Το τίμημα του «σκληρού» Brexit, εντείνει την ανασφάλεια

Ενώ ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποφάνθηκε πως το Brexit θα αποδειχθεί ένα «υπέροχο πράγμα», την ώρα μάλιστα που η Ευρώπη δείχνει να διέρχεται τη δική της υπαρξιακή κρίση που απειλεί τη συνοχή της αλλά και την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Τερέζα Μέι δημοσιοποίησε πως το «σκληρό» Brexit αποτελεί την τελική της επιλογή στο προαναγγελθέν «διαζύγιο» της Βρετανίας με την ΕΕ.

Η προσέγγισή της είναι να εγκαταλείψει η χώρα την ενιαία αγορά, να ανακτήσει τον πλήρη έλεγχο στη μετανάστευση και να επιδιώξει εμπορικές συμφωνίες με την ΕΕ και άλλες χώρες και την εκ νέου πρόσβαση στην ενιαία αγορά, ανά τομέα.

Υιοθετώντας δηλαδή το αποκαλούμενο και ως μοντέλο «Καναδά+», το Λονδίνο αναμένεται να ενεργοποιήσει το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας ως το τέλος του Μαρτίου, αλλά οι διαπραγματεύσεις και η όλη διαδικασία εξόδου εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν τον αρχικό στόχο τον δύο ετών φθάνοντας για ορισμένους αναλυτές ακόμη και τα πέντε χρόνια.

«Χαοτική ρήξη»

Οικονομολόγοι της Citigroup εκτιμούν πως αν και ο κίνδυνος μιας «χαοτικής ρήξης» δεν θεωρείται αμελητέος, οι δύο πλευρές θα προτιμούσαν να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις οι οποίες αναμένεται να διαρκέσουν και πέραν του 2019. Το «σκληρό» Brexit μπορεί να αντισταθμιστεί εν μέρει από μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, ιδίως όσον αφορά τα αγαθά, καθώς και μια μεταβατική περίοδο γέφυρα, ίσως με συνεχή πρόσβαση στην ενιαία αγορά για κάποια χρόνια. Η βρετανική οικονομία οδεύει προς την πιο δύσκολη περίοδό της από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Για τους αναλυτές το «σκληρό» Brexit θα αποδειχθεί επίμοχθο και ακριβό, εντείνοντας μάλιστα την ανασφάλεια διεθνώς δεδομένου ότι η Βρετανία αποτελεί το 3,9% και η ευρωζώνη το 15,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Οι συνέπειες

Οι επιπτώσεις ήδη διαφαίνονται σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο: η αποχώρηση της Σκωτίας επανέρχεται στο τραπέζι, ξεκίνησε άμεσα ο σχεδιασμός μεγάλων επιχειρήσεων και τραπεζών για συνολική ή μερική αποχώρηση από τη Μεγάλη Βρετανία· η στερλίνα υπέστη μεγάλη υποχώρηση (17%-30%) έναντι των κυρίων νομισμάτων παγκοσμίως· η αγορά ακινήτων κυρίως εμπορικών στη Βρετανία πάγωσε μετά από πάρα πολλά χρόνια· ο πληθωρισμός αυξήθηκε αλλά με την Κεντρική Τράπεζα να είναι αναγκασμένη να διατηρεί χαμηλά τα επιτόκια προκειμένου να αποφύγει απότομη πτώση της ανάπτυξης.

Το «σκληρό» Brexit σημαίνει ότι στο εξής η χώρα δεν θα μπορεί πλέον να εξάγει ανεμπόδιστα προϊόντα στην Ευρώπη, την ώρα που το εμπόριο με την ΕΕ της εξασφαλίζει το 12% του ΑΕΠ της έναντι μόλις 3% – 4% για την Ευρώπη, ενώ οι βρετανικές τράπεζες που συνεισφέρουν το 8% του ΑΕΠ δεν θα μπορούν να δραστηριοποιούνται ελεύθερα στην ευρωπαϊκή αγορά, την ώρα που το Λονδίνο θεωρείται η πρωτεύουσα της Ευρώπης στην παροχή υπηρεσιών, ενώ η ιδέα πως θα μπορούσε να μετατραπεί σε Σιγκαπούρη είναι για τους αναλυτές απλώς αδύνατη επιλογή.

Σύμφωνα με τη Saxo Bank, η Βρετανία έχει στόχο τη μείωση των οικονομικών και γεωγραφικών ανισοτήτων, τη θέσπιση νέων χρηματοπιστωτικών κανονισμών και τη χρήση των δημοσίων δαπανών ως μηχανισμού αντιμετώπισης των κραδασμών από τη διαδικασία της εξόδου.

Αυτός ο οικονομικός τρόπος σκέψης φαίνεται να εμπνέεται από τις εμπειρίες του Νέβιλ Τσάμπερλεϊν και του Φράνκλιν Ρούζβελτ τη δεκαετία του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ενώ υποστηρίζει τον ηθικό καπιταλισμό –που με τη σειρά του θυμίζει τον πατερναλισμό της Βρετανίας του 19ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων η ισορροπία δυνάμεων φαίνεται ευνοϊκότερη για την ΕΕ παρά για το Ηνωμένο Βασίλειο καθώς οι ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τη χώρα αποτελούν μόλις το 3% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ έναντι 13% των βρετανικών εξαγωγών.

Διαίρει και βασίλευε

Από την άλλη πλευρά, η βρετανική διπλωματία που γνωρίζει το διαίρει και βασίλευε, λένε οι αναλυτές, θα μπορούσε να επιτύχει καλύτερο από το αναμενόμενο αποτέλεσμα στις διαπραγματεύσεις λαμβάνοντας παραχωρήσεις από ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη. Παρά την «άνοδο του λαϊκισμού» στην Ευρώπη μέσα στο 2017, οι αναλυτές σημειώνουν π.χ. πως ο επικρατέστερος για τη θέση του προέδρου στη Γαλλία, ο Φρανσουά Φιγιόν, θεωρείται γενικά φίλος της Αγγλίας, επικριτής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και υποστηρικτής της αναθεώρησης της ισχύος της.

Εν τω μεταξύ ορισμένοι αναλυτές αναρωτιούνται αν το διπλό χτύπημα Brexit και Τραμπ σηματοδοτεί το τέλος ενός κύκλου ή την αρχή μιας νέας κατάστασης στον κόσμο. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις φωνές λαϊκισμού στις ΗΠΑ, ούτε όμως και στην Ευρώπη σε ένα έτος γεμάτο εκλογικές αναμετρήσεις, αναφέρει η Saxo Bank. Ωστόσο, καθώς θεωρείται πως ο κόσμος δεν θα προοδεύσει βασιζόμενος στα κλειστά σύνορα, στην απο-παγκοσμιοποίηση, στους εμπορικούς περιορισμούς και κόντρα στον ανταγωνισμό, οι εν λόγω δυνάμεις πρέπει να γίνουν σεβαστές, ειδικά καθώς παρατηρούμε μια αλλαγή σκυτάλης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το δόγμα «πίσω στο σπίτι» που υιοθετεί ο Τραμπ στις ΗΠΑ αναφορικά με το εμπόριο, τα στρατεύματα και το ΝΑΤΟ, καθώς και η ανατροπή από μέρους του μιας πολιτικής για την Κίνα που εφαρμόζεται από τη δεκαετία του ’70, θα έχει συνέπειες, λένε οι αναλυτές, χρίζοντας την γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ de facto ηγέτιδα του ανεπτυγμένου κόσμου –έναν ρόλο που ποτέ δεν θέλησε, ενώ η Κίνα εμφανίζεται έτοιμη να συμπληρώσει οποιοδήποτε κενό αφήσει η αλλαγή πορείας των ΗΠΑ.