Takis στην Tate Modern

«Η πιο μεγάλη φυσιογνωμία στην τέχνη του 20ού αιώνα, ο Μαρσέλ Ντισάν, είχε δηλώσει από το 1962 ότι «ο Takis κάνει την τέταρτη διάσταση». Επειδή όμως δεν τρέχω πίσω από τα media, δεν έγινε γνωστό». Αυτά έλεγε, μεταξύ άλλων, ο Τakis σε μια συνέντευξή μας το 2015 επ’ αφορμή της μεγάλης αναδρομικής του στο Palais de Tokyo που διοργανώθηκε εκείνη τη χρονιά. O Παναγιώτης Βασιλάκης (1925-), αυτοδίδακτος στην τέχνη από συνειδητή επιλογή, δεν υπήρξε ποτέ ένας ταπεινός άνθρωπος. Αλλωστε, χωρίς την αδάμαστη ορμητικότητά του δεν θα έφθανε να θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Κινητικής Τέχνης και να έχει ορισμένα από τα σημαντικότερα μουσεία της υφηλίου να «τρέχουν» εκείνα από πίσω του για να διοργανώσουν εκθέσεις με την ιδιοφυή δουλειά του. Τώρα, για παράδειγμα, ήρθε η σειρά της Tate Modern. Από τις 3 Ιουλίου ο «ναός» της σύγχρονης τέχνης στο Λονδίνο θα παρουσιάσει μια μεγάλη αναδρομική αφιερωμένη στο έργο του, τη μεγαλύτερη που έχει στηθεί ποτέ στη Μ. Βρετανία. Μάλιστα, θα έχουμε την ευκαιρία να τη δούμε και στην Ελλάδα, καθώς αποτελεί συνδιοργάνωση της Tate Modern με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Βαρκελώνης (Museu d’Art Contemporani de Barcelona) όπου θα παρουσιαστεί η έκθεση στις 21 Νοεμβρίου 2019, αλλά και με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης όπου θα συνεχίσει την πορεία της από τις 20 Μαΐου 2020 – ενδεχομένως μοιρασμένη ανάμεσα στους χώρους στο κέντρο της Αθήνας και στο Ιδρυμα Takis-Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη και τις Επιστήμες (ΚΕΤΕ) στο Γεροβουνό Αττικής, όπου θα εκτεθούν τα πολύ μεγάλα έργα όπως πληροφορεί το
ΒΗΜΑgazino ο διευθυντής του ΚΕΤΕ, Γιώργος Νακούδης. Η επιμέλειά της ανήκει στον καλό φίλο του Takis, τον συγγραφέα και επιμελητή Γκάι Μπρετ, τον Μάικλ Γουέλεν της Tate Modern και τη βοηθό του Ελεν Ο’ Μάλεϊ.

Σε αυτήν αναμένεται να παρουσιαστούν περισσότερα από 70 έργα και θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις δημιουργίες των δεκαετιών ’60 και ’70. Εργα που αποτελούν λαμπρά παραδείγματα για το πώς ο Takis ενέταξε στη γλυπτική του το φως, τη μουσική, τους μαγνήτες, και προσπάθησε να αιχμαλωτίσει την κοσμική ενέργεια ή και την περίφημη «τέταρτη διάσταση», μια αόρατη δύναμη η οποία δημιουργείται από τα μαγνητικά πεδία που μας περιβάλλουν. Αυτός ήταν ο τρόπος που επέλεξε για να συνομιλήσει με τους καλλιτέχνες του Νέου Ρεαλισμού, οι οποίοι «επιτέθηκαν» στη συμβατική τέχνη, και η δική του διεπιστημονική προσέγγιση εντυπωσίασε τους πάντες.

Στην έκθεση θα παρουσιαστεί δείγμα από τα γλυπτά-κεραίες «Σινιάλα», τους λεπτούς στύλους που ενίοτε λικνίζονται με τον αέρα και έχουν ένα ηλεκτρικό φως ή ένα αντικείμενο στην απόληξή τους όπως θραύσματα, ακόμη και από βόμβες-απομεινάρια του Εμφυλίου τα οποία συνέλεγε από τον λόφο γύρω από το στούντιό του στο Γεροβουνό. Φυσικά δεν θα λείψουν τα «Τηλεμαγνητικά» έργα του, γλυπτά αλλά και μεγάλες επιφάνειες από καμβά από όπου αιωρούνται μεταλλικά αντικείμενα με τη βοήθεια του μαγνητισμού, ούτε βεβαίως τα «Μουσικά», έργα στα οποία ο μαγνητισμός ή ο ηλεκτρισμός προκαλούν τυχαίους ή και συντονισμένους ήχους. Αναμένεται μάλιστα να κατασκευαστεί μέσα στην Tate Modern ένα μικρό αμφιθέατρο, σαν εκείνο που είχε δημιουργηθεί για τις ανάγκες της έκθεσης στο Palais de Tokyo, στο οποίο θα παρουσιάζονται εννέα μουσικά έργα του Takis. Η έκθεση θα κλείνει με το «Gong», μια μεγάλη επιφάνεια με πρώτη της ύλη το σκουριασμένο τοίχωμα ενός δεξαμενοπλοίου, στην οποία προσκρούει με εκκωφαντικό θόρυβο ένας ηλεκτρομαγνήτης. Ανήκει στο MOMus, τον Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης, και παρουσιάστηκε στην documenta στο Κάσελ της Γερμανίας στο πλαίσιο της έκθεσης του ΕΜΣΤ με τίτλο «Αντίδωρον». Τα έργα στο σύνολό τους προέρχονται από τη Συλλογή Menil του Χιούστον, από μουσεία όπως το Πομπιντού του Παρισιού, αλλά και από ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, στη Γαλλία, στο Βέλγιο, στην Ελβετία και άλλες χώρες.

Αυτή λοιπόν θα είναι άλλη μία καταξίωση από τις πολλές που έχει γνωρίσει ο Takis στη διάρκεια της ταραχώδους ζωής του. Ενας σίφουνας της τέχνης που γεννήθηκε στην Αθήνα, ταξίδεψε στον κόσμο και εγκαταστάθηκε και στο Παρίσι, όπου τελικά παρουσίασε την ιστορική περφόρμανς «Το Αδύνατον – Ο άνθρωπος στο Διάστημα» (1960), στη διάρκεια της οποίας «εκτοξεύθηκε» στον αέρα. Για την ακρίβεια αιωρήθηκε στιγμιαία χάρη στο μαγνητικό πεδίο ενός μαγνήτη που συνδεόταν με τη ζώνη του δείχνοντας με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο πώς ο συγκερασμός τέχνης, επιστήμης, ποίησης και μουσικής και βεβαίως ενός εξόχως δημιουργικού νου που τα φέρνει σε ισορροπία, μπορεί εκτός από τη δημιουργία ενός έργου τέχνης να επιφέρει και μια επίκληση στο ανέφικτο.

INFO
«Takis»: Tate Modern, Λονδίνο, 3 Ιουλίου έως 27 Οκτωβρίου.