Ο Τζέιμς Σταυρίδης δεν χρειάζεται συστάσεις. Ο ναύαρχος ε.α., πρώην στρατιωτικός διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη και σήμερα πρύτανης της Σχολής Φλέτσερ για τη Νομική και τη Διπλωματία του Πανεπιστημίου Ταφτς της Βοστώνης, βρέθηκε στην Αθήνα ως προσκεκλημένος του Ιδρύματος «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής» για μια ομιλία με τίτλο «Η διεθνής ασφάλεια τον 21ο αιώνα». Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αθήνα, όπου είχε πολύ ενδιαφέρουσες επαφές, μεταξύ των οποίων με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, μίλησε στο «Βήμα» για το ταραγμένο γεωπολιτικό τοπίο, την Ελλάδα, το Κυπριακό, την Τουρκία και την αμερικανική στρατηγική. Αναχώρησε δε τα ξημερώματα της Πέμπτης ώστε να είναι ακριβής στο ραντεβού που είχε με την υποψήφια για το χρίσμα των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον!
Στις 25 Ιανουαρίου έχει προγραμματιστεί συνάντηση για μια νέα απόπειρα επίλυσης της συριακής κρίσης. Ποιοι πρέπει να είναι οι πυλώνες μιας λύσης;
«Οι προοπτικές για μια πολιτικοδιπλωματική λύση ήταν καλύτερες για τη σύνοδο αυτή πριν από την κρίση στις σχέσεις Ιράν – Σαουδικής Αραβίας. Βασικά υπάρχουν τρεις πυλώνες. Ο πρώτος είναι στρατιωτικός. Μακάρι να μη χρειαζόταν να χρησιμοποιήσουμε σκληρή ισχύ αλλά πρέπει. Θα χρειαστεί επίσης να εστιάσουμε στη χρήση ήπιας ισχύος. Απαιτείται έμφαση στην επικοινωνιακή στρατηγική, στην ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων πόλεων. Αυτό θα είναι δύσκολο και κοστοβόρο. Αν όμως δεν γίνει, θα χρειαστεί να επαναλάβουμε τη χρήση στρατιωτικής ισχύος».
Και η πολιτική λύση;
«Η εγγύτερη αναλογία σε ό,τι συμβαίνει σήμερα στη Συρία είναι οι πόλεμοι της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Αν δείτε τι συνέβη στη Βοσνία πριν από περίπου 20 χρόνια, έχει πολλές ομοιότητες με τη Συρία. Πώς λύθηκε το πρόβλημα; Στο πολιτικοδιπλωματικό επίπεδο, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, το ΝΑΤΟ συνεργάστηκαν, δημιούργησαν μια λύση έπειτα από διαπραγματεύσεις που ονομάστηκε Συμφωνία του Ντέιτον. Ουσιαστικά επρόκειτο για μια έξωθεν επιβληθείσα λύση. Αναμφίβολα θα χρειαστούν η αποστολή μιας ειρηνευτικής δύναμης, η θέσπιση νέου Συντάγματος και η διενέργεια εκλογών. Θα πρέπει να δείξουμε υπομονή στην έξοδο του Ασαντ! Θυμηθείτε πόσα χρόνια χρειάστηκαν για να φύγει ο Μιλόσεβιτς».
Πόσο σας ανησυχεί η κρίση στις σχέσεις Ριάντ και Τεχεράνης;
«Πάρα πολύ, διότι η συμμετοχή τους στην επίλυση του Συριακού είναι απαραίτητη. Εχουμε δει στο παρελθόν τι συνέβη όταν στους κόλπους μιας θρησκείας συγκρούονται δύο χώρες ή ομάδες χωρών που ανταγωνίζονται τόσο θρησκευτικά όσο και γεωπολιτικά».
Η σημερινή Τουρκία μοιάζει με γρίφο. Πόσο σημαντική είναι για τη Δύση;
«Κακά τα ψέματα, η Τουρκία είναι πολύ σημαντική. Είναι βασικά μια δυτικότροπη χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ και ίσως μελλοντικά μέλος της ΕΕ. Κλειδί για το πώς θα μπορούσαμε να διαχειριστούμε την Τουρκία είναι, μεταξύ άλλων, η λύση του Κυπριακού. Σήμερα φαίνεται ότι έχουμε την καλύτερη ευκαιρία εδώ και δεκαετίες να βρούμε μια λύση. Θα χρειαστεί συμβιβασμός στο πρόβλημα της ασφάλειας, αλλά Ελλάδα και Τουρκία εμφανίζονται ανοιχτές. Οι ΗΠΑ και η Βρετανία έχουν επενδύσει σε αυτό και θα ήθελαν να δουν να καταλήγουμε σε μία λύση. Η Κύπρος έχει επίσης, δυνητικά, σημαντικά αποθέματα υδρογονανθράκων. Πέραν του Κυπριακού, πρέπει να συμπεριλάβουμε την Τουρκία στις συνομιλίες μας σε διάφορα ζητήματα. Ευτυχώς είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Σε ό,τι αφορά την ΕΕ, πρέπει να ανοιχτεί προς την Τουρκία. Η προσφυγική κρίση ίσως κάνει την Αγκυρα δεκτικότερη στη συνεργασία με Ευρωπαίους και Αμερικανούς. Το χειρότερο θα ήταν η Τουρκία να απομακρυνθεί από την Ευρώπη διότι θα στραφεί στον ισλαμισμό».
Το ΝΑΤΟ προετοιμάζει μια στρατηγική για τον Νότο. Ποια θα είναι τα στοιχεία της;
«Το ΝΑΤΟ πρέπει να αρχίσει να κάνει έναν ρεαλιστικό επιχειρησιακό σχεδιασμό για τον Νότο που σήμερα παραμένει ψυχροπολεμικός. Δεύτερον, η Συμμαχία θα ασχοληθεί περισσότερο με θαλάσσια ζητήματα. Το μακρύτερο σύνορο που έχει το ΝΑΤΟ είναι η Μεσόγειος, ωστόσο δεν κάνει τις επενδύσεις που πρέπει για να επιχειρεί εκεί σε θάλασσα και αέρα. Το ΝΑΤΟ έχει ήδη αρχίσει να χρησιμοποιεί μη επανδρωμένα σκάφη για να επιτηρεί τη Μεσόγειο. Επιπλέον, πιστεύω ότι η Συμμαχία θα συμμετάσχει πιο ενεργά στον αγώνα εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα στείλει 100.000 άνδρες, αλλά ίσως 10.000 άνδρες που θα αναλάβουν την εκπαίδευση αρχικά των ιρακινών ενόπλων δυνάμεων ώστε να ανακαταληφθεί η Μοσούλη και ίσως αργότερα των Κούρδων. Θα χρειαστεί ενίσχυση των νατοϊκών υποδομών, με μεγαλύτερη πρόσβαση σε βάσεις σε Ελλάδα, Ιταλία και Νότια Γαλλία. Τέλος, πρέπει να ενισχύσουμε τη συλλογή πληροφοριών. Δεν νομίζω ότι το ΝΑΤΟ έχει… ξυπνήσει ακόμη. Η προσφυγική κρίση και το Ισλαμικό Κράτος θα το αλλάξουν αυτό. Νομίζω ότι η ανάγκη συλλογικής άμυνας είναι μεγαλύτερη στη νότια πτέρυγα από ό,τι αλλού…».
Γνωρίζετε την κριτική που έχει ασκηθεί στον πρόεδρο Ομπάμα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Εσείς τι πιστεύετε;
«Ο πρόεδρος Ομπάμα έχει κυρίως εστιάσει σε ζητήματα εσωτερικής πολιτικής. Οταν κλήθηκε να αντιμετωπίσει εξωτερικές προκλήσεις, υπήρξε μινιμαλιστής σε σχέση με την εμπλοκή των ΗΠΑ. Ως γερουσιαστής παρακολούθησε τον πόλεμο στο Ιράκ. Εκρινε ότι ήταν λάθος και αποτυχία. Το μάθημα όμως που πήρε ήταν ότι εξαιτίας του Ιράκ οι ΗΠΑ δεν πρέπει να βρίσκονται στο Αφγανιστάν ή στη Συρία. Είναι διστακτικός στο να εμπλακεί. Ελπίζω όμως ότι θα διατηρήσει έναν μικρό αριθμό στρατευμάτων στο Αφγανιστάν και ότι θα εμπλακεί δυναμικά εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Πριν από περίπου δύο χρόνια η κυβέρνηση Ομπάμα ανακοίνωσε τη στροφή προς την Ασία. Αυτό δεν έγινε. Γιατί; Η πραγματικότητα του κόσμου είναι τέτοια που οδηγηθήκαμε στην ουκρανική κρίση, στο Συριακό, στο Προσφυγικό. Εργάστηκα για τον πρόεδρο Ομπάμα επί τέσσερα χρόνια. Αν τον συμβούλευα, θα του έλεγα: «Κύριε πρόεδρε, οι ΗΠΑ πρέπει να ηγηθούν εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Διαφορετικά θα υπάρξουν κενό που άλλοι θα επιδιώξουν να γεμίσουν και αναποτελεσματικές λύσεις»».

Συνεργασίες
«Ο Πούτιν επιθυμεί μια θέση στο τραπέζι»

Ποιος είναι ο βασικός στόχος του Βλαντίμιρ Πούτιν και πώς θα μπορούσε η Δύση να συνεργαστεί με τη Μόσχα;

«Ας μην ξεχνάμε ότι η Ρωσία είναι και μέλος του Συνεταιρισμού για την Ειρήνη του ΝΑΤΟ, αν και αυτή η σχέση δεν υπήρξε πολύ παραγωγική, ιδιαίτερα μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Το ΝΑΤΟ και η Δύση θα συνεχίσουν να αντιδρούν, αλλά παράλληλα πρέπει να βρούμε ζώνες συνεργασίας. Κατ’ αρχάς στη Συρία πρέπει να συνεργαστούμε για να υπάρξει ένα πολιτικό αποτέλεσμα. Στο παρελθόν εργαστήκαμε εναντίον της τρομοκρατίας και των ναρκωτικών στο Αφγανιστάν. Η Ρωσία θα μπορούσε να λάβει μέρος σε έναν ανθρωπιστικό στολίσκο στη Μεσόγειο για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Ο Πούτιν επιθυμεί σεβασμό, μια θέση στο τραπέζι, πρόσβαση στη Μεσόγειο, ίσως λιγότερη εμπλοκή των ΗΠΑ στην Ευρώπη, καθώς και ισχυρή φωνή στο εγγύς εξωτερικό της Ρωσίας. Ολα αυτά είναι διαπραγματεύσιμα. Από την άλλη πλευρά, όμως, πρέπει να είμαστε σαφείς: το ΝΑΤΟ θα προστατεύσει τον εαυτό του. Φυσικά, δεν υπάρχει επιστροφή στον Ψυχρό Πόλεμο. Εχουμε διαφωνίες σε ορισμένα θέματα, σε άλλα όμως συνεργαζόμαστε. Ενα τελευταίο σημείο που θα ήθελα να επισημάνω αφορά την Ουκρανία. Η κατάσταση έχει ηρεμήσει, αλλά νομίζω ότι θα δημιουργηθεί άλλη μία «παγωμένη διένεξη». Ωστόσο, αυτό μειώνει τις πιθανότητες λανθασμένων υπολογισμών και μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για συνεργατική σχέση».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ