Νικολάι Αρσέλ: Είναι Δανός, νιώθει Ελληνας, πάει στα Οσκαρ

Γεννήθηκε πριν από 40 χρόνια στην Κοπεγχάγη, όμως ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Νικολάι Αρσέλ είναι υπερήφανος που οι ρίζες του είναι κατά το ήμισυ ελληνικές: από την πλευρά της μητέρας του, Ελευθερίας Τατά, γέννημα-θρέμμα της Μυτιλήνης. Πίνοντας τον φραπέ του στο καφέ της πλατείας Συντάγματος όπου τον συναντήσαμε πριν από λίγο καιρό, ο Αρσέλ, του οποίου η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία, «Ο έρωτας της βασίλισσας», θα προβληθεί σε λίγο καιρό στις αίθουσες, αναπολούσε με κέφι τη γνωριμία των γονιών του. «Γνωρίστηκαν πάνω σε ένα καράβι με προορισμό τη Βενετία. Ενα καλοκαίρι, στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Ηταν πολύ εξωτικό το σκηνικό. Ο πατέρας μου, φοιτητής Αρχιτεκτονικής, ερωτεύτηκε τρελά τη μητέρα μου. Την πήρε μαζί του στη Δανία, όπου και παντρεύτηκαν».

Προτού καν γίνει ενός έτους ο Αρσέλ επισκέφθηκε για πρώτη φορά τη Μυτιλήνη. Από τότε οι δεσμοί του με την Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από ισχυροί. «Σε αντίθεση με τη Δανία, όπου έχω τους γονείς και την αδελφή μου, η οικογένειά μου στη Μυτιλήνη είναι τεράστια. Παππούς, γιαγιά, θείοι, θείες, ξαδέλφια… Γι’ αυτό δεν μπορώ παρά να έρχομαι κάθε χρόνο. Εδώ ανακαλύπτω από την αρχή ένα κομμάτι του εαυτού μου που δεν υπάρχει στη Δανία. Και μου αρέσει».

Στη Μυτιλήνη γύρισε επίσης την πρώτη «κανονική» ταινία του, όπως ο ίδιος αποκαλεί τη διπλωματική του για την Εθνική Σχολή Κινηματογραφίας της Δανίας. Κεντρικός ήρωας ένας δημοσιογράφος. Η δημοσιογραφία ήταν επίσης το θέμα της ταινίας του «Kongekabale» («Το παιχνίδι του βασιλιά»). «Φαίνεται ότι κάτι τρέχει με τη δημοσιογραφία και μένα» λέει ο Αρσέλ, ο οποίος έχει επίσης συμμετάσχει στη συγγραφή του σεναρίου της δανέζικης εκδοχής τού «Κοριτσιού με το τατουάζ», όπου κεντρικός ήρωας είναι και πάλι δημοσιογράφος.

Στα μελλοντικά σχέδιά του βρίσκεται η σκηνοθεσία μιας δραματικής ταινίας με ήρωα έναν κριτικό κινηματογράφου. Ο Αρσέλ συνεργάζεται ως αρθρογράφος περιοδικών γράφοντας προσωπικές εμπειρίες του ή κριτικές ταινιών που πρόκειται να κυκλοφορήσουν σε DVD. «Νομίζω ότι αν δεν είχα γίνει κινηματογραφιστής, θα είχα γίνει δημοσιογράφος».

Η Ιστορία, ένα τρίγωνο και η Χρυσή Αυλή

Η ενασχόληση του Νικολάι Αρσέλ με τον κινηματογράφο ξεκινάει από πολύ νωρίς. Θυμάται με νοσταλγία τις κυριακάτικες πρωινές προβολές, όταν ο πατέρας του τον πήγαινε στο σινεμά για να δει ταινίες «Ταρζάν» με τον Τζόνι Βαϊσμίλερ. Στα 11 τού έκαναν δώρο μια Super 8 κάμερα. Ο Νικολάι γύριζε ταινίες με τους φίλους του: «Δεν σταμάτησα ποτέ». Ακολούθησε η βιντεοκάμερα στο σχολείο. Εγραφε σενάρια, έκανε κάστινγκ με τους φίλους του και μετά το γυμνάσιο γράφτηκε στην Εθνική Σχολή Κινηματογραφίας της Δανίας. «Δεν θυμάμαι να ενδιαφέρθηκα ποτέ για κάτι άλλο πέραν του κινηματογράφου» λέει «και δεν έχω ιδέα γιατί. Πάντοτε πήγαινα μόνος μου σινεμά και έτσι ένιωθα ευτυχής».

«Ο έρωτας της βασίλισσας», που υπήρξε η επίσημη πρόταση της Δανίας στα εφετινά Οσκαρ, αναφέρεται σε μια διάσημη ιστορία της δανέζικης παράδοσης. Το βιβλίο του Μποντίλ Στέενσεν Λεθ διδάσκεται στα σχολεία, όπου ο ίδιος ο Αρσέλ άκουσε για πρώτη φορά την ιστορία ενός πολύ παράξενου ερωτικού τριγώνου: στη Δανία του 18ου αιώνα η νεαρή βασίλισσα ερωτεύεται κρυφά τον γιατρό της αυλής, έναν γερμανό μετανάστη, ο οποίος είναι επίσης φίλος και σύμβουλος του ψυχικά διαταραγμένου συζύγου της.

Ο Αρσέλ δούλεψε έναν χρόνο πάνω στην κατανόηση της εποχής και του τρόπου συμπεριφοράς των ανθρώπων. «Ηταν δύσκολο σενάριο, γιατί η ιστορία είναι πολύπλευρη. Υπάρχει το ερωτικό σκέλος, το πολιτικό σκέλος, το σκέλος της ίδιας της εποχής, το σκέλος της φιλίας ανάμεσα στον βασιλιά και τον γιατρό». Ο Αρσέλ πιστεύει επίσης στην επικαιρότητα της ιστορίας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι σκέφτηκε από την αρχή να την παρουσιάσει ως επίκαιρη.

«Εχει ενδιαφέρον το ότι ανέκαθεν στην Ιστορία οι συντηρητικές δυνάμεις προσπαθούσαν να μπλοκάρουν τις νέες φωτεινές ιδέες, τα οράματα» λέει. Οταν γυριζόταν ο «Ερωτας της βασίλισσας» είχε μόλις ξεσπάσει η Αραβική Ανοιξη και η κατάσταση περιστρεφόταν διαρκώς στο μυαλό του. Υπάρχει επίσης το στοιχείο της διαφοράς ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς, αν και στη Δανία αυτή η διαφορά δεν ήταν μεγάλη –τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια. Τέλος, υπάρχει και το στοιχείο της ρατσιστικής αντιμετώπισης του γιατρού, που είναι ξένος. «Η ειρωνεία βέβαια είναι ότι ο γιατρός είναι Γερμανός και μετανάστης».

Πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης, ο Νικολάι Αρσέλ έχει γνώση για την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα. Αν και υπάρχει και στη Δανία ρατσισμός, έκπληξη του έχει προκαλέσει η τεράστια άνοδος της Χρυσής Αυγής. «Είναι τρελό! Φοβάμαι πως όταν ο κόσμος είναι απελπισμένος και οργισμένος, καταφεύγει σε ακραίες λύσεις. Αν δεν έχεις πού να βγάλεις τον θυμό σου, τον βγάζεις όπου βρεις. Αυτό βεβαίως σημαίνει έλλειψη παιδείας. Υποθέτω ότι δεν είναι οι μορφωμένοι πολίτες αυτοί που ψηφίζουν Χρυσή Αυγή».