72ο Φεστιβάλ Βενετίας: Ο γοητευτικός κύριος Μπράιαν Ντε Πάλμα

Ενα διεισδυτικό ταξίδι στον κόσμο των ταινιών του Μπράιαν Ντε Πάλμα με ξεναγό τον ίδιο τον δημιουργό τους προσφέρει το ντοκιμαντέρ «De Palma» των Νόα Μπάουμπαχ και Τζέικ Πάλτροου που προβλήθηκε στο εκτός συναγωνισμού πρόγραμμα του φεστιβάλ. Ο Ντε Πάλμα ήταν παρών καθώς στις 9 Σεπτεμβρίου η Μόστρα τον τίμησε με το βραβείο Jaeger-LeCoultre Glory to the Filmmaker 2015.

Στο «De Palma» ο 75χρονος σκηνοθέτης, του οποίου τελευταία ταινία που είδαμε στην Ελλάδα είναι το «Passion» (2012), μιλά χωρίς σταματημό στους δυο «γιους» του, οι οποίοι διανθίζουν το υπόλοιπο (και μεγαλύτερο) κομμάτι του ντοκιμαντέρ με σκηνές από ταινίες του ή ταινίες άλλων σκηνοθετών στις οποίες αναφέρεται.

Το θρίλερ είναι το είδος στο οποίο ο Μπράιαν Ντε Πάλμα διέπρεψε. Στοιχειωμένος από τις εικόνες ταινιών του αγαπημένου του Αλφρεντ Χίτσκοκ, τόλμησε να τις «υιοθετήσει» σε δικά του θρίλερ όπως το «Εφιάλτες από το παρελθόν» (1974), «Προετοιμασία για ένα έγκλημα» (1980) και το «Διχασμένο κορμί» (1984), όπου στην ουσία χρησιμοποιεί πανομοιότυπες ιδέες από τουλάχιστον τρεις ταινίες του Χίτσκοκ μαζί!

Ο Ντε Πάλμα, που ανήκει στη γενιά των Μάρτιν Σκορσέζε, Φράνσις Κόπολα, Στίβεν Σπίλμπεργκ και Τζορτζ Λούκας (για μια περίοδο ήταν παρέα), ξεκίνησε με ταινίες χαμηλότατου προϋπολογισμού στη δεκαετία του 1960, κάποιες από τις οποίες δεν παίχτηκαν καν στην Ελλάδα («Dionysus in ’69», «Murder a la mod»). Σε τρεις από αυτές τις ταινίες, «The wedding party», «Greetings» και «Γεια σου, μαμά Αμερική», εμφανίζεται πρωταγωνιστής ή δευτεραγωνιστής ένας νεότατος και εντελώς άσημος Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Στο «Wedding party» ο Ντε Πάλμα του έδωσε τον πρώτο ρόλο του σε μεγάλου μήκους ταινία.

Πολλά χρόνια αργότερα και πολύ πιο διάσημος, ο Ντε Νίρο επρόκειτο να παίξει τον Αλ Καπόνε στους «Αδιάφθορους» (1987) του Ντε Πάλμα, μια από τις πιο μεγάλες εμπορικές επιτυχίες στην καριέρα του σκηνοθέτη. «Θα παίξω αλλά θα σου κοστίσει πολύ ακριβά» εξομολογείται με πικρό χαμόγελο ο Ντε Πάλμα ότι του είχε πει ο Ντε Νίρο όταν δέχτηκε να παίξει τον ρόλο του Καπόνε.

Στη δεκαετία του 1970 ο Ντε Πάλμα εξελίχθηκε σε μεγάλο όνομα του Χόλιγουντ χάρη κυρίως στην τεράστια εμπορική επιτυχία του θρίλερ «Κάρι» (1976) που οδήγησε τη Σίσι Σπέισεκ ως την κούρσα των Οσκαρ. Ετσι ο Ντε Πάλμα μπόρεσε να αφήσει σιγά-σιγά τις μικρές ανεξάρτητες ταινίες και να γίνει «παιδί» των στούντιο, με τα οποία ποτέ δεν τα πήγε καλά, παρότι κάποιες ταινίες του, όπως ο «Σημαδεμένος» και πολλά χρόνια αργότερα η «Επικίνδυνη αποστολή», έκαναν θραύση.

Η επιτυχία δεν τον ακολουθούσε πάντα. Το 1990 το εμπορικό φιάσκο της ταινίας «Η απατηλή λάμψη της ματαιοδοξίας» (η οποία ωστόσο σημείωσε μεγάλη επιτυχία στην Ευρώπη) υπήρξε καταλυτικό για την καριέρα του ενώ η αποτυχία της «Αποστολής στον Αρη» (2000) τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τα αμερικανικά στούντιο και να έρθει στην Ευρώπη όπου γύρισε το «Femme fatale» (2002) και τη «Μαύρη Ντάλια» (2006). Ο ίδιος πιστεύει ότι το δημιουργικό πικ του ήρθε με την καλύτερη ταινία του, την «Υπόθεση Καρλίτο» (1993), που επίσης κινήθηκε μέτρια στην Αμερική.

Ο δύσκολος χαρακτήρας του συχνά υπήρξε κακός σύμβουλος αλλά η ακεραιότητά του άξια θαυμασμού. Ενα παράδειγμα: είχε διώξει τον σεναριογράφο του «Σημαδεμένου» Ολιβερ Στόουν από τα σετ της ταινίας όταν είδε ότι ο Στόουν προκαλούσε σύγχυση στους ηθοποιούς δίνοντάς τους ο ίδιος σκηνοθετικές οδηγίες. Σε μια παλαιότερη ταινία του Ντε Πάλμα, το «Get to know your rabbit» (1972), η οποία δεν παίχθηκε ποτέ στην Ελλάδα, ο σκηνοθέτης είχε μεγάλο πρόβλημα με τον Ορσον Γουέλς διότι «ήταν αδύνατον να θυμηθεί τα λόγια του. Πώς επισημαίνεις κάτι τέτοιο σε έναν θρύλο;» αναρωτιέται.