Ενα αυγουστιάτικο μεσημέρι στην Αθήνα ο Αλέκος Φασιανός «έπεσε» πάνω σε ένα αυτοκινητικό ατύχημα. Μόλις ακούστηκε ο κρότος της σύγκρουσης ο κόσμος πετάχτηκε στα μπαλκόνια. Η εικόνα ενός ανθρώπου μισόγυμνου που βγήκε όπως-όπως να δει τι τρέχει ήταν εκείνο που κέντρισε την προσοχή του καλλιτέχνη και αποφάσισε να τη ζωγραφίσει. Τον απεικόνισε σε ένα αθηναϊκό μπαλκόνι, με τα μαλλιά να ανεμίζουν –είτε από τον αέρα είτε από την αναστάτωση που του προκάλεσε το συμβάν. Και όταν έφθασε η ώρα να βάλει τίτλο στο έργο του, έγραψε «Ερμής».
Ο μόνος άνθρωπος λοιπόν που «βλέπει» τον αρχαίο ελληνικό θεό του εμπορίου σε ένα αθηναϊκό μπαλκόνι τη στιγμή που δύο αυτοκίνητα συγκρούονται μπροστά του, ίσως να είναι και ο μόνος που μπορεί να μιλήσει για τη διαχρονικότητα των μύθων της Αρχαιότητας –και μάλιστα σε ένα διεθνές κοινό. Το brand name της αρχαίας Ελλάδας ο Αλέκος Φασιανός το συνδέει με το σήμερα και με τον τίτλο «Οι μύθοι του καθημερινού» («Everyday Myths») παρουσιάζει από την περασμένη Τετάρτη μια νέα έκθεση στην Grosvenor Gallery του Λονδίνου. Τον κορμό της αποτελούν δώδεκα έργα φιλοτεχνημένα τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
«Εχω ζωγραφίσει τον Δάφνη, ο οποίος ήταν βοσκός στην αρχαία εποχή, έπαιζε φλογέρα και σαγήνευε τη Χλόη. Πείτε μου, το ίδιο δεν συμβαίνει και σήμερα; Μόνο που, αντί για φλάουτο, σήμερα το αγόρι δείχνει το ηχείο ή τους δίσκους του» μας λέει ο ζωγράφος.
Το μυθολογικό «τοπίο» έμπνευσης είναι ανεξάντλητο. Ο Αλέκος Φασιανός ζωγράφισε επίσης ένα ερωτευμένο ζευγάρι θέλοντας να υπογραμμίσει τη διαχρονικότητα του θεού Ερωτα, με τα βέλη που τρυπάνε αλλά δεν πονάνε. «Νομίζω ότι κάθε λαός, για να δείξει τη συνέχεια και την οντότητά του, έχει ανάγκη από μύθους. Οι Αμερικανοί δημιούργησαν τον Σούπερμαν και τον Μπάτμαν ως σωτήρες τους. Τη δικαιοσύνη δεν την επιβάλλουν οι άνθρωποι. Χρειάζεται ένα ανώτερο ον».
«Εχω κατακτήσει όλα τα υλικά»
Στην έκθεση παρουσιάζονται κυρίως λάδια και ακρυλικά. «Εχω κατακτήσει όλα τα υλικά» εξηγεί ο Αλέκος Φασιανός. «Με ό,τι πέφτει στα χέρια μου μπορώ να δημιουργήσω. Δεν πρέπει να είσαι δούλος των υλικών, αλλά να τα κατακτάς. Γιατί το υλικό είναι μέσο με το οποίο μπορείς να δημιουργήσεις. Μπορεί να είναι πέτρα, ξύλο ή οτιδήποτε άλλο. Και για τη ζωγραφική χρειάζονται απλώς χρώματα. Τα υλικά τα φτιάχνω μόνος μου. Φτιάχνω χρώματα με κόλλα και σκόνη. Οταν μαγειρεύεις σπίτι σου, δεν μαγειρεύεις καλύτερα από αυτά τα εστιατόρια; Κάπως έτσι κάνω και εγώ. Το ατελιέ μου είναι σαν κουζίνα. Μαγειρεύω και φτιάχνω μοναδικές συνταγές».
Ο ίδιος θεωρεί ότι η συγκεκριμένη έκθεση έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς υπογραμμίζει τη διαχρονικότητα των μύθων της Ελλάδας σε μια δύσκολη περίοδο για τη χώρα μας. «Οι ελληνικοί μύθοι είναι ζωντανοί και γνωστοί παγκοσμίως, διότι είναι συνδεδεμένοι με την πραγματικότητα και τη λογική. Οι μύθοι άλλων χωρών έχουν να κάνουν περισσότερο με τα δαιμόνια και τη μαγεία, όπως το παραμύθι των χωρών της Ανατολής με τα τελώνια, τα τζίνια και την πραγματοποίηση των ευχών».
Για τον Αλέκο Φασιανό, σε αυτή τη χρονική στιγμή έχουμε περισσότερο από ποτέ την ανάγκη να ελευθερωθούμε από τη μιζέρια που ζούμε καθημερινώς. «Με τον μύθο αναπτερώνεσαι, βγάζεις φτερά και πετάς. Σαν τον Δαίδαλο που έβγαλε φτερά για να φύγει από τη φυλακή. Ο μύθος σε οδηγεί προς την ελευθερία. Ο μύθος σε εμπνέει να γίνεις δυνατός και να φθάσεις στον σκοπό σου, όπως, ας πούμε, ο Οδυσσέας. Εγώ έχω τον μύθο στο μυαλό μου και έτσι ελευθερώνομαι. Ο μύθος σε βγάζει από την καταπίεση, τη φυλακή σου. Και γίνεσαι άλλος άνθρωπος, ελεύθερος. Είναι μεγάλο πράγμα η ελευθερία. Και βεβαίως η ελευθερία στην τέχνη, που δεν είναι τίποτε άλλο από το να πραγματοποιείς το δικό σου όραμα».
«Ο Πικάσο έκανε αμέτρητα έργα, γιατί όχι και εγώ;»
Ο Αλέκος Φασιανός είναι 77 ετών. Από το 1960, που ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με καθηγητή τον Γιάννη Μόραλη –στη συνέχεια σπούδασε για τρία χρόνια την τέχνη της λιθογραφίας στο Παρίσι –ως σήμερα έχει πειραματιστεί με πολλά και διαφορετικά είδη εικαστικής έκφρασης και έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 40 εκθέσεις σε μερικές από τις πιο διάσημες αίθουσες τέχνης του κόσμου.
Εχει στο ενεργητικό του συμμετοχές σε Μπιενάλε, διατηρεί ιδιαίτερους δεσμούς με τη Γαλλία –έχει παρουσιάσει δουλειές του στο Κέντρο Πομπιντού, στο Μουσείο Πολ Βαλερί, στην γκαλερί του Ιόλα και αλλού -, ωστόσο ο Αλέκος Φασιανός δεν έχει εκθέσει πολλές φορές στη Βρετανία. «Δεν μιμούμαι αυτό που γίνεται έξω για να το φέρω στην Ελλάδα. Αντιθέτως, αυτό που κάνω εγώ το προτείνω και έξω» λέει. «Και νομίζω ότι το προσέχουν διότι είναι κάτι πρωτότυπο, αυθεντικό, κάτι που κάνω μόνο εγώ, ο οποίος προέρχομαι από την Ελλάδα. Ξέρετε, είμαι σχεδόν αυτοδίδακτος, αλλά τα βιώματά μου είναι ελληνικά. Δεν μπορώ να τα αλλάξω. Δείχνω λοιπόν τι υπάρχει στην Ελλάδα. Και δεν ντρέπομαι γι’ αυτό».Καθ’ όλη τη διάρκεια της κουβέντας ο καλλιτέχνης θα σηκώσει μόνο για μια στιγμή τον τόνο της φωνής του: όταν του επισημαίνουμε την υπερπαραγωγικότητά του αλλά και την «κατηγορία» που του προσάπτουν κάποιοι ότι βρίσκεται παντού –από μπομπονιέρες έως… κοτόπουλα. «Τι εννοούν, δηλαδή, ότι κάνω τα πάντα; Αυτά που θέλω κάνω. Τι να κάνω; Να μην παράγω τίποτα; Εχω πολλές ιδέες και τις εξωτερικεύω. Δεν μπορείς να κάνεις αυτό που θέλουν οι άλλοι, αλλά αυτό που θέλεις εσύ. Και ο Πικάσο δεν έκανε χιλιάδες έργα; Δηλαδή, πόσα θα πρέπει να κάνω για να μη μου προσάπτουν τίποτα; Οπως άλλωστε έχω πει, η τέχνη δεν είναι για τα μουσεία αλλά για τους δρόμους. Δεν ξέρουν, λοιπόν, τι τους γίνεται».


πότε & πού:
Grosvenor Gallery, 21 Ryder Street London, www.grosvenorgallery.com.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ