Γιώργος Καλούδης: «Η κρητική λύρα είναι η προγιαγιά του τσέλου»

Ο τσελίστας, λυράρης, αυτοσχεδιαστής και συνθέτης Γιώργος Καλούδης παρουσιάζει τον προσωπικό του ηχητικό ορίζοντα στο ρεσιτάλ του με τίτλο «Innovating Tradition». Ενας σολίστ παίζει δικές του συνθέσεις και ερμηνεύει Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ με τετράχορδη κρητική λύρα. Ο δεξιοτέχνης εμφανίζεται το Σάββατο 3 Μαρτίου (21.00) στο Υποσκήνιο Β’ της Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη, στον καινούργιο χώρο έκφρασης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών που φιλοξενεί τον κύκλο εκδηλώσεων Μegaron Underground.

Ο Γιώργος Καλούδης έχει στο ενεργητικό του εμφανίσεις σε συναυλίες και φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο (Ιταλία, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, Γερμανία, Αυστρία, Πορτογαλία, Βέλγιο, Ελβετία, Τσεχία, Αυστραλία, ΗΠΑ, Καναδάς, Κύπρος κ.α.), τρεις προσωπικές δισκογραφικές δουλειές στην εταιρεία DNA Label (Truth, On The Wind, J.S. Bach: Cello Suites on the Cretan Lyra) καθώς και συνεργασίες με ορχήστρες του εξωτερικού (Συμφωνική της Αγίας Πετρούπολης, Βασιλική Εθνική Ορχήστρα της Σκωτίας, Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου κ.ά.). Το 2015 του απονεμήθηκε ειδικό βραβείο κριτικής επιτροπής (Special Jury Prize) στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Μαριονέτας για την «καλύτερη μουσική σύνθεση και ερμηνεία» στο Αλμάτι του Καζακστάν.

Στο «Innovating Tradition» ο Γιώργος Καλούδης παρουσιάζει ουσιαστικά μια εργασία που ούτε λίγο ούτε πολύ κράτησε 12 χρόνια. Εμπνευσμένος από την κρητική του καταγωγή, προσάρμοσε την τεχνική του τσέλου πάνω στην κρητική λύρα προσθέτοντας μια τέταρτη χορδή. Ο ίδιος μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής» συνδέει το κονσέρτο με τον συγκεκριμένο χώρο του Μεγάρου, σημειώνει ότι εκφράζει στοιχεία που σήμερα μας λείπουν. «Λείπει η ησυχία, η ηρεμία αλλά και η ποιότητα. Η ζωή μας κινείται στα δίπολα αργά – γρήγορα / σιγά – δυνατά. Δεν αντέχει όμως η ψυχή και το σώμα». Ο Γιώργος Καλούδης μιλά για δόνηση και διάχυση του ήχου, όχι μόνο με την έννοια της ακουστικής αλλά της ψυχικής επικοινωνίας του θεατή-ακροατή με τα έργα που ακούει.

Κάπως έτσι αποφάσισε να πάρει στα χέρια του την κρητική λύρα και να της προσθέσει ακόμη μια χορδή. ‘Η, για να είμαστε περισσότερο σαφείς, τη λύρα την είχε στα χέρια του από μικρός. «Στην οικογένειά μου είμαι 4η γενιά λυράρης, από τον πατέρα μου, στην ηλικία όμως των 10-11 ετών με κέρδισε η ποιητική έκφραση του βιολοντσέλου. Και συνεχίζει να με συγκινεί αυτή η ποιητική έκφραση που έχει το συγκεκριμένο όργανο. Αργότερα ξαναθυμήθηκα την κρητική λύρα, η αγάπη μου για το βιολοντσέλο και τον Μπαχ δεν σταμάτησε ποτέ και κάπου εκεί προέκυψε η ανάγκη να προσθέσω μία ακόμη χορδή, για να μπορέσω να ερμηνεύσω τις συνθέσεις του».

Δεν είναι όμως μόνο αυτός ο λόγος. Ο Γιώργος Καλούδης θεωρεί τον εαυτό του ψυχαγωγό και όχι διασκεδαστή. Με αυτή την οπτική προσεγγίζει και την κρητική λύρα. «Θεωρώ ότι η κρητική λύρα μπορεί να γίνει ένα χρήσιμο κλασικό όργανο εκφράζοντας μια οικουμενική και ιαματική ανάγκη. Μετά από 12 χρόνια μελέτης διαπίστωσα ότι η λύρα μπορεί να αποκτήσει κι έναν άλλο ρόλο. Δεν αρνούμαι την κρητική διασκεδαστική παράδοση, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Η κρητική λύρα έχει τόσα ηχοχρώματα που είναι κρίμα να τα χάνουμε. Επίσης, μέσω της έρευνάς μου διαπίστωσα ότι η κρητική λύρα είναι πρόγονος του βιολοντσέλου. Ουσιαστικά είναι η προγιαγιά του».

Η μελέτη, η δωδεκαετής έρευνά του, αποσκοπεί επίσης όπως σημειώνει ο ίδιος στο να γραφτούν νέες συνθέσεις, καινούργια μουσική για την κλασική κρητική λύρα. «Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να διατηρηθεί η παράδοση. Τα κομμάτια που ακούγονται σε ένα γλέντι. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Μπορεί να μην έχω κάνει αλλά έπρεπε να γίνει. Τουλάχιστον έτσι πιστεύω. Και αυτό που έμαθα από την έρευνα είναι ότι η κρητική λύρα που όλοι γνωρίζουμε είναι ένα υβριδικό όργανο που δημιουργήθηκε στις δεκαετίες του ’50 – ’60. Η αυθεντική κρητική λύρα για χιλιάδες χρόνια ήταν ένα όργανο σαν στενόμακρο αχλάδι. Και αυτό τι μας αποδεικνύει; Οτι για να πάμε μπροστά πρέπει να κοιτάξουμε πίσω». Ο τίτλος του ρεσιτάλ που δίνει στο Μέγαρο, προφανής. «Πρόκειται για μια επαναδιατύπωση της παράδοσης με έναν τρόπο που ήταν παραμελημένος άδικα».

Για τον Γιώργο Καλούδη η μουσική είναι ελευθερία. «Αυτό που λέμε ελευθερία ή θάνατος ισχύει απολύτως στη μουσική. Η ελευθερία που δίνει δεν μπορεί να σου την πάρει κανείς. Τα όργανα άλλωστε φτιάχτηκαν για λατρευτικούς και ιαματικούς σκοπούς. Ιαματικά, ιάσιμα λειτουργεί ή πρέπει να λειτουργεί και η μουσική. Η μουσική είναι η τέχνη της στιγμής και οι δονήσεις της έχουν την ικανότητα της θεραπείας».