Ενας συγγραφέας γεννιέται ή γίνεται; «Γεννιέται, αλλά αυτός ο ίδιος δεν το ξέρει. Και ως εκ τούτου αμέσως μετά πρέπει να γίνει». Ο Θανάσης Βαλτινός αυτοβιογραφείται στο τελευταίο του βιβλίο Ανάπλους, μια επινοημένη συνέντευξη με τον εαυτό του, ένα είδος ανακριτικού αυτομαστιγώματος που χαρακτηρίζεται μυθιστόρημα (εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας). Είναι από τα πιο συναρπαστικά βιβλία του Βαλτινού, το δικό του προσωπικό συναξάρι, όπου μας παραδίδονται τα κλειδιά για να ξεκλειδώσουμε το λογοτεχνικό εργαστήριό του. Στον Ανάπλου, σε αυτή την αντίστροφη πορεία προς το ρεύμα του χρόνου, βρίσκουμε όλο το λογοτεχνικό πρόγραμμα του Βαλτινού, την τολμηρή θεματολογία γύρω από τον Εμφύλιο, τη βία, την αμφίδρομη τρομοκρατία, για όλα αυτά που προσβάλλουν τις βεβαιότητές μας. Αλλά βρίσκουμε και την αφηγηματική τεχνική, το κολάζ, την αληθοφάνεια του επινοημένου, το αληθινό που γίνεται μυθιστορηματικό, την ενσωμάτωση της μαρτυρίας.
Ο Ανάπλους δεν είναι δοκίμιο. Είναι μυθιστόρημα, με ήρωα τον ίδιο τον συγγραφέα, που κινείται στην ίδια τη γεωγραφία των μυθιστορηματικών ηρώων του. Η Αρκαδία και η Λακωνία οριοθετούν τη λογοτεχνική γεωγραφία, που πλημμυρίζει από αισθήσεις, αρώματα, γαλήνιες αλλά και άγριες εικόνες της φύσης, ερωτικά ξυπνήματα, πυκνό χιόνι, ανθρώπινες ιστορίες, άλλοτε τρυφερές, άλλοτε βίαιες (κυρίως), μέχρι του σημείου της εξόντωσης και της αλληλεξόντωσης. Ο χρόνος του Ανάπλου είναι κυρίως η δεκαετία του 1940, με παρεκκλίσεις προς τα πίσω ή προς τα μπρος ως το σήμερα (ιδιαίτερα αν ο ήρωας-συγγραφέας θέλει να παρακολουθήσει την τύχη ενός φίλου ή μιας γνωριμίας εκείνων των χρόνων). Και σε αυτό το τοπίο-τόπο («τοπία εσωτερικά, άνυδρα, καμένα στον ήλιο. Και η δίψα») αρχίζει να διαμορφώνεται το συγγραφικό εγώ. Τα καθοριστικά περιστατικά (ο πονόματος της άνοιξης, το πανηγύρι του Δεκαπενταυγούστου), τα πρώτα διαβάσματα (Αλέξης Ζορμπάς και Eroica), το πρώτο αντίκρισμα της θάλασσας, η εμπειρία της Κατοχής και του Εμφυλίου, ο μαύρος κύκλος του αίματος, οι ταινίες στα σινεμά της Τρίπολης, οι πόρνες και τα πορνεία, η συνειδητοποίηση του «ιδιώνυμου» εύρους της γλώσσας. «Η φρικίαση της γλώσσας εμπεριέχει τη φρίκη της ιστορίας».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ