Πλαστά

Μπορεί να διαβαστεί και σαν αστυνομικό αφήγημα, αν δεν ήταν μια εξαιρετικά πρωτότυπη αρχαιολογική έρευνα για πλαστές ή κίβδηλες αρχαιότητες και πώς αυτές οδηγούν στην πλαστογράφηση της ιστορίας. Πρόκειται για το βιβλίο του καθηγητή και ακαδημαϊκού Μιχάλη Α. Τιβέριου Πλαστές Αρχαιότητες και Παραχάραξη της Ιστορίας, Η περίπτωση ενός εικονογραφημένου μολύβδινου ελάσματος, που κυκλοφόρησε λίγο πριν από τα Χριστούγεννα από το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης. Αυτό των μεγάλων διαστάσεων έλασμα εικονίζει ένα τροχοφόρο πλοίο μέσα στο οποίο βλέπουμε τον θεό Διόνυσο να κρατάει στο αριστερό του χέρι ένα κέρας και στο δεξί του ένα περιστέρι. Ο θεός πλαισιώνεται από δύο Σατύρους που παίζουν αυλό. Το πλοίο σύρεται από οχτώ Σατύρους, τέσσερις από κάθε πλευρά. Το έλασμα αυτό, που ο καθηγητής Τιβέριος αποδεικνύει ότι είναι πλαστό, είχε απασχολήσει πολύ την αρχαιολογική έρευνα, ιδιαίτερα τους αρχαιολόγους που ασχολούνται με την εικονογραφία. Το έλασμα ανήκε σε ιδιωτική συλλογή. Το 2000 αγοράστηκε από το ιταλικό Δημόσιο και κατέληξε στο Μουσείο του Ακράγαντα στη Σικελία. Η υπόθεση αυτή δείχνει «πόσο προσεκτικοί πρέπει να είμαστε όταν βρισκόμαστε μπροστά σε ξεχωριστά ευρήματα για τα οποία δεν υπάρχουν έγκυρα ανασκαφικά δεδομένα» σημειώνει ο καθηγητής Τιβέριος.

Ο συγγραφέας αυτού του συναρπαστικού βιβλίου δεν αρκείται μόνο στην περίπτωση του ελάσματος της Σικελίας. Για παράδειγμα, αναφέρεται στο πλαστό κείμενο του άγνωστου ιστορικού του 5ου αιώνα μ.Χ. Ουράνιου για την ιστορία των φαραώ, που αποδείχθηκε ότι ήταν δημιούργημα του πλαστογράφου Κωνσταντίνου Σιμωνίδη. Ο Σιμωνίδης κατόρθωσε να εξαπατήσει, στα μέσα του 19ου αιώνα, τον κορυφαίο φιλόλογο της Λειψίας Ντίντορφ αλλά και τον θεμελιωτή της γερμανικής αιγυπτιολογίας Λέπσιους. Αναφέρεται ακόμη στην αρχαιότροπη προτομή «Ιδεώδης Ελλάς» του γλύπτη Ιωάννη Κόσου, την οποία ο επιτήδειος Ελληνας Δημοσθένης Καρακατσάνης προσπάθησε να πουλήσει στο Λονδίνο ως αρχαιοελληνικό γλυπτό.

Τα κύρια στάδια της πλαστουργίας είναι τα ίδια με αυτά των εγκληματικών πράξεων: σύλληψη του σχεδίου, προετοιμασία, εκτέλεση, γράφει ο Τιβέριος. Γι’ αυτό λοιπόν το βιβλίο του μπορεί να διαβαστεί και σαν αστυνομική ιστορία.