Αρχαία και σύγχρονα «ταμπού»

Στη βεράντα του σπιτιού μου, στην Τζια, από μία τρύπα που επίτηδες έχω αφήσει στο πλακόστρωτο, κάθε χρόνο, στο τέλος του χειμώνα, αναφύεται ένα κώνειο. Πολυετές φυτό που πετάει φύλλα πλατιά και σαρκώδη με ελαφρό τρίχωμα κάθε άνοιξη, αναπτύσσει ένα πένθιμο ανησυχητικό άνθος δέκα περίπου εκατοστών που έχει χρώμα μοβ και μετά σιγά-σιγά μαραίνεται και πεθαίνει μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού. Το συμπυκνωμένο αφέψημα των φύλλων του προκαλεί ταχυκαρδία κι αν το πιεις σε μεγάλες ποσότητες για κάποιο χρονικό διάστημα οδηγεί σε ανακοπή καρδιάς και σε θάνατο.

Η περίπτωση του Σωκράτη έχει κάνει πασίγνωστη τη χρήση του κώνειου που δινόταν ως λύση σε όσους εθεωρούσε ο Δήμος των Αθηναίων ότι ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνοι για το πολιτικό σύστημα. Βέβαια, στην Κέα, όπου το φυτό ευδοκιμεί σε μεγάλους αριθμούς και είναι αυτοφυές και απ’ όπου ξεκίνησε ίσως ο αμφορέας που ήπιε ο Σωκράτης, η χρήση ήταν διαφορετική. Εκεί, επειδή τα αντισυλληπτικά συστήματα ήταν άγνωστα και ο πληθυσμός αύξανε με ταχείς ρυθμούς, και επειδή το νησί ήταν άγονο και το κριθάρι που κυρίως χρησιμοποιούσαν μαζί με τα βελανίδια για τη διατροφή τους περιορισμένο, ίσχυε το «Κείων νόμιμον». Οταν ένας ηλικιωμένος περιήρχετο σε κατάσταση που δεν μπορούσε πια να καλύψει τις ανάγκες του, έπειτα από μία τιμητική τελετή αποχαιρετισμού, τον έβαζαν σε μία βάρκα, τον αποχαιρετούσαν με δάκρυα στα μάτια και τον άφηναν στο έλεος των θαλασσίων ρευμάτων που περνούν από τον Βόρειο στον Νότιο Ευβοϊκό και από ‘κεί και πέρα, ανοιχτά από το Σούνιο, στο ανοιχτό πέλαγος. Στον ηλικιωμένο έδιναν μία φιάλη με αφέψημα κώνειου, το οποίο διψασμένος αυτός αργά ή γρήγορα ήταν υποχρεωμένος να καταναλώσει.

Σήμερα, στον ελληνοχριστιανικό μας πολιτισμό, είναι αδιανόητη μια τέτοια διαδικασία θανάτωσης των υπερηλίκων. Το πολύ-πολύ έμμεσα, με την επιδείνωση των δωρεάν δημοσίων υπηρεσιών υγείας και με τη μείωση των συντάξεων σε επίπεδα που δημιουργούν προβλήματα διατροφής, για μερικούς από αυτούς, να μειωθεί η προβλεπόμενη διάρκεια ζωής.

Ούτε όμως ποινές επιβάλλει το Δίκαιό μας σε όσους παραβιάζουν τα «ταμπού». Για αυτό και το οικιακό κώνειό μου μπορεί να συνεχίσει απτόητο τον ετήσιο κύκλο του μεγαλώνοντας σε επιφάνεια και υψώνοντας κάθε άνοιξη το δηλητηριώδες άνθος του προς τον ήλιο.

Οσοι σπάνε τα ταμπού ή έστω προτείνουν λύσεις για να ξεπεραστούν, αντιμετωπίζονται από την κοινωνία μας με άλλες μεθόδους. Ισχυρές ομάδες πίεσης διαφθαρμένων πολιτικών, ρουσφετολόγων κομματαρχών, αργυρώνητων δημοσιογράφων και προσώπων με άλλες συναφείς δραστηριότητες, η πιο σύγχρονη από τις οποίες είναι τα λαμόγια της πληροφορικής, που παίρνουν συμβόλαια με το κράτος ή με τις τοπικές υπηρεσίες πρωτοφανούς σε όλη την Ευρώπη μεγέθους για προγράμματα που μένουν ανεκτέλεστα ή είναι από τη φύση τους ανεφάρμοστα. Ολοι αυτοί σε πρώτη φάση δημιουργούν τοίχος αδιαφορίας για τις ρηξικέλευθες μεταρρυθμιστικές απόψεις. Σε μία δεύτερη, οικοδομούν ένα σύστημα εμπάθειας και προσωπικών επιθέσεων εναντίον όποιου τόλμησε να προτείνει μέτρα απομείωσης του Δημοσίου και σε τρίτη φάση οργανώνουν την πολιτική του εξόντωση.

Ως τώρα το σύστημα που δεν θέλει να αξιολογηθεί και ενδεχομένως να απομακρυνθεί έστω και ένας άχρηστος και ενδεχόμενα ανίκανος ή διεφθαρμένος δημόσιος υπάλληλος είναι νικητής και τροπαιοφόρος.

Μερικές από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της πολιτικής μας ζωής που τόλμησαν να προτείνουν ή να προωθήσουν μεταρρυθμίσεις έχουν περιθωριοποιηθεί και απομακρυνθεί από τον δημόσιο διάλογο, δικαιολογημένα πικραμένοι και απογοητευμένοι. Μερικοί έχουν εγκαταλείψει αυτόν τον μάταιο κόσμο. Ανήκουν ή ανήκαν σε όλα τα κόμματα και τις παρατάξεις χωρίς εξαίρεση, γιατί ο κρατισμός και η πελατειακή διαχείριση του κράτους από το πολιτικό σύστημα είναι αναμφισβήτητη κυρίαρχη ιδεολογία ως και σήμερα.

Είχα κάποτε πει ότι το μνημόνιο είναι ευκαιρία για την οικονομική ανόρθωση της χώρας και τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας μας, για την αλλαγή του τρόπου σκέπτεσθαι, δηλαδή για μία πολιτιστική επανάσταση που θα άνοιγε στη νεολαία νέους ορίζοντες.

Θέλω να ευχηθώ στον υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκο Μητσοτάκη και στους συνεργάτες του, καθώς και στον πρωθυπουργό κ. Αντώνη Σαμαρά και στον αντιπρόεδρο κ. Ευάγγελο Βενιζέλο, να έχουν την ιστορική ευκαιρία να είναι οι πρώτοι που θα σπάσουν το ταμπού της απόλυσης δημοσίων υπαλλήλων, που θα αντικαταστήσουν το νοσηρό και αντισυνταγματικό σύστημα της κακώς εννοούμενης μονιμότητας με ένα σύστημα ευλύγιστο και αξιοκρατικό αξιοποίησης του κολοσσιαίου πράγματι δυναμικού που διαθέτει το κράτος και αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να αξιοποιήσει. Αν το πράξουν θα κερδίσουν μία θέση στην Ιστορία. Αν πτοηθούν από τα μαύρα κοράκια του συντηρητισμού και της ψηφοθηρίας, θα έχουν την τύχη που τους αξίζει, κάπου μαζί με τους Μανιτάκηδες που προηγήθηκαν σε ανάλογες θέσεις ευθύνης.

Ελπίζω να μην πιούμε όλοι μαζί το κώνειο της εθνικής απαξίωσης και να μπορέσω του χρόνου την άνοιξη να δω το πολυετές φυτό της βεράντας μου με μεγαλύτερη συμπάθεια. Εξάλλου μου λένε ότι το θανατηφόρο λουλούδι του αν το βράσεις σε χαμηλή θερμοκρασία και πιεις μικρές ποσότητες βελτιώνει την καρδιακή λειτουργία.

Ο κ. Θεόδωρος Πάγκαλος είναι πρώην υπουργός.