Υψηλές τάσεις

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια περίπτωση «κάλλιο αργά παρά ποτέ». Στην περίπτωσή μας η… περίπτωση αφορά την πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης σχετικά με ολοκληρωτική απαγόρευση σε εξωτερικές καλλιέργειες τριών ευρέως χρησιμοποιούμενων εντομοκτόνων τα οποία πλήθος μελετών έχουν αποδείξει ότι είναι επικίνδυνα για τις μέλισσες.

Ο λόγος για τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα ιμιδακλοπρίδη, κλοθειανιδίνη και θειαμεθοξάμη, ουσίες που επιτίθενται στο νευρικό σύστημα των μελισσών αποπροσανατολίζοντάς τες, καθιστώντας τες ανίκανες να βρουν την τροφή τους και τελικώς αποδεκατίζοντας τους πληθυσμούς τους. Τα συγκεκριμένα εντομοκτόνα θα πάψουν να χρησιμοποιούνται σε όλες τις εξωτερικές καλλιέργειες στην ΕΕ από το τέλος του έτους –μόνη εξαίρεση για τη χρήση τους θα συνεχίσουν να αποτελούν τα κλειστά θερμοκήπια.

Το ότι ελήφθη μια τέτοια απόφαση, έστω και αργά, είναι βήμα θετικό –αυτό δεν αλλάζει βέβαια το γεγονός πως η απόφαση άργησε… όχι μια μέρα αλλά πολλές, παρά το πλήθος στοιχείων που έδειχναν εδώ και χρόνια ότι τα νεονικοτινοειδή αποτελούν «δολοφόνους» των μελισσών. Να σημειωθεί βέβαια ότι από το 2013 η ΕΕ είχε επιβάλει κάποιους περιορισμούς στη χρήση των τριών νεονικοτινοειδών οι οποίοι αφορούσαν τις καλλιέργειες που προσελκύουν τις μέλισσες (όπως το καλαμπόκι, η ελαιοκράμβη και το ηλιοτρόπιο).

Οταν τα επιστημονικά ευρήματα συνέχισαν να αυξάνονται δείχνοντας ότι τα νεονικοτινοειδή μπορούν να περάσουν εύκολα στο έδαφος και να μολύνουν και άλλες καλλιέργειες, καθώς και τα άγρια φυτά, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα και την άγρια ζωή, ξεκίνησε μια μεγάλη αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η οποία περιελάμβανε την εξέταση 1.500 μελετών επί του θέματος. Και με βάση αυτή την αξιολόγηση που δεν άφηνε περιθώρια αμφιβολίας σχετικά με τους κινδύνους από τη χρήση των εντομοκτόνων για τις μέλισσες, ελήφθη τελικώς η ευρωπαϊκή απόφαση –οφείλουμε σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι το τελευταίο ευρωπαϊκό «όχι» στα νεονικοτινοειδή δεν ήταν και το πιο εύκολο, δεδομένων των προσπαθειών της ισχυρής αγροχημικής βιομηχανίας αλλά και εθνικών ενώσεων αγροτών όπως αυτή της Βρετανίας περί του αντιθέτου.

Οπως και να έχει, η πρόσφατη ευρωπαϊκή απόφαση είναι ένα βήμα, σε έναν όμως πολύ μακρύ δρόμο για τη σωτηρία όχι μόνο των μελισσών αλλά και πλήθους άλλων εντόμων, καθώς ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι ακόμα και οι πεταλούδες ή οι βομβίνοι κινδυνεύουν από τα νεονικοτινοειδή. Διότι δεν είναι λίγοι οι ειδήμονες που τονίζουν πως αν αυτά τα χημικά αντικατασταθούν από άλλα νέα συστημικά και νευροτοξικά εντομοκτόνα, απλώς θα έχουμε κάνει… μια τρύπα στο νερό. Και για να μη μας ρουφήξει όλους μια τέτοια «μαύρη τρύπα», αυτό που χρειάζεται είναι μια νέα φιλοσοφία, μια φιλοσοφία βιώσιμης γεωργίας που ελαχιστοποιεί τη χρήση φυτοφαρμάκων ενθαρρύνοντας άλλες μεθόδους καταπολέμησης των ασθενειών των φυτών, όπως η χρήση φυσικών εχθρών των εντόμων-καταστροφέων των καλλιεργειών.

Μπορεί όλα αυτά να σας φαίνονται από… ψιλά γράμματα έως αδιάφορα εάν είστε παιδιά της πόλης, όπως οι περισσότεροι από εμάς, ωστόσο σας πληροφορούμε ότι οι μέλισσες και τα άλλα έντομα αποτελούν αναπόσπαστους κρίκους της αλυσίδας της ζωής στη Γη. Για να καταλάβετε τι εννοούμε, αναλογιστείτε ότι οι μέλισσες είναι από τους κύριους επικονιαστές των φυτών και χωρίς αυτές δεν θα είχαμε τροφή: από τα 100 είδη καλλιεργειών, τα οποία παράγουν το 90% της παγκόσμιας τροφής, 71 επικονιάζονται από τις μέλισσες. Μπορεί να φαίνεται μελοδραματικό, αλλά χωρίς τις μέλισσες η ζωή στον πλανήτη μας θα κατέρρεε. Γι’ αυτό και λέμε «κάλλιο αργά παρά ποτέ», αλλά κάνουμε συγχρόνως λόγο για ένα μόνο βήμα στον δρόμο της σωτηρίας των μελισσών. Ας ελπίσουμε ότι το θετικό ευρωπαϊκό βήμα θα βρει και θετική συνέχεια ώστε να μη φτάσουμε στη στιγμή που θα είναι… πολύ αργά για τα έντομα αυτά, στα οποία οφείλουμε πολύ περισσότερα από όσα νομίζουμε.