Αν αποφάσισα να σχολιάσω το γράμμα του κ. Δ. Θεοδωρόπουλου το οποίο δημοσιεύθηκε ως «αντίλογος» («Το Βήμα» 1.11.98, «Η αθλιότητα του ΕΣΥ της Κούβας») στο δικό μου άρθρο («Το Βήμα» 4.10.98, «Οι μύθοι για την Κούβα»), είναι για να πληροφορήσω τους αναγνώστες και όχι για να επιχειρήσω να μεταπείσω τον ίδιο. Γιατί ο αντίλογός του δεν είναι επιστημονικός. Είναι καθαρά λόγος πολιτικής αντιπαράθεσης παρωχημένων, ελπίζω, εποχών.
Ο κ. Θεοδωρόπουλος δεν συμφωνεί με όσα γράφω για το σύστημα υγείας της Κούβας, χωρίς να έχει πατήσει ποτέ το πόδι του εκεί. Οπως γράφει, αντλεί τις πληροφορίες του από τους κουβανούς πρόσφυγες (αυτούς που ο ίδιος αποκαλεί φυγόπονους, θρασείς και εγκληματίες;). Φαίνεται ότι ζει κάπου στην Αμερική όπου περιμένει τους «νεότερους και υγιέστερους» Κουβανούς να «έρθουν ακόμη και κολυμπώντας», όπως λέει. Αγνοεί ή θέλει να αγνοήσει ένα στοιχειώδη κανόνα των κοινωνικών επιστημών, ότι δεν βγάζει κανείς γενικότερα συμπεράσματα από ένα «προκατειλημμένο» δείγμα πληθυσμού. Αλλά είπαμε, ο λόγος του δεν είναι επιστημονικός, αλλά φανατικά πολιτικός.
Αλλωστε, μαρτυρίες και άλλων επιστημόνων που επισκέφθηκαν και μελέτησαν την Κούβα, όπως και η δική μου, τον διαψεύδουν. Ο Dr. Τ. MacDonald αναφέρει στο βιβλίο του «Hippocrates in Havana» (1995, εκδόσεις Bolivar Books) ότι ως αποτέλεσμα του συστηματικού εμβολιασμού των παιδιών της Κούβας μετά την επανάσταση του 1959 (μην ξεχνάμε ότι ο Che Guevara ήταν γιατρός) η πολιομυελίτις έχει εξαφανισθεί από το 1963, η ελονοσία από το 1968 και η διφθερίτις από το 1971. Τα μέτρα υγείας ανέβασαν τον μέσο όρο θνησιμότητας πάνω από τα 70 χρόνια και κατέβασαν την παιδική θνησιμότητα από 60 στα χίλια παιδιά που ήταν το 1958 στα 12 το 1995. Η Susan Gray καθηγήτρια της Κλινικής Ψυχολογίας στο Ινστιτούτο Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου γράφει στο έγκριτο περιοδικό «The Psychologist» (October, 1997) ότι υπάρχουν εκθέσεις οι οποίες στιγματίζουν τη διαφθορά που υπήρχε στα νοσοκομεία πριν από το 1959, ακόμη και στους τοπικούς νεκροθάφτες. Σημειώνει ότι ακόμη και ο κάτοικος του πιο απομακρυσμένου χωριού έχει σήμερα τη δυνατότητα ιατρικής περίθαλψης, χάρη σε ένα ευρύ δίκτυο πολυκλινικών και στη θεσμοθέτηση του οικογενειακού γιατρού. Είναι επομένως εύλογη η απορία μου πού βρήκε τα στοιχεία του ο κ. Θεοδωρόπουλος ο οποίος ισχυρίζεται ότι «παιδιά δεν εμβολιάζονται» και ότι «η βρεφική θνησιμότητα, οι ηπατίτιδες και η φυματίωση είναι απαράδεκτες ακόμη και για χώρα της Λατινικής Αμερικής». Εκτός αν εννοεί την έλλειψη φαρμάκων που πράγματι υπάρχει σήμερα, ως αποτέλεσμα του πιο σκληρού αποκλεισμού που έχουν επιβάλει ποτέ οι ΗΠΑ, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Αποκλεισμό που έχει καταδικάσει πέντε φορές ο ΟΗΕ με ανάλογα ψηφίσματά του.
Η Susan Gray μας πληροφορεί ακόμη για τη λειτουργία των «Σπιτιών της Οικογένειας» τα οποία ξεκίνησαν πρόσφατα με την πρωτοβουλία της Ομοσπονδίας Γυναικών της Κούβας. Εκεί αντιμετωπίζονται κοινωνικά προβλήματα που έχουν προκύψει τελευταία εξαιτίας του τουρισμού, όπως είναι η βία, ο αλκοολισμός, οι σεξουαλικά μεταφερόμενες νόσοι και η πορνεία. Φαίνεται λοιπόν ότι οι γυναίκες στην Κούβα είναι και υπεύθυνα και αποτελεσματικά άτομα. Αντίθετα από ό,τι ισχυρίζεται ο κ. Θεοδωρόπουλος ο οποίος, σχολιάζοντας την παρατήρησή μου ότι το 80% των οικογενειακών γιατρών είναι γυναίκες, λέει τα εξής: «Οταν η ιατρική καταντά μια ανεύθυνη και ατελέσφορη ασχολία, ανατίθεται σε πολίτες δευτέρας κατηγορίας» (δηλαδή τις γυναίκες). Εδώ θα τον ζήλευαν πολλοί νεοναζιστές.
Ακόμη, είναι φυσικό να μη γνωρίζει ο κ. Θεοδωρόπουλος τι είναι η «αθλητική ψυχοθεραπεία». Αλλά όταν ισχυρίζεται ότι «η προληπτική ιατρική… θεραπεύει τους υγιείς…» και ότι «δεν υπάρχει μέτρο προληπτικής ιατρικής πλέον αποτελεσματικό της ασιτίας», φαντάζομαι ότι ο Ιπποκράτης θα ήταν ο πρώτος που θα του αφαιρούσε το δίπλωμα.
Η κυρία Μίκα Χαρίτου-Φατούρου είναι καθηγήτρια της Ψυχολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
