Στις 18 Σεπτεμβρίου οι Σκωτσέζοι προσέρχονται στις κάλπες για να ψηφίσουν για την ανεξαρτησία της χώρας τους. Ενώ αρχικά οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας υστερούσαν στις δημοσκοπήσεις, τα τελευταία προγνωστικά και οι ζωηρές τηλεμαχίες δείχνουν ότι το αποτέλεσμα θα είναι οριακό. Γιατί όμως να ενδιαφέρει τον υπόλοιπο κόσμο το αν μια χώρα πέντε και κάτι εκατομμυρίων κατοίκων, στην εσχατιά της Ευρώπης, θα καταστεί ανεξάρτητη ή θα παραμείνει μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου; Το σκωτσέζικο δημοψήφισμα θέτει ερωτήματα γενικότερου ενδιαφέροντος που άπτονται και του μέλλοντος της ΕΕ. Θα πρέπει η ανεξάρτητη Σκωτία να κάνει αίτηση για ένταξη στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ; Είναι καλύτερα για μια μικρή χώρα να ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο ή σε μια ομοσπονδία παρά να πορεύεται μόνη της στην εποχή της παγκοσμιοποίησης; Μπορεί μια χώρα να είναι πραγματικά ανεξάρτητη δίχως δικό της νόμισμα;
Το τελευταίο ερώτημα φαίνεται ότι θα κρίνει και την έκβαση του δημοψηφίσματος γιατί η αβεβαιότητα για το ποιο θα είναι το νόμισμα της ανεξάρτητης Σκωτίας θα είναι καθοριστικής σημασίας για το αποτέλεσμα. Οι σκωτσέζοι εθνικιστές προτείνουν τη νομισματική ένωση με την Αγγλία, αλλά αυτό δεν είναι σίγουρο ότι θα γίνει δεκτό ούτε το πώς θα επιμεριστούν τα βάρη του βρετανικού χρέους. Από την άλλη, οι αντίπαλοί τους αντιτείνουν ότι δεν νοείται ανεξαρτησία δίχως τη δυνατότητα μιας χώρας να έχει τη δική της κεντρική τράπεζα, να ελέγχει την οικονομική πολιτική και τα επιτόκια.
Το άλλο γενικότερο ερώτημα που προκύπτει με αφορμή το δημοψήφισμα είναι το αν η ύπαρξη ξεχωριστής εθνικής ταυτότητας θα πρέπει οπωσδήποτε να προϋποθέτει και διακριτή κρατική οντότητα και μάλιστα σε περιοχές με έντονες επιμειξίες και κοινή γλώσσα; Πέρα από την Ουαλία που διαθέτει το δικό της κοινοβούλιο, στην άλλη άκρη της Βρετανίας, στην Κορνουάλη, υπάρχει ισχυρό εθνικιστικό ρεύμα και από τις 530.000 κατοίκους της στην απογραφή του 2011 73.200 κάτοικοι δήλωσαν ότι έχουν κορνουαλική εθνική ταυτότητα, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε σχετική κατηγορία στο δελτίο απογραφής. Το βέβαιον είναι ότι αν επικρατήσει το «ναι» στο δημοψήφισμα της 18ης Σεπτεμβρίου θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου όχι μόνο στη Βρετανία αλλά και σε πολλές περιφέρειες της Ευρώπης. Ως ποιον βαθμό ο περιφερειακός κατακερματισμός και οι ανεξαρτητοποιήσεις μικρών εθνών θα διευκολύνουν την ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης; Πώς θα συνδυαστούν ισχυρά εθνικιστικά κινήματα με τον ασφυκτικό έλεγχο των Βρυξελλών;
Παρακολουθώντας τις συζητήσεις σχετικά με το δημοψήφισμα αποκομίζει κανείς την αίσθηση ότι οι Σκωτσέζοι δεν επιδιώκουν απλώς την ανεξαρτησία τους αλλά πάνω από όλα μια άλλη κοινωνική πολιτική. Οι κάτοικοι της Σκωτίας απολαμβάνουν αυτή τη στιγμή καλύτερες κοινωνικές παροχές από αυτούς της Αγγλίας και θέλουν να τις διατηρήσουν. Από την άλλη, οι Αγγλοι ισχυρίζονται ότι οι Σκωτσέζοι ξοδεύουν περισσότερα από όσα παράγουν. Στο δημοψήφισμα εν τέλει δεν διακυβεύεται μόνο η ανεξαρτησία αλλά το τι είδους κοινωνία θέλουν οι πολίτες. Τυχόν ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας θα αλλάξει και το πολιτικό σκηνικό της υπόλοιπης Βρετανίας προαναγγέλλοντας ενδεχομένως τη μονοκρατορία Συντηρητικών κυβερνήσεων στο μέλλον και επικράτηση του ευρωσκεπτικισμού.
Είτε οι Σκωτσέζοι επιλέξουν την ανεξαρτησία τους είτε υποκύψουν στην οικονομική πίεση του Λονδίνου, το δημοψήφισμα δεν θα είναι μια εσωτερική υπόθεση της Βρετανίας αλλά θα έχει ευρύτερο αντίκτυπο ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.
O κ. Δημήτρης Tζιόβας είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Aγγλίας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
