Ο Σπαθάρης ζωγραφίζει

Αυτές τις ημέρες στις αίθουσες του Μουσείου Μπουζιάνη συναντιούνται όλοι τους: ο Αθανάσιος Διάκος, η κυρά Φροσύνη, ο Αλή Πασάς, ακόμη και η βασίλισσα Κλεοπάτρα. Στην έκθεση «Η ζωγραφική του Ευγένιου Σπαθάρη», που εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 29 Μαρτίου, ο Δήμος Δάφνης – Υμηττού και το Μουσείο Μπουζιάνη τιμούν τον εμβληματικό καλλιτέχνη με μια έκθεση – αφιέρωμα στους ήρωες του 1821. Παράλληλα παρουσιάζονται έργα τού Ευγένιου Σπαθάρη με θέμα τα λαϊκά επαγγέλματα που χάνονται, σκηνές της καθημερινής ζωής, αλλά και εικόνες της μυθολογίας.

«Οι πίνακες της έκθεσης παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό και προέρχονται από ιδιωτική συλλογή. Ο Ευγένιος Σπαθάρης είναι γνωστός γιατί εκφράστηκε μέσα από το θέατρο σκιών, στην προκειμένη περίπτωση όμως παρουσιάζουμε ζωγραφικούς πίνακές του. Πρόκειται για έργα που ανήκουν σε αυτό που ονομάζουμε ελληνική λαϊκή τέχνη, μια τέχνη που εικονογραφεί τη λαϊκή παράδοση, την ιστορία μας και τη μυθολογία μας» αναφέρει στο «Βήμα» ο Φοίβος Κυπραίος, επιμελητής των εκθέσεων του Μουσείου Μπουζιάνη.

Ο Ευγένιος Σπαθάρης, παιδί ακόμα, ξεκινά να ζωγραφίζει. Γεννημένος στις 2 Ιανουαρίου του 1924, γιος του επίσης σπουδαίου καλλιτέχνη του θεάτρου σκιών Σωτήρη Σπαθάρη, ζωγραφίζει τις διαφημιστικές ρεκλάμες για τις υπαίθριες παραστάσεις του πατέρα του. Βέβαια, ο Σωτήρης Σπαθάρης ήταν αντίθετος στην ενασχόληση του γιου του με τον Καραγκιόζη. Θέλει να τον δει αρχιτέκτονα. Ενα περιστατικό όμως θα σφραγίσει τη μοίρα του. Το 1942 ένας θεατρώνης τον πείθει να αφήσει τον μικρό να παίξει. «Στην αρχή έπαιζα κωμωδίες, που ήταν ελαφριά έργα –τα ηρωικά ήρθαν αργότερα» έχει δηλώσει σε συνέντευξή του ο Ευγένιος Σπαθάρης. «Αλλά διάβαζα πολλά ιστορικά βιβλία. Ηξερα πού χτυπήθηκε ο κάθε ήρωας, πόσοι σκοτώθηκαν από τους Ελληνες και πόσοι από τους Τούρκους. Δεν γέμισα απλώς το πανί με εχθρούς. Οι άλλοι δηλαδή τι ήταν; Δεν πολέμησαν και αυτοί στις μάχες; Γι’ αυτό νομίζω ότι ο κόσμος με αγάπησε. Και ο ίδιος μου ο πατέρας κατέβηκε μια μέρα από την Κηφισιά πολύ άρρωστος για να μου πει τελικά: «Εφτασες εκεί που ήθελα. Τώρα θα συνεχίσεις μόνος σου»».

Αυτή ήταν λοιπόν η αρχή για τον Ευγένιο Σπάθαρη, ο οποίος μέχρι τον θάνατό του, τον Μάιο του 2009, εργαζόταν ακούραστα για την εξύψωση της ελληνικής λαϊκής τέχνης σε όλον τον κόσμο.

Η έκθεση στο Μουσείο Μπουζιάνη αναβιώνει λοιπόν μια άλλη, αθώα Ελλάδα που σιγά-σιγά λησμονούμε. Ηδη πολλά σχολεία έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους να την επισκεφθούν και έτσι οι μικροί μαθητές θα γνωρίσουν εικόνες μιας άλλης εποχής: τον αβγουλά, τον υπαίθριο φωτογράφο, τον πεταλωτή. Φυσικά στο επίκεντρο της έκθεσης βρίσκονται οι πίνακες των ηρώων του 1821 που τόσο αγαπούσε ο Ευγένιος Σπαθάρης. Ισως γιατί με αυτές τις μορφές εμψύχωνε τους Ελληνες στη διάρκεια της Κατοχής. Παίζοντας μάλιστα την «Εκδίκηση του Οδυσσέα Ανδρούτσου» συνελήφθη και οδηγήθηκε στην Κομαντατούρ.

«Αν θέλετε, η διαφορά του Σπαθάρη από τους υπόλοιπους ζωγράφους της λαϊκής τέχνης είναι ότι εκείνος είναι πρώτα παραμυθάς και μετά ζωγράφος» σημειώνει στο «Βήμα» ο Φοίβος Κυπραίος. «Και η αφήγησή του στον καμβά περιέχει συνήθως ένα ανεπαίσθητο ηθικό δίδαγμα. Διηγείται περιστατικά και στιγμές γονιμοποιώντας τις σχέσεις μας με τις ρίζες και αναβιώνοντας τους θρύλους μας. Οπως αναφέρει και ο Αγγελος Σικελιανός, αντικατοπτρίζει τη λαγαρή θυμοσοφία του λαού μπρος στα ανάποδα του κόσμου».

Πού και πότε

Μουσείο Μπουζιάνη (Οδός Γ. Μπουζιάνη 27-31, Δάφνη).
Διάρκεια έκθεσης: 29 Μαρτίου – τέλη Μαΐου.
Ωρες λειτουργίας: Τετάρτη – Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο (10.00 – 15.00).