Σε συνεχείς προς τα κάτω αναπροσαρμογές των επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις προχωρούν οι τράπεζες τις τελευταίες εβδομάδες, στο πλαίσιο της εκλογίκευσης του κόστους άντλησης ρευστότητας από το αποταμιευτικό κοινό, μετά τη διαμόρφωσή του σε ιστορικά υψηλά την περυσινή χρονιά. Τα πιστωτικά ιδρύματα από τη μία πλευρά καταργούν προνομιακά ως προς τα επιτόκια και τους λοιπούς όρους διάθεσης προγράμματα και από την άλλη περικόπτουν τις αποδόσεις που προσφέρουν μέσω των ενεργών καταθέσεων. Η τάση αυτή ενισχύεται όσο περνά ο καιρός και οι αποταμιεύσεις επιστρέφουν στα γκισέ μετά τις διαρροές που προκάλεσε η διπλή εκλογική αναμέτρηση του 2012.
Οπως επισημαίνουν στελέχη της αγοράς, η υλοποίηση των δρομολογηθεισών συγχωνεύσεων, σε συνδυασμό με την απομάκρυνση του ενδεχομένου άτακτης χρεοκοπίας μετά την εκταμίευση των τελευταίων δόσεων της οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα, θα συμβάλει προς την κατεύθυνση μείωσης των εξόδων από τόκους για τις τράπεζες. Σύμφωνα με τραπεζικούς κύκλους, η εικόνα του χαρτοφυλακίου αποταμιευτικών προϊόντων όλων των πιστωτικών ιδρυμάτων σε λίγους μήνες αναμένεται να είναι τελείως διαφορετική, εκτιμώντας ότι η «οροφή» στα επιτόκια των προθεσμιακών λογαριασμών θα διαμορφωθεί περί το 3%.
Πρόκειται για μια εκτίμηση που αποτυπώνεται στην καμπύλη των επιτοκίων, η οποία πλέον έχει αρνητική κλίση σε αρκετές τράπεζες. Ισχύουν δηλαδή υψηλότερα επιτόκια για προϊόντα μικρότερης διάρκειας και χαμηλότερα για πιο μεσοπρόθεσμα προγράμματα. Συγκεκριμένα, οι υψηλότερες αποδόσεις εντοπίζονται σε γενικές γραμμές στους προθεσμιακούς λογαριασμούς 6 – 12 μηνών, ενώ όσο αυξάνεται η διάρκεια τόσο μειώνεται η ανταμοιβή. Μόνο τυχαία δεν είναι η δημιουργία νέου προγράμματος, το κύριο χαρακτηριστικό του οποίου είναι η μείωση του επιτοκίου ανά περίοδο εκτοκισμού.
Πρόκειται για ακριβώς το αντίθετο από ό,τι συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια, όταν τα επιτόκια αυξάνονταν κατά τη διάρκεια της κατάθεσης όσο περνούσαν οι μήνες. Με βάση τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το μέσο επιτόκιο των νέων καταθέσεων με προσυμφωνημένη διάρκεια ως και ένα έτος υποχώρησε σε μηνιαία βάση κατά 11 μονάδες, στο 4,59% τον πρώτο μήνα του 2013. Στα προγράμματα με διάρκεια άνω του ενός και ως δύο έτη η μέση απόδοση ήταν την ίδια περίοδο χαμηλότερη, φτάνοντας στο 4,50%, ενώ για ακόμη μεγαλύτερης διάρκειας προϊόντα διαμορφώθηκε στο 3,06%.
Επέστρεψαν οι εκλογικές διαρροές
Στα 16 – 17 δισ. ευρώ διαμορφώνεται η καθαρή ροή καταθέσεων προς το τραπεζικό σύστημα από τις εκλογές της 17ης Ιουνίου ως και το τέλος Φεβρουαρίου, σύμφωνα με την ενημέρωση που παρείχε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια την περασμένη εβδομάδα. Αυτό σημαίνει ότι περίπου το 90% των απωλειών που είχαν οι τράπεζες από τα τέλη Απριλίου ως τα μέσα Ιουνίου έχει πλέον επιστρέψει στα τραπεζικά γκισέ, ενισχύοντας τη ρευστότητα του συστήματος. Τον Φεβρουάριο η άνοδος των υπολοίπων στις καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων έφτασε τα 2 δισ. ευρώ, μετά την πτώση κατά περίπου 485 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο της φετινής χρονιάς. Επειτα από αυτή την αύξηση, οι αποταμιεύσεις προσέγγισαν τα 163 δισ. ευρώ, επίπεδα στα οποία είχαν βρεθεί τελευταία φορά στις αρχές του περασμένου Μαΐου.
Εναλλακτικές λύσεις για καταθέτες
Τα προϊόντα στα οποία θα επικεντρωθεί ο ανταγωνισμός τους επόμενους μήνες
Η υποχώρηση των αποδόσεων στις προθεσμιακές καταθέσεις εκτιµάται ότι θα οδηγήσει σε βελτίωση των όρων διάθεσης εναλλακτικών καταθετικών λύσεων. Ο λόγος για προγράμματα που απευθύνονται σε αποταμιευτές με αποστροφή στον κίνδυνο, τα οποία ωστόσο διαθέτουν ρευστότητα προς αξιοποίηση με στόχο μια ικανοποιητική απόδοση.
Τα προγράμματα αυτά διακρίνονται στις εξής γενικές κατηγορίες:
1. Προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου

Τα συγκεκριμένα προγράμματα αποτελούν ένα στοίχημα. Ο καταθέτης έχει εξασφαλισμένο τουλάχιστον το αρχικό του κεφάλαιο και σε κάποιες περιπτώσεις μια ελάχιστη εγγυημένη απόδοση, η οποία αυξάνεται ανάλογα με την πορεία των συνδεδεμένων με το προϊόν δεικτών. Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι το ελάχιστο αρχικό κεφάλαιο κινείται συνήθως σε χαμηλά επίπεδα, ξεκινώντας ακόμη και από τις 3.000 ευρώ.
Η απόδοση είναι είτε προκαθορισμένη, εφόσον η πρόβλεψη επαληθευτεί, είτε ανάλογη της πορείας του δείκτη αναφοράς. Με τα προγράμματα αυτά είναι δυνατή η γεωγραφική ή κλαδική διασπορά του επενδυόμενου κεφαλαίου, καθώς η τελική απόδοση της επένδυσης μπορεί να εξαρτάται από την πορεία όχι ενός αλλά πολλών δεικτών ή μετοχών από διαφορετικές χώρες. Σε γενικές γραμμές όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια ζωής του προϊόντος τόσο υψηλότερη η απόδοση, ελάχιστη ή επιδιωκόμενη.
Στο παρελθόν έχουν διατεθεί στην ελληνική αγορά προγράμματα με διάρκεια που μπορεί να φτάσει ακόμη και τα πέντε έτη. Η ανταμοιβή των επενδυτών που θα κλείσουν για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα τα χρήματά τους είναι ο ευνοϊκότερος για αυτούς τρόπος υπολογισμού της απόδοσης (π.χ., υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής στα κέρδη ενός δείκτη), η καταβολή υψηλότερης ελάχιστης εγγυημένης ή ακόμη και η ετήσια καταβολή των τόκων. Εξάλλου, έχουν λανσαριστεί και προϊόντα με διαφορετικό νόμισμα κατάθεσης πέραν του ευρώ, όπως π.χ. με δολάρια ΗΠΑ ή στερλίνες. Δίνεται έτσι η δυνατότητα σε όσους το επιθυμούν να αναλάβουν τον συναλλαγματικό κίνδυνο με στόχο να αποκομίσουν επιπλέον υπεραξίες από την κίνηση των ισοτιμιών.
2. Αποταμιευτικά προγράμματα

Οι ετήσιες αποδόσεις των αποταμιευτικών προγραμμάτων φτάνουν ως και το 5%, υπό την προϋπόθεση ότι ο πελάτης αποταμιεύει κάθε μήνα ένα ποσό. Το ύψος του μπορεί να είναι είτε προκαθορισμένο ή να υπάρχουν όρια. Αν δεν γίνει η κατάθεση, ως ποινή προβλέπεται η σημαντική μείωση του επιτοκίου. Για παράδειγμα, υπάρχει προϊόν που θέτει ως προϋπόθεση το ελάχιστο ποσό της αποταμίευσης κάθε μήνα να είναι μόνον 1 ευρώ και άλλα που έχουν ως μίνιμουμ μηνιαία κατάθεση τα 200 ευρώ. Από την άλλη, ορισμένα προγράμματα μπορεί να βάζουν πλαφόν στο ανώτατο ύψος της μηνιαίας αποταμίευσης, ενώ άλλα δεν θέτουν κανένα όριο. Εξάλλου, κάποια προγράμματα δεν επιτρέπουν την πραγματοποίηση αναλήψεων πριν από το πέρας ενός εξαμήνου ή ενός 12μήνου, ενώ σε άλλα δεν υπάρχει κανένας σχετικός περιορισμός.
3. Καταθέσεις υπό προειδοποίηση

Ενας εναλλακτικός τρόπος για όσους θέλουν να αποταμιεύουν, όποτε τους περισσεύουν χρήματα από το εισόδημά τους, είναι οι λογαριασμοί υπό προειδοποίηση. Τα προγράμματα αυτά συνδυάζουν τα πλεονεκτήματα ενός κλασικού λογαριασμού με αυτά της προθεσμιακής κατάθεσης, δηλαδή τη ρευστότητα και τις αυξημένες αποδόσεις. Από τη μία πλευρά, σε σχέση με το σκέλος της κατάθεσης λειτουργούν ακριβώς όπως οι απλοί λογαριασμοί. Δηλαδή ο πελάτης μπορεί να πραγματοποιεί καταθέσεις όποια στιγμή επιθυμεί χωρίς ανώτατο όριο στο ύψος τους, απολαμβάνοντας άμεσα προνομιακό επιτόκιο για τα χρήματά του.
Από την άλλη όμως, για να πραγματοποιήσει ανάληψη θα πρέπει να προειδοποιήσει προηγουμένως εγγράφως την τράπεζα. Ανάλογα με το προϊόν ο χρόνος της προειδοποίησης μπορεί να κυμαίνεται από μία εβδομάδα και να φθάνει ως και τους τρεις μήνες. Σε γενικές γραμμές, όσο μεγαλύτερο είναι το διάστημα αυτό τόσο υψηλότερο είναι και το επιτόκιο.
4. Καταθέσεις με περιορισμούς στις αναλήψεις

Υψηλά επιτόκια ως το 4%, ακόμη και για ποσά που ξεκινούν από τα 10.000 ευρώ, προσφέρουν οι λογαριασμοί με περιορισμούς στις αναλήψεις. Στην προκειμένη περίπτωση δεν υπάρχουν υποχρεωτικές καταθέσεις, αλλά ο δανειολήπτης οφείλει να μην πραγματοποιήσει περισσότερες αναλήψεις από ένα μέγιστο όριο που ορίζει η τράπεζα ή το υπόλοιπό του να μην πέσει κάτω από ένα προκαθορισμένο ποσό. Τα προϊόντα αυτά έχουν το πλεονέκτημα της δυνατότητας απεριόριστων καταθέσεων, εξασφαλίζοντας και για τα νέα χρήματα το ίδιο ελκυστικό επιτόκιο. Βέβαια, η απόδοση είναι κυμαινόμενη, υπό την έννοια ότι μπορεί να μεταβληθεί ανά πάσα στιγμή, με απόφαση της διοίκησης της τράπεζας που προσφέρει το προϊόν.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ