Ήταν ειδήσεις-σοκ. Αυτά που άκουγε το πρωί της Τρίτης στην Ουάσιγκτον ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ξεπερνούσαν και τους πιο σοβαρούς φόβους του. Οι περιγραφές των εκπροσώπων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την κατάσταση στην Ελλάδα τον έκαναν να χλωμιάζει. Η Αθήνα, έλεγε ένας από αυτούς, δεν έπιασε, παρά τις επιτυχίες της, τους βασικούς στόχους του μνημονίου. Η κατάσταση πάει από το κακό στο χειρότερο. Η ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να βγει το 2012 στις διεθνείς αγορές. Και υπό αυτές τις προϋποθέσεις, το ΔΝΤ βλέπει λίγες δυνατότητες να δώσει περαιτέρω βοήθεια. Η χρεοκοπία γίνεται όλο και πιθανότερη.
Λίγο αργότερα, ο γερμανός υπουργός οικονομικών έγραφε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του ένα γράμμα προς τους ιθύνοντες της τρόικας και τους ομολόγους του της ευρωζώνης που έμελλε να κάνει το γύρο του κόσμου. Σε αυτό προειδοποιούσε ξεκάθαρα, ότι αν το ελληνικό χρέος δεν υποστεί αναδιάρθρωση και αν δεν δοθεί πρόσθετη βοήθεια στην Ελλάδα, η χώρα μας θα οδηγηθεί στην πτώχευση – στην «πρώτη μη ελεγχόμενη χρεοκοπία» στην ιστορία της ευρωζώνης.
Το περιεχόμενο της επιστολής δεν προσφέρει κάτι το καινούριο. Στο επίκεντρό της είναι δυο στοιχεία, που ο κ. Σόιμπλε είχε παρουσιάσει από καιρό: Το πρώτο είναι η ανάγκη μιας «πράας αναδιάρθρωσης» του ελληνικού χρέους. Και το δεύτερο, η συμμετοχή (με «ουσιαστικό», όπως γράφει, ποσοστό) των ιδιωτών σε αυτήν. Σχετική συζήτηση γι αυτά έγινε και στο υπουργικό συμβούλιο της περασμένης Δευτέρας, όπου όμως, ελλείψει της έκθεσης της τρόικας, δεν ελήφθη κάποια απόφαση.
Καινούρια είναι όμως η δραματουργία. Η αναγκαιότητα της αναδιάρθρωσης δεν διατυπώνεται πλέον, όπως μέχρι χθες ακόμα, με τη μορφή χρησμών και υπαινιγμών, αλλά μέσω μιας επιστολής, η οποία, όπως προκύπτει από την άμεση διαρροή του περιεχομένου της στα μέσα ενημέρωσης, δεν είχε ως αποδέκτη μόνο τους «αγαπητούς συναδέλφους» αλλά και τη διεθνή δημοσιότητα.
Πολλοί αναλυτές στο Βερολίνο υποστηρίζουν πάντως, ότι η συγγραφή της δεν έγινε υπό κράτος πανικού, αλλά ότι αντιθέτως, ο κ.Σόιμπλε, εκμεταλλευόμενος το «momentum» – την ανεπανάληπτη στιγμή – έδωσε το έναυσμα για τη ριζική στροφή της ευρωπαϊκής πολιτικής έναντι της Ελλάδας.
Η στροφή δεν έχει πάρει βέβαια οριστική μορφή. Όχι μόνο επειδή συνεχίζει να λείπει η έκθεση της τρόικας (αυτή αναμενόταν τη νύχτα της Τετάρτης στο Βερολίνο). Αλλά και διότι δεν υπάρχει ακόμη εικόνα για τις αντιδράσεις των άλλων 16 χωρών της ευρωζώνης.
Σε άλλους σημαντικούς χώρους όμως, η «γραμμή Σόιμπλε» κερδίζει ήδη έδαφος. Αυτό αφορά καταρχάς τον κυβερνητικό συνασπισμό Χριστιανοδημοκρατών-Ελεύθερων Δημοκρατών: Παρά το συνεχιζόμενο «αντάρτικο» στο χώρο των Φιλελευθέρων (γύρω στους 15 βουλευτές του τάσσονται κατά της συνέχισης της βοήθειας) θεωρείται σίγουρο, ότι κατά την ψηφοφορία για τη βοήθεια την ερχόμενη Παρασκευή στη Βουλή θα εξασφαλιστεί η λεγόμενη «πλειοψηφία της καγκελαρίου», η οποία διαθέτει «πλεόνασμα» 19 βουλευτών έναντι της αντιπολίτευσης.
Παρόμοια είναι και η αντίδραση γνωστών οικονομολόγων, οι οποίοι ζητούν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να εγκαταλείψει το «μπλόκο» της σε ότι αφορά τη συμμετοχή ιδιωτών. «Εάν η ΕΚΤ πάψει να βάζει φρένο στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, τότε αυτό μπορεί να μειωθεί χωρίς να προκληθεί πιστωτικό γεγονός» είπε χαρακτηριστικά το μέλος του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων (κοινώς: «σοφών») της γερμανικής κυβέρνησης Λάρς Φελντ. Αυτό, πρόσθεσε, μπορεί να επιτευχθεί αν δοθούν κίνητρα στους ιδιώτες πιστωτές να ανταλλάξουν τα σημερινά χρεόγραφά τους με νέα μεγαλύτερης διάρκειας.
Αλλά και οι ίδιοι οι πιστωτές δεν δείχνουν καταρχάς αρνητικοί σε αυτό το ενδεχόμενο. Σε διάσκεψη τραπεζών, που έγινε το πρωί της Τετάρτης στη Φρανκφούρτη, εκπρόσωποι των τραπεζικών κολοσσών JP Morgan, Credit Suisse και RBS δήλωσαν, ότι θεωρούν θετική την πρόταση Σόιμπλε. Όμως, η απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό, πρόσθεσαν, είναι η συμμετοχή τους να γίνει σε εθελούσια βάση. «Οι τράπεζες πρέπει να συμβάλουν κατά δύναμη στη λύση του προβλήματος» είπε ο εκπρόσωπος της JP Morgan Καρλ-Γκέοργκ Άλτενμπουργκ. Αυτό όμως, πρόσθεσε, δεν φτάνει. Το ζητούμενο είναι ένα συνολικό πακέτο, που δεν απαλλάσσει την Ελλάδα από την ευθύνη της εξυγίανσης των οικονομικών της και βάζει λουκέτο σε περαιτέρω δημοσιονομικές εκτροπές.
Άλλοι μεγαλοτραπεζίτες, ιδιαίτερα οι Γερμανοί, φάνηκαν ωστόσο πολύ πιο συγκρατημένοι. Εκπρόσωπος της Ένωσης Γερμανών Τραπεζιτών δήλωσε, ότι τα μέλη της δεν θα πουν όχι σε μια επιμήκυνση. Ωστόσο, τόνισε, η στιγμή γι’ αυτό απέχει πολύ ακόμα.
Ένα βήμα προς τον κ. Σόιμπλε έκανε και ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλωντ Τρισέ, ο οποίος, εγκαταλείποντας το μόνιμο «όχι» του, δήλωσε προχθές, ότι τέτοια συμμετοχή δεν αντιβαίνει στις αρχές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αν γίνει σε καθαρά εθελούσια βάση. Το πρόβλημα είναι μόνο, ότι ο κ. Σόιμπλε θέλει να επιβάλει με κάθε μέσο αυτή τη συμμετοχή – καταρχάς μέσω «κινήτρων», ή αν αυτά δεν αποδώσουν, μέσω αναγκαστικών μέτρων. Διαφορές υπάρχουν μεταξύ τους και σε ότι αφορά τα κίνητρα: Ενώ ο κ.Σόιμπλε προτείνει την παροχή εγγυήσεων εκ μέρους της ΕΚΤ για τα νέα χρεόγραφα, ο κ. Τρισέ αποκρούει κατηγορηματικά την πρόταση.
Αρκετοί αναλυτές ωστόσο υποστηρίζουν, ότι είναι αφελές να περιμένει κανείς εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών. «Το „ναι» οποιουδήποτε τραπεζικού μάνατζερ θα τιναχθεί στον αέρα, μόλις έρθει το ζήτημα στη Γενική Συνέλευση των μετόχων» έλεγε ένας από αυτούς.
Μέσα σε τέτοιο ρευστό περιβάλλον, που θυμίζει κινούμενη άμμο, είναι λοιπόν δύσκολο να προβλεφθεί τι θα προκύψει τις επόμενες δυο καυτές ημέρες στο Βερολίνο. Πολλά θα εξαρτηθούν από τις διαβουλεύσεις των κοινοβουλευτικών ομάδων, που άρχισαν την Τετάρτη και θα συνεχιστούν ολόκληρη την Πέμπτη.
Σίγουρο είναι, ότι την Παρασκευή θα τεθούν στη Βουλή προς ψηφοφορία τρία κρίσιμα θέματα: Πρώτον, ο νέος μηχανισμός στήριξης ESM, δεύτερον, η βοήθεια προς την Ελλάδα, και τρίτον, το δικαίωμα του κοινοβουλίου να βάζει βέτο στην παροχή βοήθειας στο εξωτερικό.
Η κυβέρνηση, επικαλούμενη την απουσία της έκθεσης της τρόικας, απέφυγε μέχρι στιγμής να δώσει το πράσινο φως στην εκταμίευση της αναμενόμενης δόσης των 12 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ελλάδα. Ορισμένοι αναλυτές στοιχηματίζουν ότι αυτό θα γίνει την Παρασκευή. Για την πρόσθετη βοήθεια όμως δεν θα υπάρξει συγκεκριμένη εξαγγελία. «Η μεγάλη ώρα γι αυτό θα έρθει το φθινόπωρο» έλεγε στο «Βήμα» στέλεχος της κυβέρνησης, που θέλει να μείνει ανώνυμο. «Και μέχρι τότε θα γίνουν ομηρικές μάχες για το ύψος της και για τους όρους που θα τη συνοδεύουν».
