Μια τυπική αμερικανική ηθογραφία που εξελίσσεται σε τραγωδία». Ο Μίμης Κουγιουμτζής μάς «συστήνει» το έργο του Εντουαρντ Αλμπι «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;», που παρουσιάζει στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν. Γραμμένο το 1961, έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το 1962 στη Νέα Υόρκη. Τρία χρόνια αργότερα ο Κάρολος Κουν έριξε τη δική του σκηνοθετική ματιά· πρωταγωνιστές ο Γιώργος Λαζάνης και η Νέλλη Αγγελίδου στους ρόλους του Τζορτζ και της Μάρθας.
Στην παράσταση του ’65 ο Μίμης Κουγιουμτζής, με νωπά ακόμη τα χρόνια της Σχολής, έπαιζε τον Νικ, τον άνδρα του νεότερου ζευγαριού· μαζί του η Εκάλη Σώκου στον ρόλο της Χάνι. Θυμάται ότι «ο ρόλος είχε μια ανασφάλεια και μια ανωριμότητα. Για μένα εκείνη η παράσταση είναι μια κακή ανάμνηση.
Στο Υπόγειο είναι πάντα διστακτικοί απέναντι στα έργα που ανέβασε ο Κουν· το ίδιο ίσχυε και για τη «Βιρτζίνια Γουλφ». Το βάρος της ανάμνησης είναι μεγάλο ενδεχομένως και ο φόβος. «Πρέπει όμως να είμαστε πιο τολμηροί και γενναίοι σχετικά με αυτά τα έργα. Κι όσα έργα έχω ανεβάσει ενδιαμέσως, τα δέκα χρόνια της απουσίας του Κουν, χαρακτηρίζονται από μια άλλη ματιά, μια φρεσκάδα. Ετσι τώρα και με τον Αλμπι. Είναι κάτι το διαφορετικό. Εχω μπροστά μου, σαν μια παλιά φωτογραφία, εκείνη την παράσταση και νομίζω ότι κινούμαι αντίθετα. Δεν προσπάθησα να μιμηθώ· αντίθετα, θέλησα να αποφύγω οποιαδήποτε σχέση και να κάνω μια τελείως διαφορετική δουλειά, και σε ύφος και σε υποκριτική. Επιπλέον εδώ υπάρχει ένα διαφορετικό κείμενο, που διαχωρίζει το χθες από το σήμερα, κι αυτό είναι καθοριστικό», λέει ο σκηνοθέτης που αναφέρεται στη μουσικότητα του έργου «σαν παρτιτούρα» και στη σημασία αυτής της μετάφρασης.
Τολμηρό έργο για την εποχή του, όχι μόνο εξαιτίας του λεξιλογίου αλλά και του θέματός του, το «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;», υπογραμμίζει ο Μίμης Κουγιουμτζής, «θα είναι τολμηρό για κάθε εποχή. Και αυτό γιατί εκφράζει τα μύχια πάθη μας, τις αλήθειες που δεν έχουν όρια, βγάζει καταστάσεις και συναισθήματα που δεν είναι εύκολο να δει κανείς απέναντί του. Οταν βλέπουμε τι και ποιοι είμαστε, τρομάζουμε. Θέλουμε ό,τι κάνουμε να κινείται μέσα στα όρια της ευπρέπειας και της κοινωνικής αποδοχής. Με τη «Βιρτζίνια Γουλφ» ξεπερνάμε αυτά τα όρια που δεν αποδέχεται η όποια κοινωνία. Γι’ αυτό και είναι ένα έργο διαχρονικό».
Στην παράσταση του ’97 ο Μίμης Κουγιουμτζής σκηνοθετεί και παίζει τον Τζορτζ, «έναν ευαίσθητο άνδρα που ελίσσεται». Και ενώ η Μάρθα, η γυναίκα του, είναι «άσπρο – μαύρο», εκείνος είναι «χρωματικών αποχρώσεων». Οσο για τη σκηνοθεσία, εξηγεί ότι «δεν ήταν επιλογή μου. Επεδίωξα να βρω σκηνοθέτη, αλλά οι νύξεις που έκανα σε ανθρώπους που θα ήθελα να αναλάβουν την παράσταση απέτυχαν, κυρίως γιατί δεν υπήρχε ο χρόνος. Παρέμεινα λοιπόν στη δική μου βοήθεια. Ωστόσο, μετά από ένα πρώτο διάστημα δουλειάς σημαντικότατο ρόλο έπαιξε η βοηθός σκηνοθέτη, η Ελπίδα Σκούφαλου. Με τη ματιά της οδήγησε ορισμένα πράγματα στον σωστό δρόμο».
Η Μάρθα και ο Τζορτζ είναι το ζευγάρι που δίνει το στίγμα της παράστασης. «Αν αυτοί οι δύο ηθοποιοί είναι έτοιμοι, μπορούν να δώσουν την πορεία της σύγκρουσης, την κορύφωση και την εξέλιξή της». Για την παράσταση του Υπογείου το ζευγάρι που συνθέτουν ο ίδιος με τη Ρένη Πιττακή διαθέτει στέρεη βάση: ηθοποιοί και οι δύο του Θεάτρου Τέχνης, με κοινό παρελθόν και μνήμες, με μαθητεία δίπλα στον Κουν αλλά και πρώην σύζυγοι στη ζωή, οι δυο τους έχουν πολλές κοινές παραστάσεις στο ενεργητικό τους, όπου η επικοινωνία τους γινόταν ακόμη και με σιωπές. Είμαστε σε μια ωριμότητα που μας το επιτρέπει. Θα έλεγα ότι «μας ανήκουν» αυτοί οι ρόλοι. Και η σχέση μας πάνω στη σκηνή είναι, αν μη τι άλλο, αληθινή».
Για τον Μίμη Κουγιουμτζή το έργο ξεκινά από έναν βαθύτερο ερωτισμό. «Αυτοί οι δύο άνθρωποι υπήρξαν ερωτευμένοι. Η ένταση ανάμεσά τους δημιουργεί τα πάθη, τροφοδοτεί τις συγκρούσεις και ζωντανεύει τον χαμένο τους ερωτισμό». Οταν η αυλαία πέφτει και ο Τζορτζ σιγοτραγουδά το «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;», το ερώτημα για το έργο παραμένει: «Δεν έχω ξεκαθαρίσει αν αυτό το ζευγάρι υπάρχει και μετά την παράσταση. Γι’ αυτό και προσπαθώ να αφήσω κάτι το αινιγματικό, κάτι που να αιωρείται. Για μένα αυτό το έργο δεν έχει τελεία, έχει αποσιωπητικά…». Πιστεύει όμως ότι ο Τζορτζ και η Μάρθα δίνουν τη δική τους «παράσταση» μέσα στο έργο, όπως το συνηθίζουν στη ζωή τους. «Εκείνοι που θα επηρεασθούν από τα όσα συνέβησαν είναι οι δύο νεότεροι. Γι’ αυτούς είναι δύσκολη η επόμενη ημέρα».
Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν Υπόγειο: «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;» του Εντουαρντ Αλμπι. Μετάφραση: Τζένη Καρέζη – Σταμάτης Φασουλής. Σκηνοθεσία: Μίμης Κουγιουμτζής. Σκηνικά: Νίκος Αλεξίου. Κοστούμια: Ντόρα Λελούδα. Μουσική επιμέλεια και βοηθός σκηνοθέτη: Ελπίδα Σκούφαλου. Παίζουν: Ρένη Πιττακή, Μίμης Κουγιουμτζής, Αγγελική Χαραλαμποπούλου, Δημήτρης Καλατζής..
