«Ο παππούς μου ήταν κουφός, φορούσε ακουστικό κι αυτό ήταν το αστείο στο σπίτι μας. Μια μέρα, μου είπε ότι έχασε την ακοή του στον τορπιλισμό της «Ελλης». Αυτή η ιστορία στάθηκε η αφορμή για την παράσταση. Συνειδητοποίησα ότι γεγονότα που εμείς μαθαίνουμε στο μάθημα της Ιστορίας στο σχολείο για κάποιους άλλους ήταν ζωή, η ζωή τους. Κι όμως, εγώ θεωρούσα τον παππού μου πάντα παππού. Σαν να μην του είχα επιτρέψει ποτέ να έχει υπάρξει νέος. Πέθανε πέρυσι, στα 95 του, λίγο μετά τη γιαγιά μου. Μέσα από την παράσταση τους είδα νέους».
Ο Γιάννης Καλαβριανός με την καινούργια παραγωγή της ομάδας Sforaris «Γιοι και κόρες» αποτίει φόρο τιμής στους παππούδες και στις γιαγιάδες μας, με έναν τρόπο ιδιωτικό και δημόσιο μαζί, μέσα από αληθινές ιστορίες και διηγήσεις πολύ προσωπικές. Ισως γιατί η αίσθηση του σκηνοθέτη για την οικογένεια να πηγάζει από τις αναμνήσεις μιας μεγάλης συγκέντρωσης αδελφών, θείων και ανιψιών κάθε Σαββατοκύριακο στο χωριό. «Οπου όμως δεν υπήρχαν γιαγιάδες και παππούδες. Τους έβλεπα δυο-τρεις φορές τον χρόνο, γιατί εμείς ζούσαμε στη Θεσσαλονίκη και εκείνοι στην Πάτρα. Οπότε ίσως είναι και η ενοχή, επειδή τόσα χρόνια δεν τους άκουσα και αυτό σού αφήνει μια τρύπα, ένα κενό. Το βλέπω τώρα που προσεγγίσαμε κάποιους ανθρώπους, πόσο πολύ ήθελαν να μιλήσουν, πόσο πολύ ήθελαν να τους ακούσει κάποιος».
Ετσι λοιπόν η ομάδα Sforaris – που με τις «Παραλογές» της κέρδισε την αναγνώριση και την αγάπη του κοινού – ξεκίνησε πέρυσι την άνοιξη τη συλλογή του υλικού. «Στην αρχή από τους δικούς μας, τους συγγενείς, τους γείτονες, αρχίσαμε να μαζεύουμε ιστορίες, ενώ παράλληλα τις βιντεοσκοπούσαμε. Δεν ξέραμε όμως πώς να κουμαντάρουμε το υλικό μας και εκείνοι δεν ήξεραν ποια ιστορία από μια ολόκληρη ζωή να ξεχωρίσουν. Τους προτείναμε να μας πουν εκείνη που τους άλλαξε ή τους καθόρισε. Σιγά-σιγά μαζέψαμε υλικό που είχε σχέση με ιστορικά γεγονότα, γιατί κυρίως τέτοιες είχαν κρατήσει πιο έντονα στη μνήμη τους. Γι’ αυτό καταλήξαμε σε αυτές που διαδραματίζονται παράλληλα με την ιστορία. Προσπαθήσαμε να τις βάλουμε σε σειρά, πετώντας, αφαιρώντας».

Από τον Πόλεμο ως τους Ολυμπιακούς

Στην παράσταση κάθε ηθοποιός παίζει τον παππού ή τη γιαγιά με τους οποίους μίλησε και μάλιστα στην ηλικία της αφήγησης. Το υλικό του βίντεο δεν χρησιμοποιήθηκε τελικά, γιατί η ομάδα θέλησε να μην ταυτίσει το κοινό ιστορίες και πρόσωπα. Στο τέλος, μέσω βιντεοπροβολής, θα περάσουν μπροστά από τα μάτια μας όλοι αυτοί οι παππούδες και οι γιαγιάδες.
Από τις περίπου 82 συνεντεύξεις-συναντήσεις τα μέλη της Sforaris κράτησαν δέκα ιστορίες τις οποίες μπόλιασαν με επιπλέον υλικό, δημιουργώντας τη δική τους μυθοπλασία. Η αφετηρία στο «Γιοι και κόρες» είναι η δεκαετία του ’40, καθώς οι περισσότερες ιστορίες είχαν να κάνουν με τον Πόλεμο και την Κατοχή, ενώ το φινάλε γίνεται έξι δεκαετίες αργότερα, με την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
«Η πρώτη ιστορία», λέει ο Γιάννης Καλαβριανός, «είναι από την ημέρα που χτύπησαν σειρήνες στην Αθήνα, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά περνάμε στον Εμφύλιο, αλλά και στον σεισμό του ‘53 στα Επτάνησα. Ακολουθεί μια ιστορία που ξεκίνησε το ‘55 και κατέληξε το ‘80, για τον έρωτα μιας κοπέλας με έναν ποδοσφαιριστή που δεν είχε ευτυχή κατάληξη. Αυτή η γυναίκα», συνεχίζει ο σκηνοθέτης, «στο τέλος της ζωής της μετακόμισε σε έναν δρόμο που είχε το όνομα του ποδοσφαιριστή. «Τον ξαναβρήκα έστω κι έτσι» μας είπε».
Προχωρώντας παρακολουθούμε μια ιστορία σχετική με το Τείχος του Βερολίνου: κάποιοι Θεσσαλονικείς πήγαν εκεί για σπουδές και ένα βράδυ, πηγαίνοντας να φάνε, είδαν το Τείχος να σηκώνεται και να χωρίζει την πόλη σε ανατολική και δυτική. Ενας μεγάλος και βασανιστικός έρωτας της δεκαετίας του ’60 είναι το φινάλε της παράστασης. Πρωταγωνίστρια μια Ελληνίδα της Αιγύπτου η οποία συναντά ξανά τον πρώτο της έρωτα, δεκαετίες αργότερα, στην έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων: εκείνος επέστρεψε για να την πάρει πίσω…
«Ακούγοντας όλες αυτές τις διηγήσεις καταλάβαμε τι έχουν κάνει οι άνθρωποι στη ζωή τους από έρωτα και αγάπη. Και ότι οι ακραίες καταστάσεις κρύβουν πίσω τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας. Γιατί, όπως μου είπε μια γιαγιά, «όταν λέμε αγάπη, εννοούμε αγάπη»».

«Είμαστε όλοι έτοιμοι να τσακωθούμε με όλους»
Συνδυάζοντας την ποίηση με τον ρεαλισμό, τα γήινα υλικά και την καθημερινότητα, η θεατρική ομάδα Sforaris αναζήτησε μέσα της μια αλήθεια. «Ολοι εν δυνάμει μπορούμε να λειτουργήσουμε ποιητικά με κάτι» λέει ο Γιάννης Καλαβριανός. «Μέσα στο κατάλληλο πλαίσιο μια απλή χειρονομία παίρνει άλλη μορφή. Οπως, για παράδειγμα, όταν μια γυναίκα φτιάχνει έναν καφέ, βρίσκεις συναίσθημα. Προσωπικά θαυμάζω τον ζωγράφο Εντουαρντ Χόπερ, γιατί αφαιρεί συνεχώς και τελικά κρατά στα έργα του ό,τι χρειάζεται – τίποτε παραπάνω».
Στα 38 του χρόνια, ο σκηνοθέτης ανήκει σε μια γενιά «που δεν χρειάστηκε να αλλάξει τον κόσμο. Χωρίς κολλήματα, χωρίς ντροπές, πορευόμαστε και αλλάζουμε μέσα στα χρόνια». Ο ίδιος άλλωστε, γιος ζαχαροπλάστη, ξεκίνησε να γίνει γιατρός, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική της Θεσσαλονίκης, έκανε ακόμη και το αγροτικό του, αλλά κάποια στιγμή ένιωσε την ανάγκη αποσυμπίεσης. Μια λιποθυμία ενώπιον ασθενούς στάθηκε αρκετή για να τον προβληματίσει. Και το θέατρο μπήκε στη ζωή του και έμεινε εκεί για τα καλά. Σπούδασε στο Εργαστήρι Θεάτρου της Πειραματικής της Θεσσαλονίκης καθώς και Θεατρολογία στην Καλών Τεχνών.
Μια αντικατάσταση στην «Ελένη» του Βασίλη Παπαβασιλείου τον έκανε στη συνέχεια βοηθό του στον «Αρχοντοχωριάτη» στην Αθήνα. Το έργο του «Εγώ είμαι το θείο βρέφος», το οποίο πρότεινε στον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, έγινε παράσταση στο Θέατρο του Νέου Κόσμου και από ηθοποιός μεταπήδησε στη σκηνοθεσία, ενώ κάποια δικά του, κωμικά κυρίως, σενάρια έχουν γίνει επεισόδια τηλεοπτικών σειρών. Από το 2007 που δημιουργήθηκε η ομάδα Sforaris, εφέτος είναι η πρώτη χρονιά που εγκρίθηκε επιχορήγηση από το ΥΠΠΟ – γι’ αυτό και αισιοδοξούν κάνοντας σχέδια για το μέλλον. Ο ίδιος πάντως προβληματίζεται με όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας και θλίβεται όταν συνειδητοποιεί ότι «είμαστε όλοι έτοιμοι να τσακωθούμε με όλους. Είμαστε όλοι οργισμένοι». Και η λύση; «Μήπως να αρχίσουμε να μιλάμε πιο πολύ μεταξύ μας, να εξηγούμε. Μήπως έτσι κάτι αλλάξει, κάτι βελτιωθεί».

πότε & πού:

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ