Δύο δυναστείες στην ίδια στέγη

Ο Τζέικομπ Ρότσιλντ δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του για τη σύμπραξη με τον οίκο των Ροκφέλερ. «Η συμφωνία είναι ιστορική και δημιουργεί προοπτικές μακροπρόθεσμης συνεργασίας για τις δύο οντότητες» δήλωσε την περασμένη Τετάρτη ο άγγλος λόρδος κοινοποιώντας τη συμφωνία μεταξύ των φερώνυμων επιχειρηματικών ομίλων. Οι δυναστείες των Ρότσιλντ και Ροκφέλερ αποφάσισαν ότι τα συμφέροντά τους δεν είναι απαραιτήτως ανταγωνιστικά, ιδίως μάλιστα σε μια περίοδο όπως η τρέχουσα που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και πολλαπλούς κινδύνους.

Το πρώτο βήμα σε αυτή τη νέα πορεία θα γίνει μέσω της εξαγοράς του 37% του χρηματοπιστωτικού ομίλου των Ροκφέλερ (Rockefeller Financial Services) από τον βρετανικό όμιλο RIT Capital τον οποίο διαχειρίζεται ο λόρδος Ρότσιλντ.

Οι δύο οικογένειες απέφυγαν να δώσουν στη δημοσιότητα λεπτομέρειες σχετικές με τη συμφωνία, η οποία άλλωστε δεν πρόκειται να υλοποιηθεί άμεσα, όπως διευκρίνισε ο εκτελεστικός διευθυντής του ομίλου Ροκφέλερ. Το τίμημα που θα καταβληθεί από την RIT Capital για την εξαγορά του μεριδίου μετοχών που κατέχει ως σήμερα η γαλλική τράπεζα Societe Generale παραμένει άγνωστο. Ομως το βέβαιο είναι ότι αμφότεροι οι όμιλοι αποκτούν πλέον «υπερατλαντικό» χαρακτήρα επισφραγίζοντας την προσωπική σχέση που διατηρούν οι δύο διαχειριστές τις τελευταίες δεκαετίες.

Προς το παρόν περισσότερο ωφελημένος από τη συμφωνία μοιάζει να είναι ο 76χρονος «πατριάρχης» της ευρωπαϊκής οικογένειας των Ρότσιλντ και απόγονος του Μάγερ Αμσελ Ρότσιλντ. Ο εβραϊκής καταγωγής γερμανός τραπεζίτης ήταν εκείνος που οικοδόμησε μια ευρωπαϊκή αυτοκρατορία με παρακλάδια σε κάθε γωνιά της Γηραιάς Ηπείρου και ασφαλώς στη Βρετανία. Η τακτική που ακολούθησε ο προπάτορας των Ρότσιλντ ήταν συνήθης στους κύκλους των τραπεζιτών: δημιούργησε ανεξάρτητους χρηματοπιστωτικούς βραχίονες στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ελβετία και στην Αυστρία και φρόντισε να διασφαλίσει τη διαχείρισή τους αποκλειστικά από ανθρώπους της οικογένειας μέσω (προκαθορισμένων) γάμων μεταξύ εξαδέλφων. Ως τα τέλη του 19ου αιώνα ο οίκος Ρότσιλντ είχε γίνει συνώνυμος του πλούτου στην Ευρώπη και εθεωρείτο η πιο πλούσια οικογένεια στον κόσμο. Αλλωστε ήδη από τις αρχές του ίδιου αιώνα οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι είχαν αποτελέσει μια θαυμάσια ευκαιρία πλουτισμού για τον εγκατεστημένο στο Λονδίνο γιο του Μάγερ Ρότσιλντ. Ο Νέιθαν Ροθτσάιλντ (όπως αποδόθηκε το όνομα στην αγγλική γλώσσα) εξασφάλιζε χρηματοδότηση για τους συμμάχους του βρετανικού στρατεύματος καθώς και τον εφοδιασμό του Δούκα του Γουέλινγκτον με χρυσό από την υπόλοιπη Ευρώπη.

Την ίδια περίπου περίοδο ο αδερφός του, Αμσελ, χρηματοδοτούσε (μέσω δανείων) έναν από τους πρώτους σιδηροδρόμους στη Γερμανία ενώ στα ίδια χνάρια βάδιζε και ο έτερος αδελφός, Τζέιμς, που είχε εγκατασταθεί στο Παρίσι. Ο γαλλικός τραπεζικός οίκος των Ρότσιλντ ήταν αυτός που κάλυψε για λογαριασμό της Γαλλίας τις αποζημιώσεις που διεκδίκησε η Πρωσία μετά το τέλος του γαλλοπρωσικού πολέμου το 1870.

Εκτός από χρήματα οι Ρότσιλντ άρχισαν σταδιακά να συλλέγουν πανάκριβα έργα τέχνης, να αγοράζουν είδη πολυτελείας και επιβλητικά παλάτια και εν ολίγοις να επιδεικνύουν με κάθε τρόπο τον πλούτο και τη δύναμή τους. Στον 20ό αιώνα η εποχή της απόλυτης κυριαρχίας της αριστοκρατίας είχε παρέλθει ενώ το καπιταλιστικό σύστημα είχε γεννήσει νέους τραπεζικούς κολοσσούς.

Για τον λόγο αυτόν οι Ρότσιλντ ακολουθούν σήμερα την αντίστροφη πορεία από αυτή που χάραξε ο ιδρυτής του οίκου: συγκέντρωση αντί για εξάπλωση.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ο 96χρονος Ντέιβιντ Ροκφέλερ έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένος από τη σύμπραξη καθώς αυτή συνέπεσε με την απόσυρση κεφαλαίων της γαλλικής τράπεζας εν μέσω μιας παρατεταμένης περιόδου αναταραχών στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ο νεότερος επίγονος (μεταξύ των 150 εν ζωή απογόνων) του Τζον Ντέιβισον Ροκφέλερ αναζητεί εκτός από διάδοχο και νέους εταίρους στις επιχειρήσεις του. Και μπορεί σίγουρα να βρει πολλούς στην οικογένεια των Ρότσιλντ. Αλλωστε ο επιχειρηματικός όμιλος Ροκφέλερ αντιστοιχεί εν πολλοίς στο «αμερικανικό ισοδύναμο» της ευρωπαϊκής δυναστείας των Ρότσιλντ.

Ο πρεσβύτερος Ροκφέλερ είχε επίσης γερμανοεβραϊκή καταγωγή αλλά ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία ως λογιστής. Ομως σε πολύ νεαρή ηλικία αντιλήφθηκε ότι μόνο με μια δική του επιχείρηση θα μπορούσε να γίνει πολύ πλούσιος. Και έγινε πράγματι, λίγα χρόνια μετά την ίδρυση της πετρελαϊκής Standard Oil το 1870. Πριν από το τέλος του αιώνα η εταιρεία ήταν η μεγαλύτερη σε αυτό τον νέο επιχειρηματικό κλάδο και ο ίδιος ο πλουσιότερος άνθρωπος στις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα ο επιχειρηματικός κολοσσός του Ροκφέλερ μονοπωλούσε επί χρόνια την αγορά. Οι ομοσπονδιακές αρχές υποχρέωσαν τον αμερικανό μεγιστάνα να «σπάσει» τον όμιλο σε μικρότερες επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων οι εταιρείες ExxonMobil και Chevron.

Στα 60 του χρόνια διέθετε ήδη αμύθητη περιουσία που του επέτρεψε να αυτοσυνταξιοδοτηθεί για να ασχοληθεί με το αγαπημένο χόμπι όλων των κροίσων ανά τον κόσμο, τη φιλανθρωπία. Το Ιδρυμα Ροκφέλερ που ιδρύθηκε το 1913 χρηματοδοτεί ερευνητικά έργα και πανεπιστημιακά ιδρύματα διατηρώντας ζωντανό τον θρύλο ενός ανθρώπου που ταυτόχρονα με τη φήμη του αδίστακτου επιχειρηματία ενσάρκωσε με τον ιδανικότερο τρόπο το «αμερικανικό όνειρο». Μπορεί τελικά να μην κατάφερε να ζήσει 100 χρόνια όπως επιθυμούσε (πέθανε σε ηλικία 98 ετών), ωστόσο ξεπέρασε κατά πολύ τη δεύτερη μεγάλη επιθυμία της ζωής του, να συγκεντρώσει περιουσία 100.000 δολαρίων.

Πάντως το πραγματικό μέγεθος της περιουσίας που δημιούργησε ο ίδιος και μοιράζονται έκτοτε οι κληρονόμοι του παραμένει ένα καλά κρυμμένο μυστικό. Εκείνος άλλωστε ήταν ο πρώτος που επέλεξε να αναθέσει τη διαχείριση των οικονομικών του στην τράπεζα Chase Manhattan Bank η οποία έχει απορροφηθεί από την JP Morgan Chase.

Μια φιλία βασισμένη στις επιχειρήσεις
Τον περασμένο αιώνα, όταν και οι δύο οικογένειες διατηρούσαν ακόμη τη λάμψη μιας άλλης εποχής, η συνεργασία Ρότσιλντ και Ροκφέλερ θα φάνταζε αδιανόητη. Καθώς όμως «βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας παγκόσμιας μεταμόρφωσης», όπως είχε δηλώσει παλαιότερα ο Ντέιβιντ Ροκφέλερ, οι διαφορές παραμερίστηκαν και αναδύθηκαν τα κοινά συμφέροντα. Αλλωστε οι δύο επικεφαλής των επενδυτικών ομίλων δεν κρύβουν ότι αυτό που τους ενώνει είναι η επιδίωξη για μεγιστοποίηση του κέρδους και όχι η σύσφιγξη των προσωπικών τους σχέσεων. Η ρήση του προπάτορα των Ροκφέλερ ότι «μια φιλία βασισμένη στις επιχειρήσεις είναι καλύτερη από μια επιχείρηση βασισμένη στη φιλία» παίρνει πλέον σάρκα και οστά.
Ο οίκος των Ρότσιλντ έχει ξεκινήσει από χρόνια την επιχείρηση συγκέντρωσης των χρηµατοπιστωτικών δραστηριοτήτων της υπό τον γαλλικό όµιλο συµµετοχών (holdings) Paris Orleans του οποίου προεδρεύει ο Νταβίντ ντε Ρότσιλντ. Παράλληλα ο ίδιος προετοιµάζει τη διαδοχή του παραδίδοντας σταδιακά τα σκήπτρα στον 32χρονο σήµερα γιο του, για τον οποίο έχει δηλώσει ότι «θα είναι έτοιµος στα 37 του χρόνια να αναλάβει κάποιες ευθύνες».
Ασφαλώς η οικογενειοκρατία ήταν ανέκαθεν συνυφασµένη µε τους δύο οίκους, όµως αµφότεροι φροντίζουν πάντοτε να τοποθετούν σε θέσεις-«κλειδιά» και άτοµα εκτός συγγενικού περιβάλλοντος πολλαπλασιάζοντας τη δύναµη επιρροής τους. Αλλωστε, όπως παραδέχεται ο πρεσβύτερος γάλλος γόνος της δυναστείας, «η οικογένεια είναι άριστη για τις επιχειρήσεις όσο κάνει καλά τη δουλειά, αν όχι τότε πρέπει να βρεις κάποιον άλλον».