Αργά κάποιο βράδυ στα μέσα του περασμένου Μαΐου μια είδηση αναστάτωνε τα δημοσιογραφικά γραφεία ανά τον κόσμο: ο Ουμπέρτο Εκο ανακοίνωνε με μήνυμά του στο Twitter τον θάνατο του κολομβιανού νομπελίστα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Μία ώρα και πολλά τηλεφωνήματα αργότερα ανακαλύπταμε ότι η είδηση ήταν αναληθής και ο λογαριασμός του Εκο στο Twitter πλαστός. Hταν ακόμη μία από τις πολλές φήμες των τελευταίων ετών περί επικείμενου ή συντελεσμένου θανάτου του πατριάρχη του λατινοαμερικανικού μαγικού ρεαλισμού.
Η φημολογία ξεκίνησε το 2000, έναν χρόνο αφότου ο μυθιστοριογράφος τού Εκατό χρόνια μοναξιά των 30 εκατομμυρίων αντιτύπων διαγνώστηκε με καρκίνο στους λεμφαδένες. Ο «Γκάμπο», όπως αποκαλείται χαϊδευτικά ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, με την πληθωρική προσωπικότητα και τον «μαγικό προφορικό λόγο» – όπως αναπολεί η μεταφράστριά του στην Ελλάδα Κλαίτη Σωτηριάδου – χρειάστηκε να αποσυρθεί για να ακολουθήσει θεραπεία.
Στον αιώνα του θορύβου όμως η σιωπή του συγγραφέα δεν είναι αποδεκτή. Το αναγνωστικό κοινό κυνηγάει την εικόνα του στην τηλεόραση, τη φωνή του στο ραδιόφωνο, τις συνεντεύξεις του στις εφημερίδες. Και αν τη σιωπή του περιβάλλει μυστήριο, αυτό θα πρέπει να είναι ερεθιστικό, όπως στην περίπτωση του Σάλιντζερ ή του Πίντσον, θρυλικών αναχωρητών. Ο Γκάμπο όμως δεν έχει πάρει τα βουνά, δεν κρύβεται στην έρημο. Βρίσκεται κλεισμένος στο σπίτι του, στο Μεξικό. Τι κάνει άραγε; Γράφει; Τι γράφει; Αν δεν γράφει, ποιος είναι ο λόγος; Το κοινό διψά να μάθει και προκαλεί τον λογοτέχνη να σπάσει την απομόνωσή του διασπείροντας ψευδείς ειδήσεις για τον θάνατό του.
«Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία πάσχει από γεροντική άνοια» αποκάλυψε πριν από λίγες ημέρες ο Χάιμε, ο νεότερος αδελφός του, μιλώντας σε φοιτητές στην Καρταχένα της Κολομβίας. «Μίλησα για να δώσω τέλος στη φημολογία» ισχυρίστηκε.

Ηταν ο πρώτος που έσπαγε την οικογενειακή σιωπή για την ιδιωτική ζωή και την υγεία του μεγάλου συγγραφέα. Η είδηση όμως δεν ήταν άγνωστη. Ο εκδοτικός κόσμος στην Κολομβία και στην Ισπανία γνώριζε ότι ο Γκαμπριέλ Γκαρσία αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας.

Η Κάρμεν Μπαλσέλς, η έμπιστη φίλη και ατζέντισσά του, είχε δηλώσει το 2009 ότι θεωρούσε απίθανο να ξαναγράψει ο Γκάμπο. «Γνωρίζαμε όλοι ότι «Οι θλιμμένες πουτάνες της ζωής μου» του 2004 ήταν το τελευταίο του βιβλίο» λέει στο «Βήμα» η Κλαίτη Σωτηριάδου και μας μεταφέρει τα σχόλια του κύκλου των φίλων του Μάρκες για τις αποκαλύψεις του Χάιμε: «Θεωρούν θλιβερό τον τρόπο με τον οποίο ανακοινώθηκε η είδηση. Εκτιμούν ότι ο Χάιμε, ο οποίος είναι επίσης συγγραφέας, βρήκε την ευκαιρία να οικειοποιηθεί λίγη από την αίγλη του διάσημου αδελφού του».

Η κατ εξοχήν αρμόδια να μιλήσει για την υγεία του Μάρκες είναι η σύζυγός του Μερσέντες Μπάρτσα, η οποία μέχρι στιγμής δεν έχει κάνει δηλώσεις. Είχε, πάντως, αφήσει να εννοηθεί ότι κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας ταλαιπωρεί τον Μάρκες, όταν τον περασμένο Μάρτιο, την ημέρα των 85ων γενεθλίων του, μίλησε εκείνη στη θέση του σε εκπομπή μεγάλου ραδιοφωνικού σταθμού στην Κολομβία.

Επετειακός «θάνατος»
Ο Χάιμε χειρίστηκε τα παροιμιώδη 15 λεπτά δημοσιότητας πολύ έξυπνα: «Στην οικογένειά μας όλοι καταλήγουμε να έχουμε γεροντική άνοια. Φαίνεται ότι η χημειοθεραπεία που έκανε ο Γκαμπριέλ Γκαρσία για τον καρκίνο επιτάχυνε την εμφάνισή της» εξήγησε, προσφέροντας στο κοινό που θέλει να βεβαιωθεί ότι πίσω από τη μυθοπλασία υπάρχει μια πραγματικότητα, ότι πίσω από το κείμενο ή μέσα σε αυτό υπάρχει ένα πρόσωπο, στοιχεία για να γίνει η σύνδεση ανάμεσα στη λογοτεχνία και στη ζωή. «Το αριστούργημα του μαγικού ρεαλισμού, το «Εκατό χρόνια μοναξιά» του 1967 αρχίζει με την ιστορία μιας οικογένειας που τα μέλη της αδυνατούν να φροντίσουν τον παππού που πάσχει από άνοια» γράφτηκε σε πολλά δημοσιεύματα. Η ζωή επιβεβαιώνει το μυθιστόρημα και το μυθιστόρημα τη ζωή: η σύνδεση επιτεύχθηκε και περιβάλλεται από την αρμόζουσα τραγική ειρωνεία.
Ούτε αυτά αρκούν όμως. Το κοινό της μιντιακής εποχής λαχταρά να μάθει περισσότερα για τον άνθρωπο που γράφει, για τη ζωή του, τα γούστα του, τα πάθη του. Ποιος θα μας μιλήσει γι’ αυτά; Τι θα γίνει με την αυτοβιογραφία του Μάρκες, το Ζω για να τη διηγούμαι, που άρχισε να δημοσιεύεται το 2002 με την υπόσχεση ότι θα ακολουθήσουν άλλοι δύο τόμοι; «Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία δεν θα μπορέσει να ολοκληρώσει την αυτοβιογραφία του» πληροφόρησε ο Χάιμε, δίνοντας υλικό για μια σειρά θρηνητικών δημοσιευμάτων.
Ο Χάιμε δεν διέψευσε τις φήμες. Αντιθέτως, τις επιβεβαίωσε: Αφού δεν εμφανίζεται, δεν γράφει και δεν πρόκειται να γράψει, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ορθώς θεωρείται νεκρός. Μαζί με το e-book του Εκατό χρόνια μοναξιά, που κυκλοφόρησε εφέτος για τον εορτασμό των 30 χρόνων από την απονομή του Νομπέλ στον κολομβιανό λογοτέχνη, ο Χάιμε ικανοποίησε προσώρας την πείνα του αδηφάγου κοινού σερβίροντας τις σάρκες του καταξιωμένου αδελφού του σε επετειακή έκδοση.


Πήραν φωτιά ΜΜΕ και Facebook

Η αποκάλυψη για την άνοια του Γκάμπο έφυγε από τα χείλη του Χάιμε και διέσχισε τον κυβερνοχώρο με την ταχύτητα του φωτός. Στους ψύχραιμους τίτλους ειδήσεων διαβάζουμε: «Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες πάσχει από άνοια». Αλλού η δραματική ένταση ανεβαίνει: «Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες δίνει μάχη με την άνοια», για να φτάσει στην τραγική της κορύφωση στον τίτλο «Η άνοια αρπάζει από τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες μια ένδοξη συγγραφική καριέρα».

Στο Facebook, στον λογαριασμό που έχουν ανοίξει στο όνομά του οι θαυμαστές του κολομβιανού πεζογράφου, κάτω από δημοσίευμα με τίτλο «Η άνοια δίνει τέλος στη συγγραφική καριέρα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες», 944 χρήστες μοιρολογούν τον άδοξα «τελειωμένο» συγγραφέα, αποχαιρετούν τον μεγάλο μυθιστοριογράφο ή του εύχονται καλά στερνά.

Την κατάσταση αποδραματοποιεί το νηφάλιο σχόλιο μιας χρήστριας που τοποθετεί την είδηση στην πραγματική της διάσταση: «ΑΥΤΟΣ Ο ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΑΝΟΗΤΟΣ, ΠΟΥ ΘΕΛΩ ΝΑ ΒΑΛΩ ΤΙΣ ΦΩΝΕΣ, ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΓΡΑΦΩ ΜΕ ΚΕΦΑΛΑΙΑ» γράφει. «Η καριέρα του ΓΓΜ δεν θα τελειώσει ΠΟΤΕ. Είναι ένας κολοσσός της λογοτεχνίας. Θα ήταν αδύνατον να γράφει για πάντα. Οσα έχει γράψει όμως αρκούν για να του χαρίσουν την αθανασία».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ