Την εποχή της τουρκικής εισβολής η Μόσχα παρέμεινε θεατής του κυπριακού δράματος διότι έτσι υπαγόρευαν τα γεωπολιτικά της συμφέροντα. Και τα πρώτα χρόνια της κατοχής, όσο υφίστατο η ΕΣΣΔ, ευνόησε τη διατήρηση του status quo, τη μη λύση του Κυπριακού δηλαδή, ζητώντας συστηματικά την αποχώρηση «όλων των νατοϊκών στρατευμάτων από το νησί» (τουρκικών, αλλά και ελληνικών, και βρετανικών) και την παραμονή της Κύπρου στο Κίνημα των Αδεσμεύτων. Ο Μακάριος ουδέποτε εκλήθη στη Μόσχα και ο Σπύρος Κυπριανού εν τέλει προσκλήθηκε και ταξίδεψε στη σοβιετική πρωτεύουσα στα τέλη του 1982, παραμονές του θανάτου του Μπρέζνιεφ. Ο Κυπριανού πίεζε την κυβέρνηση Τιχόνοφ για κάποια δήλωση στήριξης στο Κυπριακό, αλλά, όπως αποκάλυψε το 2004 ο Νίκος Ρολάνδης που μετείχε στην αποστολή, ο σοβιετικός υφυπουργός Εξωτερικών Μάλχεβ είπε στον κύπριο πρόεδρο: «Δεν σας καλέσαμε εδώ για να καταστρέψετε τις σχέσεις μας με την Τουρκία»!
Οταν η ΕΣΣΔ κατέρρευσε, ο πρώτος πρόεδρος της Ρωσίας Μπορίς Γέλτσιν μοίρασε τον πλούτο της Σοβιετικής Ενωσης σε τυχάρπαστα άτομα, τα οποία εκμεταλλευόμενα την εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου στα ύψη μετά την εισβολή των ΗΠΑ το 2003 στο Ιράκ μετατράπηκαν στους γνωστούς και πανίσχυρους ολιγάρχες. Και η Κύπρος, από σοβιετικό αεροπλανοφόρο, που φοβούνταν οι Δυτικοί ότι θα μετατραπεί, μετατράπηκε σε ρωσικό πλυντήριο. Και από Κούβα σε… Ελβετία της Μεσογείου. Ομως, η Κύπρος έχει εμπλακεί σε νέα περιπέτεια. Οικονομική τη φορά αυτή. Και τώρα παρατηρείται μια απροθυμία της Μόσχας να παρέμβει ουσιαστικά. Παρά το ότι τα συμφέροντά της στην Κύπρο είναι τεράστια.
Για να αντιληφθεί κανείς τη σχέση που έχει αναπτύξει η Ρωσία με την Κύπρο (χάρη βεβαίως στο ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς της Μεγαλονήσου, αλλά και στη σύγχρονη και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και εν γένει τον δυτικό και πολιτισμένο τρόπο λειτουργίας του κυπριακού κράτους), αρκεί να αναλογιστεί ότι τα επενδυτικά κεφάλαια που εισρέουν στη Ρωσία μέσω της Κύπρου φθάνουν και ξεπερνούν κατά καιρούς αυτά που εισρέουν από το Λουξεμβούργο (άλλος φορολογικός παράδεισος με τον οποίο συνεργάζεται η ρωσική επιχειρηματική ελίτ), από την Ολλανδία, ακόμη και από τη Γερμανία.
Σύμφωνα με στοιχεία της ρωσικής πρεσβείας στην Κύπρο, την περίοδο 2005-2010 οι εισροές κεφαλαίων στη Ρωσία από την Κύπρο έφθασαν τα 52 δισ. δολάρια. Και εξ αυτών τα 41,7 δισ. δολάρια επενδύθηκαν την περίοδο 2007-2010. Πρόκειται για κεφάλαια κατά 2,7 φορές υψηλότερα από αυτά που εισέρευσαν στη ρωσική επικράτεια από τη Γερμανία. Οσο για το 2011, οι εισροές κυπριακών επενδύσεων στη Ρωσία έφθασαν στο απίστευτο επίπεδο των 48,5 δισ. δολαρίων! Δεν πρόκειται βεβαίως για κεφάλαια που επενδύουν κύπριοι επιχειρηματίες στη Ρωσία, αλλά για χρήματα που διακινούν Ρώσοι και άλλοι επιχειρηματίες προς τη χώρα τους μέσω Κύπρου.
Ολα αυτά τα κεφάλαια δεν διακινούνται, βεβαίως, μέσα σε βαλίτσες αλλά μέσω των κυπριακών τραπεζών. Στις οποίες, ασφαλώς, σημαντικά μερίδια κατέχουν και ρώσοι επενδυτές και επιχειρηματίες, όπως ο ολιγάρχης Ντμίτρι Ριμπόλοβλεφ, ο οποίος προ τριετίας εξαγόρασε μερίδιο 10% στην Τράπεζα Κύπρου. Οι συναλλαγές κεφαλαίων με τη Ρωσία γίνονται επίσης και μέσω θυγατρικών ρωσικών τραπεζών που εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο. Μερικές φορές με πανηγυρικό τρόπο μάλιστα, όπως της Russian Commercial Bank (RCB), θυγατρικής του κρατικού τραπεζικού κολοσσού VTB (πρώην Vneshtorgbank), από τον (τότε) πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ κατά την επίσκεψή του στη Λευκωσία τον Οκτώβριο του 2010.
Πέρα από τις εισροές ξένων κεφαλαίων στη Ρωσία, μέσω κυπριακών τραπεζών γίνονται και εκροές. Τα κεφάλαια που διακινούνται, μάλιστα, από τη Ρωσία με κατεύθυνση την Κύπρο είναι ακόμη περισσότερα.
«Η ρωσική επιχειρηματική ελίτ χρησιμοποιεί ευρέως την Κύπρο για τις συναλλαγές της και ως φορολογικό παράδεισο και ως εκ τούτου δεν θέλει επ’ ουδενί λόγο να χάσει τις ευκαιρίες πλουτισμού που έχει δημιουργήσει εκεί», δηλώνει στο BBC ο Χούμπερτ Φάουστμαν, καθηγητής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας. Ο καθηγητής προσθέτει ότι στην Κύπρο έχουν εγκατασταθεί ως μόνιμοι κάτοικοι δεκάδες χιλιάδες ρώσοι πολίτες, που ανακάλυψαν πολιτισμικούς και θρησκευτικούς δεσμούς με τον λαό που κατοικεί σε ένα νησί ηλιόλουστο και φιλόξενο. Στους 40.000 υπολογίζονται οι ρώσοι πολίτες που ζουν μονίμως στην Κύπρο.
Τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου η Μόσχα ήθελε να διατηρήσει την ελληνοτουρκική διαμάχη γύρω από το Κυπριακό. Να παραμείνει διχοτομημένη η Κύπρος και φυσικά να αποτραπεί η Ενωση με την Ελλάδα για να αποδυναμωθεί ή έστω να μην ενισχυθεί το ΝΑΤΟ στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Παρά ταύτα, η Λευκωσία ανέκαθεν αντιμετώπιζε τη Μόσχα ως υποστηρικτή των δικαίων της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τα τελευταία χρόνια οι δεσμοί της Μόσχας με τη Λευκωσία έχουν πολλαπλασιαστεί για προφανείς οικονομικούς λόγους. Και τα συμφέροντα της ρωσικής οικονομικής ελίτ στην Κύπρο και του Κρεμλίνου που τη στηρίζει (διότι ο Πούτιν όσους ολιγάρχες αντιπαθεί τους κλείνει στη φυλακή) έχουν επίσης πολλαπλασιαστεί.
Το ερώτημα είναι αν τα συμφέροντα αυτά συνάδουν με τη διαρκή ανάγκη της Μόσχας να έχει με τα νερά της την Τουρκία, που παίζει έξυπνα το παιχνίδι των αγωγών μεταφοράς ενέργειας. Και αν η διπλωματική αυτή υποχρέωση συμβαδίζει με την επιθυμία των Ρώσων να συμμετάσχουν στην εκμετάλλευση της κυπριακής ΑΟΖ –λέγεται ότι ήδη διαπραγματεύονται με τον κύπριο υπουργό Οικονομικών Μιχάλη Σαρρή.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
