αλλά η πλειονότητα των Ελλήνων τείνει να υποεκτιμά το πραγματικό μέγεθος των προσφυγικών ροών προς την Ελλάδα. Οι πολίτες αποδίδουν ευθύνες κατά κύριο λόγο στις χώρες της Δύσης και στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων (54%). Ωστόσο δεν απορρίπτουν την Ευρώπη. Σε ποσοστό 60% θεωρούν ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στη Σένγκεν είναι κάτι «πολύ σημαντικό», ακόμη περισσότεροι (84%) πιστεύουν ότι η είσοδος των προσφύγων «πρέπει να ελέγχεται από κοινού με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης» και το 66% απορρίπτει την ιδέα να κλείσει η Ελλάδα τα σύνορά της.

Τα ευρήματα της έρευνας ξαφνιάζουν σε μια συγκυρία που η χώρα πλησιάζει στο όριο της ασφυξίας, με τα καραβάνια των εγκλωβισμένων προσφύγων να αναζητούν με κάθε τρόπο οδούς διαφυγής προς την Κεντρική Ευρώπη αγνοώντας τα κλειστά σύνορα. Οι Ελληνες, αντίθετα με άλλους Ευρωπαίους, παρά την οικονομική κρίση, όχι μόνο δεν στρέφουν την πλάτη τους στους ξεσπιτωμένους αλλά δηλώνουν ότι έχουν αισθήματα συμπάθειας, αλληλεγγύης και υπομονής για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Το 67% των ερωτηθέντων εκδηλώνει θετικά συναισθήματα απέναντι στους πρόσφυγες, το 84% δηλώνει ότι τους συμπαθεί, το 66% έχει θετική εντύπωση για τη λέξη «άσυλο» και το 58% έχει θετική εντύπωση για την έννοια «πολυπολιτισμική κοινωνία». Επιπλέον το 66% απαντά ότι δεν επιθυμεί η Ελλάδα να κλείσει τα σύνορά της προκειμένου να περιοριστούν οι προσφυγικές ροές, όπως προτίθενται να κάνουν άλλες χώρες της Ευρώπης. Αντίστοιχο (66%) είναι το ποσοστό εκείνων που συμφωνούν με την άποψη ότι «οι πρόσφυγες θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στην ελληνική κοινωνία επειδή οι περισσότεροι είναι οικογενειάρχες και φιλήσυχοι άνθρωποι» και ακόμη το 61% πιστεύει ότι «θα μπορούσαν να κάνουν την Ελλάδα δεύτερη πατρίδα τους».

Η ευαισθησία που δείχνουν οι πολίτες για το δράμα των προσφύγων δεν μεταφράζεται και σε ανοχή απέναντι στην κυβέρνηση. Οταν τους ζητείται να αξιολογήσουν τη δουλειά που κάνουν οι φορείς για την αντιμετώπιση του προβλήματος, κατατάσσουν την κυβέρνηση στην τελευταία θέση της κλίμακας, με προτελευταίο τη Frontex. Στην κορυφή βρίσκονται οι κάτοικοι των νησιών, το Λιμενικό, οι εθελοντικές οργανώσεις και ο στρατός. Μέτρια είναι η αξιολόγηση της Εκκλησίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Συνδεδεμένη με την αλληλεγγύη που αισθάνεται μεγάλο μέρος των πολιτών για τους πρόσφυγες είναι και η απάντηση που δίνει το 60% των ερωτωμένων το οποίο θεωρεί ότι πρέπει να μείνουν σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, το 32% ζητεί να μείνουν σε ειδικούς καταυλισμούς για πρόσφυγες και το 81% πιστεύει ότι πρέπει να τους δοθεί άδεια εργασίας. Από την άλλη πλευρά, το 53% των πολιτών θέλει να δεχθεί η χώρα λιγότερους από 10.000 πρόσφυγες για εγκατάσταση –το 17% επιλέγει «κανέναν» -, αριθμός σημαντικά χαμηλότερος από αυτόν που έχει δεσμευθεί η κυβέρνηση να φιλοξενήσει, δηλαδή 50.000-60.000.

Ανάλογα με την ιδεολογική τοποθέτηση, το 45% των δεξιών επιθυμεί το κλείσιμο των συνόρων έναντι του 30% του γενικού πληθυσμού και του 10% των αριστερών. Οι δεξιοί διχάζονται πλήρως στο ερώτημα «πού πρέπει να εγκατασταθούν οι πρόσφυγες οι οποίοι θα παραμείνουν στην Ελλάδα;» –οι μισοί (47%) επιθυμούν να μείνουν σε ειδικούς καταυλισμούς. Το αντίστοιχο ποσοστό σε αυτούς που αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί είναι 21%. «Τι εντύπωση σας προκαλεί η λέξη μουσουλμάνος;». Αρνητική απαντά το 33%, θετική το 29%, καμία εντύπωση το 37%. Παρά ταύτα, το 57% θεωρεί απίθανο το ενδεχόμενο να υπάρξει τρομοκρατική επίθεση από τζιχαντιστές στην Ελλάδα.

Οι μισοί Ελληνες ρίχνουν τις ευθύνες για την προσφυγική κρίση στις χώρες της Δύσης, ένας στους δέκα κατηγορεί και την Τουρκία, ενώ σε ποσοστό 92% πιστεύουν ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν στηρίζει την Ελλάδα στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Είναι εντυπωσιακό ότι το 84% πιστεύει πως η είσοδος των προσφύγων «πρέπει να ελέγχεται από κοινού με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης», παρ’ όλο που το 36% συμφωνεί πως αυτός ο έλεγχος σημαίνει «απώλεια εθνικής κυριαρχίας». Θα πρέπει να ζητήσει η Ελλάδα ανταλλάγματα από τους Ευρωπαίους; Ενας στους δύο Ελληνες (53%) απαντά ότι πρέπει να ζητήσουμε «σημαντική οικονομική και τεχνική βοήθεια», το 22% θέλει «διαγραφή ή ρύθμιση του χρέους» και το 9% «χαλάρωση των όρων του Μνημονίου».

Ενα από τα σημαντικότερα ευρήματα της έρευνας είναι η προσφορά αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες. Το 58% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι έχει εκφράσει έμπρακτα την αλληλεγγύη του προσφέροντας τρόφιμα (39%), ρούχα (31%), χρηματική βοήθεια (10%) και εθελοντική βοήθεια (4%). Η Public Issue έκανε μια προβολή του αποτελέσματος στον γενικό πληθυσμό και κατέληξε στο συμπέρασμα πως, αν οι απαντήσεις είναι ειλικρινείς, περισσότεροι από 5.000.000 συμπολίτες μας βοήθησαν με κάποιον τρόπο τους πρόσφυγες το προηγούμενο διάστημα. Αν ισχύει, πρόκειται ίσως για μία από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις αλληλεγγύης στη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η διαΝΕΟσις
Η διαΝΕΟσις είναι ένας ανεξάρτητος, ιδιωτικός, μη κερδοσκοπικός ερευνητικός οργανισμός που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 2015 από τον Δημήτρη Δασκαλόπουλο. Δεν συνδέεται με κόμματα ή πολιτικές παρατάξεις, δεν αποτελεί οργανισμό lobbing και δεν εκφράζει τα συμφέροντα κανενός επιχειρηματικού τομέα ή οργανισμού. Η δραστηριότητά της κατευθύνεται από ένα Συμβουλευτικό Σώμα 30 μελών και διοικείται από ένα ολιγομελές Εποπτικό Συμβούλιο, με μέλη πρόσωπα όπως ο Νικηφόρος Διαμαντούρος, ο Αντώνης Τριφύλλης, ο Σπύρος Φλογαΐτης κ.ά. Γενικός διευθυντής είναι ο Διονύσης Νικολάου. «Στόχος μας είναι να συμβάλουμε στην προσπάθεια ανασυγκρότησης και ανάπτυξης του τόπου μέσα από στοχευμένες μελέτες και σχέδια που θα δίνουν λύσεις στα προβλήματα της χώρας» παρατηρεί ο διευθυντής Ερευνών Κυριάκος Πιερρακάκης.