Η στρατηγική έντασης και οι πολεμικές ιαχές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται ότι έδωσαν καρπούς στις κάλπες της περασμένης Κυριακής στην Τουρκία.
Όσοι ανέμεναν ότι ο τουρκικός λαός θα έκανε την επανάστασή του θα πρέπει να το ξανασκεφτούν και να ρίξουν μια ματιά στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της χώρας.
Οι πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις, η φίμωση μέσων ενημέρωσης, η κατάρρευση τη εκεχειρίας με τους κούρδους αντάρτες και η εμπλοκή στον πόλεμο της Συρίας δεν ανέτρεψαν, όπως πολλοί προεξοφλούσαν, την πολιτική Ερντογάν. Αντιθέτως, αποτέλεσαν τα συστατικά στοιχεία μίας τακτικής πόλωσης, που για τους αντιπάλους του φέρει την υπογραφή του ίδιου του Τούρκου προέδρου, με εκτελεστή τον τοποτηρητή του στην πρωθυπουργία και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), Αχμέτ Νταβούτογλου.
Κάτι ανάλογο είχε συμβεί άλλωστε και πριν από τις περυσινές προεδρικές εκλογές. Η πόλωση είχε οδηγηθεί και τότε σε πρωτόγνωρα επίπεδα, με την κυβέρνηση Ερντογάν να μη φείδεται αυταρχικών μέτρων απέναντι στο κίνημα Γκεζί και τις καταγγελίες για διαφθορά, που άγγιζαν ακόμη και την δική του οικογένεια. Όπως τώρα, και τότε πολλοί προέβλεπαν την αρχή του τέλους της εποχής Ερντογάν. Το εκλογικό αποτέλεσμα όμως τους διέψευσε: Ο Ερντογάν εξελέγη πρόεδρος με ένα βροντερό 52% .
Η Ιστορία δείχνει ότι οι Τούρκοι ψηφοφόροι δείχνουν μία εντυπωσιακή συσπείρωση γύρω από τους φορείς της κρατικής εξουσίας όταν βρεθούν μπροστά στην κρίση και τους κινδύνους της πόλωσης, συμπεριφορά που στηρίζεται στο φόβο της «τρομοκρατίας» και του διαμελισμού της χώρας και αγγίζει ισχυρά εθνικιστικά αντανακλαστικά. Έτσι δεν πρέπει να προκαλεί εντύπωση η σημαντική εκλογική νίκη (και αυτή τη φορά) του συντηρητικού ΑΚΡ.
Ποντάροντας δεξιοτεχνικά στην άκρως επικίνδυνη στρατηγική έντασης, ο Ερντογάν κατάφερε να ανακτήσει το χαμένο έδαφος των εκλογών που του είχαν στερήσει την αυτοδυναμία πριν από πέντε μήνες, στις 7 Ιουνίου. Ο χρόνος γύρισε για τον Ερντογάν πίσω στις 6 Ιουνίου, τότε που το ΑΚΡ είχε στην Εθνοσυνέλευση άνετη πλειοψηφία, στα ίδια επίπεδα που του εξασφάλισαν και οι κάλπες της Κυριακής.
Επιγραμματικά, οι λόγοι για την εντυπωσιακή νίκη του ΑΚΡ μπορούν να συνοψιστούν στους εξής παράγοντες:
Οι εθνικιστές: Αυτοί που πράγματι «θυσιάστηκαν» για να επανέλθει η πολιτική σταθερότητα στην Τουρκία ήταν οι Γκρίζοι Λύκοι και τα γύρω από αυτούς μικρότερα ακροδεξιά κόμματα. Οι μαξιμαλιστικές αξιώσεις του ηγέτη του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, προκειμένου να συναινέσει σε μία κυβέρνηση συνεργασίας με τον Αχμέτ Νταβούτογλου, όχι μόνο οδήγησε σε αδιέξοδο, αλλά προκάλεσε και δυσφορία σε μέρος της εκλογικής του βάσης, που προτίμησε στις δεύτερες εκλογές την «ψήφο ευθύνης» προς το ΑΚΡ.
Το Ρεπουπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα: Κοινή είναι η εκτίμηση αρκετών αναλυτών ότι το πρόβλημα στην Τουρκία δεν είναι ο Ερντογάν, αλλά η αξιωματική αντιπολίτευση. Γαντζωμένοι απόένα σύστημα που έχει ήδη κλείσει τον ιστορικό κύκλο τουςεβδεσ, οι κεμαλιστές του CHP εξαντλούν το λόγο τους μεταξύ του λαϊκισμού, του εθνικισμού και ενίοτε του μιλιταρισμού, αδυνατώντας να διακρίνουν τον ιστορικό δρόμο που θα ανοιγόταν μπροστά τους αν εξελίσσονταν σε δύναμη δημοκρατίας και ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού, αρθρώνοντας μία αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση το κυρίαρχο πολιτικό Ισλάμ που εκπροσωπεί το ΑΚΡ του Ερντογάν.
Το Κουρδικό: Βασικό άξονα της στρατηγικής έντασης του Ερντογάν αποτέλεσε η κατάρρευση της εκεχειρίας με το ΡΚΚ. Εκεί στηρίχθηκε ο εκφοβισμός του εκλογικού σώματος για τον κίνδυνο διαμελισμού της χώρας εξαιτίας της πολιτικής αστάθειας. Τα φέρετρα των στρατιωτών που σκοτώθηκαν στις μάχες με το ΡΚΚ λειτούργησαν συσπειρωτικά γύρω από την κυβέρνηση, ενώ πόντους εισέπραξε από τα κοινά στα οποία απευθύνεται και από τις αεροπορικές επιδρομές κατά κουρδικών θέσεων σε Συρία και Ιράκ, που ακολούθησαν τις σφαγές στις φιλοκουρδικές συγκεντρώσεις στο Σούρουτς και την Αγκυρα.
Όσον αφορά το εκλογικό αποτέλεσμα, το φιλοκουρδικό HDP, παρ’ ότι έχασε σχεδόν δύο ποσοστιαίες μονάδες, παγίωσε τη συμπαγή πλειοψηφία του στα νοτιοανατολικά της χώρας και ο γεωγραφικός αυτός διαχωρισμός συνιστά πραγματικό κίνδυνο για την ενότητα της Τουρκίας. Εκτιμάται ότι το AKP κατόρθωσε να εισπράξει ψήφους en bloc από κάποια κουρδικά φέουδα, τα λεγόμενα ασιρέτ, που ανέκαθεν διαπραγματεύονται την πολιτική τους μεταξύ κράτους και ΡΚΚ.
Ο εμφύλιος στη Συρία: Ο πόλεμος στη γειτονική Συρία έχει έντονα θρησκευτικά χαρακτηριστικά, επηρεάζοντας σημαντική μερίδα της θρησκευόμενης σουνιτικής πλειοψηφίας στην Τουρκία που βρίσκει πολιτική έκφραση στο ισλαμιστικό ΑΚΡ.
Οι εκλογικές λίστες: Το ΑΚΡ διόρθωσε πολλά από τα λάθη που έκανε τον Ιούνιο στην κατάρτιση των καταλόγων των υποψήφιων βουλευτών και παράλληλα έστειλε μήνυμα στην οργανωτική του βάση ότι «αφεντικό» στο κόμμα παραμένει ο Ερντογάν. Αυτό οδήγησε σε μεγαλύτερη συσπείρωση των ψηφοφόρων του σε τοπικό επίπεδο.
Προεκλογικές υποσχέσεις: Το ΑΚΡ εμφανίστηκε ενώπιον του εκλογικού σώματος με βελτιωμένη «οικονομική πρόταση» σε σχέση με τι εκλογές της 7ης Ιουνίου, ιδιαίτερα όσον αφορά τις παροχές του προς συνταξιούχους και χαμηλόμισθους. Τουτέστιν, οι προεκλογικές υποσχέσεις λειτούργησαν αυτή τη φορά πιο πειστικά. Το ρουσφέτι άλλωστε είναι τουρκική λέξη.
