Είναι η δεύτερη φορά που οι 36 Ελληνικοί Χοροί, ένα από τα κορυφαία έργα του Νίκου Σκαλκώτα, ηχογραφούνται στο σύνολό τους. Εχει προηγηθεί μία ακόμη δισκογραφική τους καταγραφή σε μουσική διεύθυνση του Βύρωνος Φιδετζή με τη συμμετοχή της Κρατικής Φιλαρμονικής Ορχήστρας των Ουραλίων. Μιλώντας ωστόσο για την πρόσφατη κυκλοφορία τους από τη σκανδιναβική εταιρεία BIS ο αρχιμουσικός Νίκος Χριστοδούλου (την «υπογραφή» του οποίου φέρουν όλες οι προηγούμενες ηχογραφήσεις του συμφωνικού έργου του συνθέτη που κυκλοφόρησαν από την ίδια εταιρεία και έτυχαν ενθουσιώδους ανταποκρίσεως από πλευράς της διεθνούς κριτικής) βρίσκει πως δεν έχει νόημα να αναφερθεί στις όποιες ομοιότητες και διαφορές. Εστιάζει ιδιαίτερα σε αυτό καθαυτό το γεγονός της ηχογράφησης ενός έργου «που απασχόλησε τον Σκαλκώτα κατά περιόδους σε ολόκληρο το διάστημα της δημιουργικής του ζωής» αλλά και στη συνεργασία του με την ονομαστή Συμφωνική Ορχήστρα του BBC, την οποία χαρακτηρίζει μια «εκατέρωθεν μεγάλη μουσική ευτυχία». Εχοντας ο ίδιος σπουδάσει στη Μεγάλη Βρετανία, σπεύδει να παραδεχθεί την ιδιαίτερη – συναισθηματική και όχι μόνο – σχέση του τόσο με την ίδια τη χώρα όσο και με τη μουσική της ζωή.
Η πρώτη ηχογράφηση
Οι 36 Ελληνικοί Χοροί ηχογραφήθηκαν στο πρώτο στούντιο του BBC ενώ η όλη διαδικασία ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις: η πρώτη από αυτές έλαβε χώρα τον Νοέμβριο του 2001 και η δεύτερη τον Απρίλιο του 2002. Αναφερόμενος στο έργο ο Νίκος Χριστοδούλου υποστηρίζει πως παρ’ ότι «δεν προοριζόταν για κοινή παρουσίαση, όπως αποδεικνύει τόσο το μήκος όσο και η ίδια η συγκρότησή του, έχει προφανή λογική». Ο ίδιος εξηγεί: «Η διάταξη του έργου σε τρεις σειρές αποκαλύπτει μια μακροσκοπική ισορροπία στο συνολικό του φάσμα. Κάθε σειρά έχει τον δικό της χαρακτήρα. Η Σειρά Ι περιλαμβάνει τους πιο συμπυκνωμένους χορούς ενώ η Σειρά ΙΙ τους πιο ανεπτυγμένους. Η Σειρά ΙΙΙ, τέλος, αρχίζει με τον πιο εξωστρεφή Χορό του όλου κύκλου, τον Χωστιανό σε ρε μείζονα. Οι Χοροί στη σειρά αυτή, όπως και στην πρώτη, είναι ως επί το πλείστον σύντομοι και δίνουν τώρα φαινομενικά απλούστερη μορφολογική εντύπωση».
Στο εκτενές σημείωμά του που συνοδεύει το διπλό αυτό CD ο Νίκος Χριστοδούλου αναφέρεται μεταξύ άλλων και στην πορεία δημιουργίας του έργου που σε πρώτη φάση κάλυψε μία πενταετία (1931-1936). Οπως ωστόσο γράφει χαρακτηριστικά, «κατά τα επόμενα χρόνια, ως και μετά το 1940, ο Σκαλκώτας έκανε μεταγραφές διαφόρων Χορών, σε ποικίλες εκλογές από τους 36, για κουαρτέτο εγχόρδων (ορισμένοι παίχτηκαν από το Αθηναϊκό Κουαρτέτο Εγχόρδων με τον συνθέτη δεύτερο βιολί), για μεγάλη ορχήστρα πνευστών, για βιολί και πιάνο, για πιάνο. […] Το 1949, τελευταίο χρόνο της ζωής του, ο Σκαλκώτας αποφάσισε να αναθεωρήσει πολλούς από τους Χορούς. Αναθεωρημένοι Χοροί σώζονται μόνο στις Σειρές ΙΙ και ΙΙΙ. […] Δεν είναι γνωστό αν έχουν αναθεωρηθεί Χοροί της Σειράς Ι. Ωστόσο είναι πιθανό ο Σκαλκώτας να μην έχει αναθεωρήσει τίποτε καθώς οι Χοροί της Σειράς αυτής είναι οι πιο συμπυκνωμένοι μορφολογικά […]».
Τα σχέδια για νέο CD
Στην ηχογράφηση που κυκλοφόρησε πρόσφατα εξάλλου περιλαμβάνονται και τρεις από τις εναλλακτικές γραφές: «Από τους 20 εν συνόλω Χορούς που σώζονται σε δύο εκδοχές νομίζω ότι στις περιπτώσεις αυτές η δεύτερη είναι ισοδύναμη» λέει ο Νίκος Χριστοδούλου αναφερόμενος στον Χιώτικο και στον Τσάμικο της Σειράς ΙΙ καθώς και στον Μακεδονικό της Σειράς ΙΙΙ.
Πέρα από τους 36 Ελληνικούς Χορούς, στο CD περιλαμβάνεται ένα ακόμη ιδιαίτερα σημαντικό έργο του Σκαλκώτα. Πρόκειται για την Εισαγωγή για ορχήστρα «Η επιστροφή του Οδυσσέα» που συνετέθη γύρω στο 1942 και παρέμεινε ανεκτέλεστη όσο ζούσε ο συνθέτης. «Τα δύο έργα, οι «Χοροί» και η «Επιστροφή», παρουσιάζουν ισάριθμες συμπληρωματικές όψεις του Σκαλκώτα. Αν δηλαδή το πρώτο είναι το κορυφαίο του ίσως επίτευγμα στον χώρο της τονικής μουσικής, το δεύτερο κατέχει αντίστοιχη θέση στον χώρο της ατονικής» παρατηρεί ο Νίκος Χριστοδούλου. Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι για την παρούσα ηχογράφηση ετοιμάστηκε νέο, κριτικά επιμελημένο, κείμενο των έργων: «Η αναθεώρηση 20 Χορών το 1949 θέτει πολλά κειμενολογικά προβλήματα καθώς σημειώθηκε με βιασύνη από τον συνθέτη. Οι προηγούμενες εκδόσεις είχαν πολλά λάθη» επισημαίνει ο μαέστρος.
Ο ίδιος συνεχίζει με ενθουσιασμό τη διαδικασία της ηχογράφησης του έργου του Σκαλκώτα. Οπως αποκαλύπτει, έχει ήδη ηχογραφηθεί και πιθανώς θα κυκλοφορήσει μέσα στο 2003 ένα ακόμη CD που περιλαμβάνει το Κοντσέρτο αρ. 3 για πιάνο, πνευστά και κρουστά καθώς και «ένα εντελώς άγνωστο μπαλέτο του συνθέτη με τίτλο «Τα Παγανά» που ανακάλυψα ο ίδιος στο αρχείο της Κούλας Πράτσικα…».
