Χαμηλές προσδοκίες για την οικονομία, μέτρια αποτελεσματικότητα του ΕΣΠΑ

Συνεχίστηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2015 η βελτίωση των προσδοκιών των συμβούλων μάνατζμεντ για τα βασικά μεγέθη της οικονομίας, δηλαδή τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης, το ποσοστό ανεργίας, τις ιδιωτικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, τις εξαγωγές και, τέλος, τον ρυθμό μεταβολής των τιμών.

Η βελτίωση αυτή είχε καταγραφεί και το προηγούμενο τρίμηνο. Ωστόσο πρέπει να υπογραμμισθεί ότι έπειτα από σύγκριση του δείκτη GMCCI –Οικονομική Συγκυρία μεταξύ του τελευταίου τριμήνου του 2015 και του αντιστοίχου του 2014 προκύπτει σαφής επιδείνωση των προσδοκιών. Υπενθυμίζεται ότι ο δείκτης GMCCI έχει καταρτιστεί από τον Σύνδεσμο Εταιρειών Συμβούλων Μάνατζμεντ Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ).

Η ανοδική τάση των προσδοκιών κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους προφανώς σχετίζεται με την πορεία της οικονομίας (μικρότερη του αναμενομένου κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας, συνεχιζόμενη ελαφρά κάμψη της ανεργίας και ανοδική πορεία του τουρισμού) και με τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση με τη νέα συμφωνία με τους δανειστές.

Ετσι περιορίστηκε πιθανώς η αβεβαιότητα και βελτιώθηκε το οικονομικό κλίμα, όπως καταγράφηκε και από άλλες έρευνες.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η έρευνα ολοκληρώθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2016 και ενδεχομένως δεν έχουν ενσωματωθεί οι ανησυχίες της αγοράς για τις καθυστερήσεις στην αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος. Ο μέσος όρος του ισοζυγίου «θετικών» –«αρνητικών» απαντήσεων για τα πέντε μεγέθη του GMCCI –Οικονομική Συγκυρία αυξήθηκε και το τέταρτο τρίμηνο από -6,6% σε -2,8%. Βελτίωση προσδοκιών καταγράφηκε για τρεις από τις πέντε συνιστώσες του δείκτη, δηλαδή τον ρυθμό μεγέθυνσης, τις εξαγωγές και τον ρυθμό μεταβολής των τιμών. Αντίθετα, οι προσδοκίες για την ανεργία έγιναν περισσότερο απαισιόδοξες, ενώ οι απόψεις για την πορεία των ιδιωτικών επενδύσεων δεν παρουσίασαν αξιόλογη μεταβολή. Ωστόσο, καθ’ όλο το 2015 ο δείκτης GMCCI –Οικονομική Συγκυρία παρέμεινε σε επίπεδα αρνητικά και βεβαίως χαμηλότερα των αντιστοίχων του 2014.

Το τελευταίο τρίμηνο του 2015 σημειώθηκε επίσης ελαφρά βελτίωση των προσδοκιών και για τους παραγωγικούς συντελεστές. Η διαφορά των ποσοστών αισιοδοξίας και απαισιοδοξίας για το επόμενο δωδεκάμηνο βελτιώθηκε. Ετσι ο δείκτης GMCCI –Παραγωγικοί Συντελεστές, που προκύπτει ως ο μέσος όρος της διαφοράς «θετικών» – «αρνητικών» απαντήσεων, διαμορφώθηκε σε -7,2% στο τέλος Δεκεμβρίου από -14,2% στο τέλος Σεπτεμβρίου. Ωστόσο ο δείκτης παραμένει σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο από το τελευταίο τρίμηνο του 2014. Υπογραμμίζεται επίσης ότι όσον αφορά και τους πέντε υποδείκτες (αποτελεσματικότητα ανθρώπινου δυναμικού, δημόσιες υποδομές, συνθήκες χρηματοδότησης, επιχειρηματικότητα, ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο) η σχετική πλειονότητα των συμβούλων προβλέπει στασιμότητα. Οπως αναφέρεται και στην προηγούμενη έκθεση: «Είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί αν πράγματι το τρίτο τρίμηνο του 2015 αποτελεί σημείο καμπής για τις επιχειρηματικές προσδοκίες».

Τα δύο κυριότερα προσκόμματα στην επιχειρηματική δράση σχετίζονται με τη φορολογία. Η μεταβλητότητα του φορολογικού συστήματος εξακολουθεί να είναι ο κυριότερος ανασχετικός παράγοντας και ακολουθεί η υψηλή φορολογία. Η σημασία μάλιστα του παράγοντα αυτού έχει αυξηθεί: από την πέμπτη θέση στην κατάταξη τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2015 πέρασε στην τρίτη το προηγούμενο και στη δεύτερη το τελευταίο τρίμηνο του έτους. Φαίνεται συνεπώς ότι προεξοφλούνται οι επιδράσεις των νέων φορολογικών μέτρων. Αυξημένη ήταν και η σημασία που αποδίδεται στην αναποτελεσματική λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν η ασυνέχεια που εμφανίζεται στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και οι δυσχέρειες στη χρηματοδότηση.

Η έρευνα του ΣΕΣΜΑ καταγράφει για τρίτη φορά τις απόψεις των συμβούλων για τον σημαντικότερο ίσως αναπτυξιακό μηχανισμό, το νέο ΕΣΠΑ. Οι έρευνες του πρώτου και του τέταρτου τριμήνου του 2014 είχαν αντιστοίχως καταγράψει τις απόψεις τους για το ΕΣΠΑ 2007-2013.

Η πλειονότητα των συμβούλων (61,2%) εκτιμά ότι η κατανομή των κονδυλίων μεταξύ των επιχειρησιακών προγραμμάτων συμβάλλει μόνο μέτρια στη μεγέθυνση και αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Αντίστοιχες ήταν και οι απόψεις για τη συμβολή του ΕΣΠΑ στη βελτίωση των διαρθρωτικών προβλημάτων της οικονομίας αλλά και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Σχεδόν δύο στους τρεις συμβούλους θεωρούν ότι η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ είναι μέτρια. Υπογραμμίζεται επίσης ότι περιορίστηκε το μερίδιο εκείνων που εκτιμούν ότι το ΕΣΠΑ συμβάλλει σημαντικά στην αναδιάρθρωση της οικονομίας και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Καταγράφηκαν επίσης οι διαπιστώσεις των συμβούλων για τα κυριότερα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις-πελάτες τους όταν επιδιώκουν την ενίσχυσή τους μέσω του ΕΣΠΑ. Τα σοβαρότερα προβλήματα σχετίζονται με τη δυσκολία δανεισμού από το τραπεζικό σύστημα, την έκδοση εγγυητικών επιστολών, καθώς και την καθυστέρηση των εκταμιεύσεων. Σημειώνεται η χαμηλή ένταση που αποδίδεται στο πρόβλημα της διαφθοράς, η οποία είχε καταγραφεί και στα τέλη του 2014, καθώς και η μείωση της σημασίας της πολυπλοκότητας των διαδικασιών.