Oλα ξεκίνησαν από μια συγκατοίκηση. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο καθηγητής Οικονομετρίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Μ. Σάλλας διέμενε στην ίδια πολυκατοικία με τον τότε πρόεδρο του Πανελλήνιου Συνδέσμου Επενδυτών Χρηματιστηρίου (ΠΑΣΕΧΑ) κ. Γ. Αλβανό. Ο τελευταίος έβαλε την ιδέα στον κ. Σάλλα να ηγηθεί σχήματος επιχειρηματιών που θα αγόραζαν την υπό χρεοκοπία Τράπεζα Πειραιώς, θυγατρική της Εμπορικής Τράπεζας. Πρωταγωνιστές τότε του τραπεζικού συστήματος ήταν η Εθνική και η Εμπορική με τις τρεις θυγατρικές της: την Ιονική, την Αττικής και την Πειραιώς. Η τελευταία είχε κρατικοποιηθεί το 1975 για να «σωθεί» αλλά ο εναγκαλισμός του Δημοσίου την είχε καταστήσει μιας πρώτης τάξεως… προβληματική τράπεζα. Αλλωστε, αυτήν την περίοδο ακόμη και οι leaders του κλάδου αντιμετώπιζαν προβλήματα επιβίωσης.

Η ιδέα ήταν πρωτοποριακή: ο κ. Σάλλας ηγήθηκε ομάδας επιχειρηματιών που εξαγόρασαν την Τράπεζα Πειραιώς, η οποία σήμερα είναι η τέταρτη σε μέγεθος τράπεζα της Ελλάδος. Το μυστικό ήταν ότι οι επιχειρηματίες αυτοί πέρασαν όλες τις τραπεζικές εργασίες τους μέσα από την Πειραιώς, πολλαπλασιάζοντας τα μεγέθη της. Ενδεικτικά, στο εγχείρημα αυτό συμμετείχαν ο κ. Κ. Αγγελόπουλος της Χαλυβουργικής, ο κ. Θ. Βασιλάκης της Αutohellas, ο κ. Π. Ηλιάδης της Σέλμαν, ο όμιλος Φουρ λή, ο κ. Γ. Παπαγεωργίου της Sanyo και πολλοί άλλοι.

Ο κ. Σάλλας έγινε εν μια νυκτί τραπεζίτης και από τότε κατέστη φιγούρα που δεν περνάει απαρατήρητη. Βεβαίως, στον χρηματοοικονομικό χώρο δεν ήταν αλεξιπτωτιστής. Με σπουδές στις οικονομικές επιστήμες και διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης ήταν σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου σε θέματα οικονομίας και από το 1984 ως το 1991 ασκούσε ενεργό ρόλο στις διαδικασίες απελευθέρωσης, εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης της ελληνικής αγοράς και ειδικότερα του χρηματοπιστωτικού τομέα. Διετέλεσε γενικός γραμματέας του υπουργείου Εμπορίου, διοικητής της ΕΤΒΑ, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και πρόεδρος της πρώτης Επιτροπής Εκσυγχρονισμού του Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος, τα έτη 1987-1988.

Η πρόταση του κ. Σάλλα να εξαγοράσει το 77% της Αγροτικής και το 33% του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου είναι μια πρόταση με μετρητά- πολύ σημαντικό- και προέρχεται από έναν όμιλο που έχει στο παρελθόν απορροφήσει με επιτυχία άλλες τράπεζες, μικρότερου βεβαίως μεγέθους. Η Πειραιώς το 1998 προχώρησε στην απορρόφηση των εργασιών της Chase Μanhattan στην Ελλάδα, στην εξαγορά της Τράπεζας ΜακεδονίαςΘράκης και της Credit Lyonnais Ηellas, ενώ στις αρχές του 1999 απέκτησε την Τράπεζα Χίου της οικογενείας Βαρδινογιάννη και απορρόφησε τις εργασίες της Νational Westminster Βank στην Ελλάδα. Το 2000 συγχωνεύθηκε με τις Τράπεζες Μακεδονίας- Θράκης και Χίου. Από τότε ο όμιλος Βαρδινογιάννη είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος της Πειραιώς με μικρό όμως ποσοστό αφού η τράπεζα είναι πολυμετοχική. Το 2002 η Πειραιώς απέκτησε τo 50% της ΕΤΒΑ και το 2003 ολοκλήρωσε την απορρόφησή της.

Η «γιγάντωση» της Πειραιώς τού πιστώνεται, όπως τού πιστώνεται ότι έχει στηρίξει τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου . Εχει αναφερθεί στην ανάγκη συνενώσεων στον κλάδο, έχει υποστηρίξει ότι η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπήσει και έχει στηρίξει μέσα από προγράμματα χρηματοδότησης τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Το σχέδιοτης εξαγοράς
Η πρόταση του Μ. Σάλλα για Αγροτική και ΤΤ είναι στοχευμένη. Η πείρα της Πειραιώς στη λιανική τραπεζική αλλά κυρίως στα επιχειρηματικά δάνεια θα συνδυαστεί με τη μεγάλη ρευστότητα του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Σήμερα, σχεδόν το 50% του ενεργητικού τού ΤΤ είναι «δεσμευμένο» σε ομόλογα. Αν η ρευστότητα αυτή διοχετευθεί στην αγορά, θα κινηθεί εκ νέου η οικονομία. Η εξεύρεση των 701 εκατ. ευρώ του τιμήματος δεν αποτελεί πρόβλημα. Η Πειραιώς διαθέτει περίπου 8 δισ. ευρώ σε ομόλογα αλλά και 51,6 δισ. assets. Τo ύψος του τιμήματος όμως θα αποτελέσει θέμα προς συζήτηση. Επί μία εβδομάδα ο υπουργός Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου υποστήριζε σε κάθε δημόσια εμφάνισή του την ανάγκη συμμαχιών στον τραπεζικό τομέα. Η «πολυπόθητη» πρόταση έρχεται αλλά με 50% discount για την Αγροτική και με 30% premium για το ΤΤ, η μετοχή του οποίου όμως είχε σημειώσει ιστορικά χαμηλά. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ίσως χρειαστεί ο κ. Σάλλας να βελτιώσει την πρόταση ή κάποιοι άλλοι, πιο διορατικοί, εκτιμούν ότι το deal θα υλοποιηθεί, αλλά με χαρτιά, ώστε στο νέο σχήμα το Δημόσιο να είναι ο βασικός μέτοχος.

Η χρηματιστηριακή αγορά υποδέχθηκε την πρόταση πολύ θετικά. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μετοχές των υπολοίπων τραπεζών κινήθηκαν έντονα ανοδικά αφού προεξοφλούνται και νέες κινήσεις. Ιδίως η Εθνική Τράπεζα απελευθερωμένη πλέον από την «υποχρέωση» να διασώσει την Αγροτική μπορεί να προχωρήσει απερίσπαστη σε δικές της συμμαχίες.

Η έλλειψη μεγαλομετόχου στην Τράπεζα Πειραιώς υποχρέωνε τον κ. Σάλλα να επιδιώκει deals με ανταλλαγή μετοχών. Κάπως έτσι η Πειραιώς έχασε την Εργασίας, αφού στην πρόταση Σάλλα για ανταλλαγή μετοχών προτιμήθηκαν τα μετρητά του κ. Σπ. Λάτση. Στις επιχειρηματικές ήττες του κ. Σάλλα συγκαταλέγονται επίσης η αποτυχημένη προσπάθεια το 1999 να αποκτήσει την Ιονική Τράπεζα, η οποία ως γνωστόν πέρασε στον κ. Γ. Κωστόπουλο της Αlpha Βank αλλά και η οπισθοχώρηση στη διεκδίκηση της Τράπεζας Κύπρου, όταν η Πειραιώς είχε αποκτήσει ποσοστό περίπου 8%, κίνησε τις διαδικασίες συγχώνευσης αλλά τελικά πούλησε το ποσοστό της στον κ. Α.Βγενόπουλο. Επίσης, οι αντίπαλοί του υπενθυμίζουν σε κάθε ευκαιρία την πρόβλεψή του το 2000 ότι ο γενικός δείκτης θα αγγίξει τις 7.300

μονάδες.

Ανησυχίες και επιφυλάξεις

Ο Μ. Σάλλας πίσω από τον Ανδρέα Παπανδρέου στην Ιδρυτική Διακήρυξη του ΠαΣοΚ στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 (Φωτ. Αρχείο ΔΟΛ)

Ξένοι αναλυτές ισχυρίζονται επίμονα ότι σε περίπτωση κατά την οποία η πρόταση ναυαγήσει θα στοιχίσει στη χώρα και στις αγορές.Από την άλλη δεν αποφεύγουν να τονίσουν ότι η εξαγορά αυτή δεν λύνει κάποιες από τις βασικές προκλήσεις της εποχής και στην πραγματικότητα διπλασιάζει το στοίχημα για την ελληνική οικονομία καθώς δημιουργεί μεγαλύτερη τράπεζα με πιο συστημική σημασία και πιθανώς αποτρέπει ενδεχόμενη προσπάθεια εξαγοράς εναντίον της Πειραιώς.

Η ικανότητα του Μ. Σάλλα στο να οδηγήσει το νέο σχήμα σε απάνεμα λιμάνια είναι αναμφισβήτητη. Μάλιστα, στην προσπάθεια αυτή, ο κ. Σάλλας θα έχει κοντά του, όπως όλα δείχνουν, έναν συντοπίτη του από την Κρήτη, συνεργάτη από τα παλιά.Τον σημερινό πρόεδρο της Αγροτικής κ. Θ. Πανταλάκη ο οποίος προτού αναλάβει την Αγροτική ήταν αντιπρόεδρος και αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του ομίλου της Πειραιώς. Ο κ. Πανταλάκης θα κληθεί να λύσει τον γόρδιο δεσμό που θα δημιουργηθεί από τον συγκερασμό της διαφορετικής κουλτούρας μεταξύ του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.Το είχε πράξει με επιτυχία και στην Εθνική Τράπεζα από τον Μάρτιο του 1996 ως τον Απρίλιο του 2004 όταν ήταν υποδιοικητής και επικεφαλής αρκετών θυγατρικών και είχε ζυμωθεί στις διαπραγματεύσεις με τους συνδικαλιστές.