Το θρυλικό μηνιαίο περιοδικό πνευματικού προσανατολισμού που κυκλοφόρησε, από τον Μάιο του 1963 έως τον Απρίλιο του 1967, από τον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη είναι η νέα μεγάλη προσφορά της εφημερίδας «Το Βήμα της Κυριάκής».
Αυτή την εβδομάδα μαζί με το Βήμα της Κυριακής που κυκλοφορεί εκτάκτως το Σάββατο 25 Φεβρουαρίου το ογδοο τεύχος του περιοδικού Εποχές αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη.
Εποχές, τεύχος 8, Δεκέμβριος 1963
«Στις 25 του περασμένου Οκτώβρη οι ελληνικές εφημερίδες, [παραμέρισαν] την ειδησεογραφία της προεκλογικής διαμάχης για να αναγγείλουν πρωτοσέλιδη τη βράβευση του Γιώργου Σεφέρη», γράφει ο Παναγιώτης Μουλάς στο τεύχος 8 (Δεκέμβριος 1963) των Εποχών – θυμίζοντάς μας κάτι που έχουμε ξεχάσει: πως το κορυφαίο πολιτισμικό γεγονός συνέπεσε χρονικά με κορυφαίο πολιτικό γεγονός, τη σχετική νίκη της Ένωσης Κέντρου στις εκλογές του Νοεμβρίου, που κατοχυρώθηκε θριαμβευτικά στις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964.
Κανείς δεν φανταζόταν πως αυτό το κλίμα ανάτασης θα κρατούσε μόλις ενάμιση χρόνο, ότι θα ακολουθούσαν τα τραγικά «Ιουλιανά του 1965», και πώς άλλο ενάμιση χρόνο αργότερα θα ερχόταν η δικτατορία της 21ης Απριλίου.
Υπάρχει κάτι σημαντικότερο για οποιοδήποτε περιοδικό από το να τιμάται μέλος της συντακτικής του επιτροπής με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας;
Οι Εποχές τίμησαν λοιπόν τον Γιώργο Σεφέρη με τρεις σημαντικές μελέτες για το έργο του (των Κ. Θ. Δημαρά, Παναγιώτη Μουλά και Γ. Π. Σαββίδη) και ο βραβευμένος τίμησε το περιοδικό του δίνοντας τέσσερα ανέκδοτα (τότε) ποιήματα – ανάμεσα τους και το μινιμαλιστικό «Ωστόσο»:
Ωστόσο γέρνουν / κάτω απ’ το βήμα του Θεού / τα κυκλάμινα.
Αξίζει να σταθούμε λίγο στους τρεις που γράφουν για τον Σεφέρη: ο Δημαράς (μέλος και αυτός της συντακτικής επιτροπής) είναι ήδη καταξιωμένος φιλόλογος, συνομήλικος σχεδόν του 63χρονου Σεφέρη. Ο Γ. Π. Σαββίδης, 35 χρονών, έχει κάνει τα πρώτα του σημαντικά βήματα ως φιλόλογος, έχει παρουσιάσει ήδη τον Σεφέρη και ετοιμάζει το μεγάλο έργο του πάνω στον Καβάφη – ο Μουλάς είναι μόλις 28 χρονών, τότε κάνει τα πρώτα του ακαδημαϊκά βήματα στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών: οι Εποχές, δεν είναι περιοδικό-πρυτανείο των καταξιωμένων και του κατεστημένου.
Αυτό το αποδεικνύει άλλωστε και η δημοσίευση στο ίδιο τεύχος του εκτεταμένου διηγήματος Ο Χρόνος της Επιστροφής του τριαντάχρονου Βασίλη Βασιλικού που μόλις είχε γίνει ευρύτερα γνωστός με την τριλογία Το φύλο, το Πηγάδι, τ’ Αγγέλιασμα – όπως επίσης και η κριτική του Τάκη Σινόπουλου για την ποιητική συλλογή Μαθητεία 1952-1962 του Τίτου Πατρίκιου.
Παρά το μεγάλο γεγονός της βράβευσης του Σεφέρη, κάθε άλλο παρά μονοθεματικό είναι λοιπόν και αυτό το τεύχος των Εποχών – ας επισημάνουμε πρώτα το κείμενο του Γκεόργκ Λούκατς «Επιστολή για τον σταλινισμό», στην οποία ο διάσημος μαρξιστής φιλόσοφος και πολιτικός τοποθετείται αρνητικά απέναντι στον σταλινισμό. Σε κάποιους της κομμουνιστικής Αριστεράς δεν άρεσε αυτό και ακολούθησε έντονος διάλογος μέσα από τις σελίδες της Επιθεώρησης Τέχνης και των Εποχών σχετικά με την πιστότητα της μετάφρασης και το «τι πραγματικά λέει ο Λούκατς».
Υπάρχει ακόμη η συνέχεια της μεγάλη συζήτηση που είχε ξεκινήσει από προηγούμενα τεύχη για την «Νέα Θεότητα», με αφορμή ομώνυμο άρθρο (New Divinity) του μεγάλου βιολόγου Julian Huxley που είχε δημοσιευθεί λίγους μήνες πριν στην Αγγλία.
Ας επισημάνουμε, τέλος, το αφιέρωμα στη σκέψη του Βολταίρου – και το εντυπωσιακό γεγονός ότι είναι έργο του Χρήστου Λαμπράκη, που (εκδότης του Βήματος, των Νέων, του Ταχυδρόμου, του Οικονομικού Ταχυδρόμου αλλά και των Εποχών) βρίσκει τον καιρό να ασχοληθεί με τον σημαντικότερο φιλόσοφο του Διαφωτισμού.
Φαίνεται πως όσοι ήσαν αισιόδοξοι εκείνη την εποχή, όσοι πίστευαν πως έρχονται καλύτερες ημέρες, διεκδικούσαν την πολυτέλεια να ασχολούνται με τον πολιτισμό και όχι μόνο με την πολιτική.
Το περιοδικό Εποχές
Οι Εποχές ήταν μια Μηνιαία Έκδοση Πνευματικού Προσανατολισμού και Γενικής Παιδείας με εκδότη τον Χρήστο Λαμπράκη και Διευθυντή τον Άγγελο Τερζάκη.
Σύμβουλοι Έκδοσης του περιοδικού ήταν οι: Γιώργος Σεφέρης, Κ.Θ. Δημαράς, Γιώργος Θεοτοκάς, Κωστής Σκαλιόρας, Λέων Β. Καραπαναγιώτης και Χρήστος Λαμπράκης.
Το περιοδικό «Εποχές» κυκλοφόρησε ανελλιπώς από τον Μάιο του 1963 έως τον Απρίλιο του 1967, ενώ η έκδοσή του ανεστάλη οριστικά λόγω της δικτατορίας. Εκδόθηκαν συνολικά 48 τεύχη.
Φιλοδοξία του ήταν, όχι να καλύψει ένα κενό, όπως συνηθίζουν να λένε σε νέες εκδόσεις -αυτό το αφήνει να φανεί αργότερα- αλλά «να εξεγείρει έναν φυσικό και πνευματικό αγώνα, να αντλήσει δυνάμεις από το χθες και από το σήμερα, και να στραφεί με προσδοκία θερμή και λαχτάρα στους νέους», όπως τονίζεται στο εισαγωγικό σημείωμα και συνεχίζει: «Θα προσπαθήσουμε να συγκομίσουμε στις σελίδες μας όλων των εποχών τους καρπούς, προσέχοντας ιδιαίτερα στις φωνές του καιρού μας […] Ο φωτισμός όλο και μεγαλύτερου αριθμού συνειδήσεων, η παροχή ενός μέσου να προσπελάζεται η υψηλή παιδεία, να επισημαίνονται και ν’ αναλύονται χωρίς προκατάληψη τα ζητήματα του κόσμου, να προβάλλεται η ελευθερία του κριτικού στοχασμού, είναι μόνιμα αιτήματα του ανθρώπου. Θα τα υπηρετήσουμε».
Οι «Εποχές» επιδίωξαν και επέτυχαν να γίνουν ένα μέσο πνευματικής επικοινωνίας, διευρύνοντας το μορφωμένο κοινό της χώρας. Σε μια εποχή που δεν ήταν τόσο εύκολη η πρόσβαση στη γνώση και την πληροφόρηση, έφεραν στον αναγνώστη πρωτότυπες εργασίες Ελλήνων και ξένων διανοητών.
