Τ α περισσότερα μέσα ενημέρωσης δεν μπήκαν καν στον κόπο να αναφέρουν ότι την 1η Μαρτίου 2007 περίπου 170 ελβετοί στρατιώτες πέρασαν τα σύνορα της χώρας τους με το Λιχτενστάιν. Οχι ότι γίνονται πολλές εισβολές στις Αλπεις, αλλά σύντομα έγινε σαφές ότι επρόκειτο για απώλεια… προσανατολισμού.
Το περιστατικό συνέβη υπό άσχημες καιρικές συνθήκες και στο μέσο της νύχτας, τότε που η Ελβετία δύσκολα ξεχωρίζει από τους γείτονές της. «Ηταν τόσο σκοτεινά εκεί πέρα…» είπε χαρακτηριστικά ένας από τους αποπροσανατολισμένους στρατιώτες.
Η αιφνίδια εισβολή δεν προκάλεσε πολιτική αναταραχή και υποβαθμίστηκε ως γεγονός τόσο από τις πολιτικές αρχές όσο και από τον στρατό. Οι τίτλοι αριστοκρατίας άλλωστε απαγορεύονται στην Ελβετία, ενώ επικεφαλής του Λιχτενστάιν είναι κληρονομικός μονάρχης και το μικρό κρατίδιο επιτρέπει να παίρνουν το τιμόνι οδηγοί που στην Ελβετία θα θεωρούνταν μεθυσμένοι.
Οι ομοιότητες μεταξύ των δύο χωρών ωστόσο είναι περισσότερες από τις διαφορές: η διάλεκτος είναι κοινή, το νόμισμα το ίδιο, ενώ η διάβαση από τη μία στην άλλη είναι σαν να μην υπάρχουν σύνορα.
Πολλοί Ελβετοί βλέπουν το Λιχτενστάιν ως 27ο καντόνι, παρά το γεγονός ότι το πριγκιπάτο εμφανίζεται όλο και πιο ανεξάρτητο τα τελευταία χρόνια: έγινε μέλος του ΟΗΕ πριν από 12 χρόνια (όταν η Ελβετία δεν ήταν) αλλά και της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Περιοχής (η Ελβετία δεν έχει γίνει ακόμη).
Βεβαίως δεν υπήρχε κανένας σοβαρός λόγος εισβολής, δεδομένου ότι το Λιχτενστάιν δεν διαθέτει ούτε απόρρητο πυρηνικό πρόγραμμα ούτε όπλα μαζικής καταστροφής. Για την ακρίβεια δεν έχει καν… στρατό.
Το γεγονός ότι το πεζικό μας έχασε τον προσανατολισμό του δεν προκαλεί καμία έκπληξη σε όποιον γνωρίζει τον ελβετικό στρατό. Ούτε προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι, ενώ οι εισβολείς ήταν ένοπλοι, δεν διέθεταν πυρομαχικά. Τα τουφέκια επίθεσης κατά κανόνα (κάθε ελβετός στρατιώτης φυλάσσει το όπλο του στο σπίτι του) χρησιμοποιούνται μόνο για αυτοκτονίες και άγρια εγκλήματα. Οσον αφορά την υπηρεσία, χρησιμεύουν μόνο στις μεγάλες παρελάσεις- από τις πιο δημοφιλείς ενασχολήσεις του ελβετικού στρατού.
Η Ελβετία είναι ουδέτερη εδώ και 500 χρόνια. Είναι δύσκολο για τον μέσο Ελβετό να φανταστεί ότι η χώρα του κινδυνεύει να δεχθεί επίθεση ή ότι πρέπει να προετοιμαστεί για πόλεμο. Γι΄ αυτό τις τελευταίες δεκαετίες ο στρατός έχει λάβει γραφικό χαρακτήρα. Ως το 1994 χρησιμοποιούνταν ακόμη ταχυδρομικά περιστέρια, ενώ οι μονάδες ποδηλάτων διαλύθηκαν πριν από μόλις τέσσερα έτη. Και μόλις τη δεκαετία του ΄90 η ελβετική στρατιωτική ηγεσία συνειδητοποίησε ότι τα δύο τρίτα των 20.000 και πλέον οχυρών σε όλη τη χώρα είναι άχρηστα και μπορούν να κλείσουν.
Αυτός ο στρατός βρίσκεται σε κρίση από το 1989, όταν με δημοψήφισμα περισσότεροι ψηφοφόροι από το ένα τρίτο αυτών αποφάσισαν ότι η Ελβετία δεν είχε ανάγκη στρατού. Ηταν η χρονιά που χάσαμε τον μόνο πειστικό εχθρό μας, την κομμουνιστική Ανατολική Ευρώπη.
Σήμερα ο ελβετικός στρατός προσπαθεί να νομιμοποιήσει την ύπαρξή του προσφέροντας επείγουσα βοήθεια και ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας σε αθλητικές διοργανώσεις. Η στρατιωτική θητεία ωστόσο παραμένει απαράβατα υποχρεωτική στην Ελβετία όσο και η μοναρχία στο Λιχτενστάιν. Ο μόνος τρόπος να μειωθεί ο αριθμός των στρατιωτών είναι η μείωση του χρόνου της θητείας ή ο χαρακτηρισμός περισσοτέρων στρατευσίμων ως ακατάλληλων. Η ανωτέρω τακτική επέτρεψε τη σημαντική μείωσή του τα τελευταία 12 χρόνια από 600.000 άτομα σε 240.000, ενώ από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου τα κρατικά έξοδα για τον στρατό μειώθηκαν σε 9% από 35% του προϋπολογισμού.
Επειδή οι ελβετοί πολιτικοί δίνουν όλο και λιγότερα χρήματα στον στρατό, πρέπει να βρεθούν οικονομικώς συμφέροντα μέτρα για να βρίσκεται σε απασχόληση. Διότι βέβαια τα παπούτσια στοιχίζουν λιγότερο από τα πυρομαχικά…
Η «εισβολή στο Λιχτενστάιν» ήταν αναμφιβόλως πράξη ανοησίας, αλλά τουλάχιστον ο ελβετικός στρατός γνωρίζει πώς να δώσει αίσιο τέλος σε μια αποτυχημένη στρατιωτική κίνηση: φεύγεις όσο πιο γρήγορα και αθόρυβα μπορείς! Την άλλη ημέρα τηλεφωνείς στον αρχηγό του γειτονικού κράτους για να του ζητήσεις επισήμως και σε χαμηλούς τόνους συγγνώμη.
Ο κ. Πίτερ Σταμ είναι συγγραφέας του μυθιστορήματος «Unformed Landscape» («Ασχημάτιστο Τοπίο»).
