Τι να προσέξει το (νέο) οικονομικό επιτελείο

Πολλά λέγονται και γράφονται για τις κυοφορούμενες αλλαγές στη σύνθεση του οικονομικού επιτελείου έτσι ώστε να δοθεί το μήνυμα ότι αποχαιρετούμε το Μνημόνιο μήπως και εξυψώσουμε το ηθικό του έλληνα φορολογούμενου.

Στα φορολογικά έσοδα πιστεύουμε ότι θα πρέπει να εστιασθεί η όλη προσπάθεια του νέου οικονομικού επιτελείου. Τι εννοούμε ακριβώς;

Το Δ.Ν.Τ., εν έτει 2012, παρατηρούσε ότι εαν η Ελλάδα μπορούσε να αυξήσει την απόδοση του ΦΠΑ στο μέσο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα κατάφερνε να αυξήσει τα φορολογικά έσοδα (ως ποσοστό του ΑΕΠ) μεταξύ 1,5 και 3 ποσοστιαίες μονάδες. Πως μπορεί να συμβεί αυτό;

Την απάντηση δίνει επίκαιρη μελέτη του συνάδελφου οικονομολόγου Αθανασίου Ταγκαλάκη η οποία μόλις δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Economics Bulletin (τόμος 34, Ιούνιος 2014). Κάνοντας χρήση στατιστικών στοιχείων για 13 περιφέρειες της Ελλάδας την περίοδο 2006-2011, ο συνάδελφος καταλήγει στα ακόλουθα ενδιαφέροντα συμπεράσματα:

1.Η αδυναμία του ελληνικού κράτους να συγκεντρώσει τα φορολογικά (σε επίπεδο ΦΠΑ) πρόστιμα μειώνει τη φορολογική συνείδηση του έλληνα πολίτη και επηρεάζει αρνητικά τα φορολογικά έσοδα. Πράγματι, 10% αύξηση των υποθέσεων φορολογικής αμνηστίας οδηγεί σε μείωση των πραγματικών φορολογικών εσόδων (σε επίπεδο ΦΠΑ) κατά περίπου 0,2%.

Αυτό κατά τη γνώμη μας πρακτικά σημαίνει ότι πολιτικές γενναιόδωρης φορολογικής αμνηστίας (ειδικά σε προεκλογικές περιόδους) δρούν ανασταλτικά στα φορολογικά έσοδα, κάτι το οποίο βέβαια καλούμαστε να πληρώσουμε εκ των υστέρων με αύξηση, επί παραδείγματι, των άμεσων φόρων (βλέπε για παράδειγμα έκτακτες εισφορές). Σημειώνουμε επιπλέον ότι η επίδραση στα φορολογικά έσοδα είναι στατιστικά σημαντική αλλά όχι εξαιρετικά μεγάλη.

2.Πράγματι, η μεγάλη μείωση των φορολογικών εσόδων έχει να κάνει με την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας στις περιφέρειες της Ελλάδας. Ο συνάδελφος Ταγκαλάκης προσεγγίζει την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας με την αύξηση του ποσοστού ανεργίας στις περιφέρειες ( τα στοιχεία περιφερειακής ανεργίας δημοσιεύονται πολύ πριν από εκείνα τις περιφερειακής δραστηριότητας).

Σύμφωνα λοιπόν με την εργασία του συνάδελφου, η αύξηση της περιφερειακής ανεργίας κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες οδηγεί σε μεγάλη μείωση των πραγματικών φορολογικών εσόδων (σε επίπεδο ΦΠΑ) μέχρι και 5,2%.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα «σκήπτρα» σε ποσοστό ανεργίας κατέχει η Δυτική Μακεδονία (όπου η ανεργία αυξήθηκε από το 29,9% το 2012 στο 31,8% το 2013) και ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία (όπου η ανεργία αυξήθηκε από το 26% το 2012 στο 30% το 2013) ενώ το μικρότερο ποσοστό ανεργίας κατέγραψαν τα Ιόνια Νησιά (όπου η ανεργία αυξήθηκε από το 14,7% το 2012 στο 18,3% το 2013).

Έχοντας λοιπόν κατά νου τη μεγάλη επίδραση της ανεργίας στα φορολογικά έσοδα, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η αύξηση των φορολογικών εσόδων (και συνεπώς η μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων) προϋποθέτει (α) τόσο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού (β) όσο (και μάλλον περισσότερο) στοχευμένες πολιτικές αύξησης του ΑΕΠ και δη σε επίπεδο περιφερειών όπου η ανεργία είναι υψηλότερη.