Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι τουλάχιστον το 50% της εθνικής μας ασφάλειας «παίζεται» στην Ουάσιγκτον. Σε σχέση μάλιστα με τους εξοπλισμούς σχεδόν αδαπάνως, επιφυλασσομένων των συνήθων εξόδων λειτουργίας ενός μηχανισμού επιρροής. Στις διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχουν αμετάβατα και αμετάκλητα. Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, ανάλογα με τον βαθμό προτεραιότητας που αποδίδουν οι ΗΠΑ σ’ αυτές, συνιστούν μέρος του προβλήματος ασφάλειάς μας. Αδιατάρακτες επί μισό αιώνα, έχουν εισέλθει τον τελευταίο καιρό στη δίνη αμοιβαίας καχυποψίας. Οι Αμερικανοί φοβούνται ότι η Αγκυρα μεταλλάσσεται σταδιακά σε κράτος-παρία. Το σκληρό αντιαμερικανικό μυθιστόρημα των Μπουράκ Τουρμά και Ουρκούν Ουτσάρ «Μεταλλική θύελλα» σπάει αμερικανικά κόκαλα και όλα τα ρεκόρ στη γείτονα.
Αυτοί που θα επανασχεδίαζαν σήμερα την εθνική μας στρατηγική πρέπει να λάβουν σοβαρότατα υπόψη τους τις νέες παραμέτρους. Μόνον έτσι μπορούν να σχεδιάσουν σωστά. Υπάρχει κρίση στο αμερικανοτουρκικό μέτωπο. Δεν υπάρχει ακόμη ρήξη. Αλλά από μόνη της είναι σφόδρα πιθανή. Αν βοηθηθεί και λίγο, γίνεται σίγουρη. H Τουρκία πασχίζει να περιορίσει το κουρδικό πρόβλημα στα αυστηρά πλαίσια της εσωτερικής της πολιτικής, εμποδίζοντας με χίλιους τρόπους να μετατραπεί αυτό σε θηριώδες πρόβλημα διεθνούς πολιτικής. Οι ΗΠΑ όμως έχουν δεσμευθεί στην ανακήρυξη ενός ομόσπονδου κουρδικού πρωτοκυττάρου στο Βόρειο Ιράκ. Τα πράγματα δείχνουν ότι τελικά θα το στήσουν.
Το κουρδικό ζήτημα καθίσταται εκ νέου κομβικό ζήτημα για τη γείτονα, η οποία αδυνατεί εξ αυτού «πειστικά να ισχυρισθεί ότι είναι πρότυπο σταθερότητας και πολιτικού φιλελευθερισμού» (Mustafa Aydin, «Τουρκική εξωτερική πολιτική», σελ. 96). Ακόμη και τούρκοι αναλυτές δεν μπορούν να μη δουν αλλαγές στην περιοχή οι οποίες θα αναγκάσουν ξαφνικά τις ΗΠΑ να αλλάξουν τη στάση τους (Aydin ένθ. άν.).
Μήπως επιτέλους ήρθε το πλήρωμα του χρόνου ο κύριος εταίρος της Αγκυρας, οι ΗΠΑ, οι οποίες υπεράσπισαν, τροφοδότησαν και συγκάλυψαν την επιθετικότητα, τον επεκτατισμό και τα εγκλήματα της Τουρκίας τα τελευταία 50 χρόνια, να διαχωρίσουν τη θέση τους από την προστατευόμενή τους; Να επανεκτιμήσουν τα καλώς νοούμενα συμφέροντά τους, τα οποία είναι εξ ορισμού αδύνατον να ταυτίζονται με τα τουρκικά;
Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι τώρα «επί ξυρού ακμής». Υπάρχουν σοβαροί άνθρωποι στην Ουάσιγκτον που μπορούν και να διαγνώσουν σωστά και να προτείνουν εύστοχα. Οι παρά και υπέρ φύσιν διαστάσεις που έλαβε ο τουρκικός παράγοντας στα μάτια των αμερικανών ιθυνόντων πρέπει να δώσουν τη θέση τους στα πραγματικά και φυσικά μεγέθη του. H Τουρκία πρέπει να αντιμετωπισθεί με τα κριτήρια που της πρέπουν. Και οι παροικούντες την Ουάσιγκτον (και την Ιερουσαλήμ, μην το υποτιμούμε!) γνωρίζουν ότι αναλόγως πρέπει να δράσουν. H ελληνική διπλωματία πρέπει να υπερδραστηριοποιηθεί για να κερδίσει τον πολύτιμο χαμένο χρόνο.
H ανάγκη για μια διαφορετική προσέγγιση της γείτονος από τις ΗΠΑ είναι υπόθεση κοινής λογικής. Και επειδή και ενός καλού χίλια έπονται, επειδή ευρωπαϊκός φιλοτουρκισμός στην ουσία δεν υπάρχει, είναι εμβόλιμος και επιβάλλεται στο όνομα του ευρωατλαντισμού, μόλις υποχωρήσει ο αμερικανικός φιλοτουρκισμός οι Ευρωπαίοι θα προσαρμοσθούν οικειοθελώς.
Τα αμερικανοτουρκικά είναι καζάνι που βράζει. H πιθανότητα να εκραγεί είναι μεγαλύτερη από την πιθανότητα να ελεγχθεί. H πρόθεση του Σεζέρ να πάει στη Συρία πυροδότησε ξανά την ένταση. Οι Αμερικανοί λένε πως η τουρκική κυβέρνηση «τρικλίζει».
Πόσο έτοιμοι είμαστε εμείς;
Ο κ. Στέλιος Παπαθεμελής είναι βουλευτής και πρώην υπουργός.
