Η κορυφαία γερμανίδα συγγραφέας Κρίστα Βολφ, η σημαντικότερη λογοτεχνική φωνή που αναδύθηκε απ’ την πρώην Ανατολική Γερμανία, πέθανε την Πέμπτη στο Βερολίνο στα 82 της χρόνια σύμφωνα με το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων που επικαλείται τον εκδοτικό οίκο «Suhrkamp».
Η Κρίστα Βολφ γεννήθηκε το 1929 στο Λάντσμπεργκ (πόλη που σήμερα ανήκει στην Πολωνία). Σπούδασε Γερμανική Φιλολογία στη Λειψία και στην Ιένα και εργάστηκε ως κριτικός και υπεύθυνος σειράς στην Ενωση Γερμανών Συγγραφέων στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Από το 1962 άρχισε να ασχολείται αποκλειστικά με το γράψιμο, γνωρίζοντας για πρώτη φορά την ευρύτερη αναγνώριση με το βιβλίο της «Μοιρασμένος ουρανός» (University Studio Press, 2009).
Ο «Μοιρασμένος ουρανός» είναι το πρώτο μυθιστόρημά της, ένα κείμενο που το 1963 ήδη κατά την προδημοσίευσή του σε περιοδικό γνώρισε τεράστια επιτυχία: Μέσα σε έναν χρόνο έφτασε τα 160.000 αντίτυπα και κέρδισε το βραβείο «Χάινριχ Μαν» της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Γερμανικής Λαϊκής Δημοκρατίας. Η άμεση μεταφορά του στον κινηματογράφο στερέωσε τη θέση της συγγραφέως στα πολιτιστικά συμφραζόμενα της Ανατολικής Γερμανίας, παρ’ όλη την κρατική αντίδραση η οποία απαιτούσε από τους λογοτέχνες προσήλωση στα ιδεώδη του σοσιαλιστικού ρεαλισμού – κάτι που φαινόταν να μην εκπληρώνει το μυθιστόρημα της Βολφ. Το κείμενο μεταφράστηκε σε περισσότερες από 20 γλώσσες και διδάχτηκε στα σχολεία ως αντιπροσωπευτικό δείγμα της ζωής στην Ανατολική Γερμανία.
Καθιερώθηκε στις συνειδήσεις των κριτικών αλλά και στο ευρύ κοινό με το βιβλίο της «Ενα πρότυπο παιδικής ηλικίας» (University Studio Press, 2006) ένα μυθιστόρημα με έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία, στο οποίο η Βολφ αφηγείται τα παιδικά της χρόνια κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ. Περιγράφει την ανάπτυξη και κοινωνικοποίηση της μικρής Νέλι Γιόρνταν μέσα στη σκληρή φάση του ναζισμού και τα ίχνη του στον ψυχισμό της μετέπειτα ενήλικης γυναίκας, τη φυγή της οικογένειας κατά την προέλαση των Ρώσων, τα προσφυγικά καραβάνια που διέτρεχαν τη χώρα κουβαλώντας μόνο ό,τι χωρούσαν τα χέρια τους, τη δύσκολη ζωή των προσφύγων μέσα στα σχολεία και τα καταφύγια.
Η Κρίστα Βολφ εντάχθηκε στο Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας (Ανατολικής) μέχρι την κατάρρευση του ανατολικογερμανικού καθεστώτος. Απ’ τα αρχεία της Στάζι, της διαβόητης μυστικής αστυνομίας του κομμουνιστικού καθεστώτος με τους χιλιάδες καταδότες, αποκαλύφθηκε το 1993 ότι η συγγραφέας είχε συνεργαστεί μαζί της ως «πληροφοριοδότρια» την περίοδο 1959-1961. Οι αξιωματούχοι της Στάζι την επέκριναν για την ιδιότυπη «ολιγολογία» της και διέκοψαν τη συνεργασία μαζί της με αποτέλεσμα ή ίδια να παρακολουθείται έκτοτε για 30 ολόκληρα χρόνια.
Η Βολφ άσκησε κριτική πολλές φορές στην ηγεσία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας (GDR), έμεινε μέχρι το τέλος πιστή στις ιδέες του μαρξισμού και εναντιώθηκε στην επανένωση Δυτικής και Ανατολικής Γερμανίας. Την εμπειρία της απ’ τη Στάζι την καταγράφει στο «Τι απομένει» (Γραφές, 2003) όπου πραγματεύεται το κράτος-τρομοκράτη μέσα από μια προσωπική, κοινωνική, πολιτική, ιστορική και φιλοσοφική λογοτεχνική ψυχογραφία και παρουσιάζει τις οδυνηρές συνέπειες μιας κατασκευασμένης κοινωνίας-χαφιέδων, όπου απλές ανθρώπινες σχέσεις δηλητηριάζονταν από την αμφιβολία και αβεβαιότητα για τον άλλο.
Σημαντικότερο βιβλίο της θεωρείται η «Κασσάνδρα» (Λιβάνης, 1986) όπου η συγγραφέας δίνει στη μάχη της Τροίας τα χαρακτηριστικά ενός πολέμου για την οικονομική κυριαρχία και περιγράφει τη μετάβαση από τη μητριαρχική στην πατριαρχική κοινωνία. Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά της «Με σάρκα και οστά» (Καστανιώτης, 2005) περιγράφει τη μάχη μιας γυναίκας να κρατηθεί στη ζωή σ’ ένα νοσοκομείο της Ανατολικής Γερμανίας στη δεκαετία του 1980 περιμένοντας την κατάλληλη ιατρική αγωγή απ’ τη Δύση.
«Με μια αβίαστα πολύπλοκη γλώσσα, χωρίς υπεκφυγές και εξωραϊσμούς, η Κρίστα Βολφ περιγράφει στο βιβλίο αυτό την προοδευτική κατάπτωση ενός άρρωστου γυναικείου σώματος που άγεται και φέρεται σε μια απρόσωπη, ουδέτερη κλινική, έρμαιο των γιατρών και των νοσοκόμων, κάνοντας σαφείς παραλληλισμούς με την αντίστοιχη κατάρρευση ενός ολόκληρου κράτους, που δεν είναι άλλο από την πατρίδα της συγγραφέως, την πρώην Ανατολική Γερμανία. Πρόκειται για μια αλληγορική κατάβαση στον Αδη, για μια κατάδυση στα βάραθρα της ανθρώπινης ψυχής που είναι αναγκασμένη να γνωρίσει τα απώτατα όρια της αντοχής της. Μετά από αρκετά χρόνια σιωπής, η Κρίστα Βολφ καταθέτει το πιο προσωπικό, το πιο συγκλονιστικό της βιβλίο. Μια μικρή νουβέλα, ένα μεγάλο και σημαντικό βιβλίο» έγραψε η γερμανική εφημερίδα «Ντι Τσάιτ» όταν κυκλοφόρησε το τελευταίο της βιβλίο το 2002.
Η Κρίστα Βολφ εθεωρείτο η σημαντικότερη σύγχρονη γερμανίδα συγγραφέας που εξέφρασε με τον πλέον ειλικρινή τρόπο, με όλες τις αντιφάσεις της, την Ιστορία της Γερμανίας κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Τιμήθηκε με πολλά σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία και τα βιβλία της μεταφράστηκαν σε πάρα πολλές γλώσσες.
